Illyricum (provincia romana)
| Localización | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Capital | Salona (en)   | ||||
| Datos históricos | |||||
| Precedido por | |||||
| Sucedido por | Dalmacia | ||||
Illyricum /ɪˈlɪrɪkəm/ foi unha provincia romana na época do Imperio, dende o ano 167 a. C. ata o ano 10 d. C., abarcando o que fora o Reino de Iliria, Dalmacia e Panonia. A provincia pasou a chamarse Dalmacia. Foi no sur, mentres que Panonia estaba no norte. Iliria / Dalmacia estendíase desde o Río Drin (no norte da moderna Albania) ata Istria (Croacia) e o río Save no norte. A área correspondía aproximadamente ao moderno norte de Albania, Montenegro, Bosnia e Hercegovina e a costa de Croacia. Pannonia era a chaira que se atopa ao norte, desde as montañas de Illyria / Dalmacia ata a curva cara ao oeste do río Danubio, e incluía a moderna Vojvodina (no moderno norte de Serbia), no norte de Croacia e oeste de Hungría. A medida que se desenvolveu a provincia, Salona (preto de Split, Croacia) converteuse na súa capital.
O Reino de Iliria foi conquistado no ano 168 a. C.. cando os romanos someteron ao exército do rei Ilírico Genzio. Dende o ano 167 a. C., Iliria do Sur converterase nun protectorado de Roma, formalmente independente.
Nesta provincia foi proclamado Emperador de Roma Septimio Severo no ano 193.
Nome e etimoloxía
[editar | editar a fonte]Ilírico é un termo latino derivado do grego Illyria (Ἰλλυρία) e Illyris (Ἰλλυρίς). Tamén se fixo unha distinción entre Illyris Barbara ou Romana, que comprendía a costa do Adriático ata o actual norte de Albania e Illyris Greaca, que era o resto de Albania, máis tarde chamada Epirus Nova. Esta última área derivou o seu nome do feito de que, estando preto de Grecia, foi influenciada polos gregos.[1][2] Formaba parte da provincia romana de Macedonia.
Xeografía
[editar | editar a fonte]
Iliria estendíase do río Drin no norte da moderma Albania a Istria (na actual Croacia e Eslovenia) e o río Sava no norte. Comprendía a chaira costeira, as montañas dos Alpes dináricos que se estenden ao longo da costa oriental do mar Adriático durante 645 quilómetros cunha anchura duns 150 quilómetros e no noroeste, a península de Istria. Había moitas illas ao longo da costa, pero carecían de auga potable. As montañas cultivábanse cara á costa, pero para a maioría eran estériles. A falta de auga e o pobre ou árido solo fixo que gran parte da zona agrícola de Illyria fose mala e isto provocou a piratería. O interior da parte sur de Illyricum (centro e sur de Albania) era máis fértil. Illyria foi habitada por decenas de tribos independentes e agrupacións tribais. A maioría delas foron etiquetadas como Illyrians. No norte tamén había tribos celtas.[3][4][5][6] A chaira panónica (ou Cárpata) no norte era máis fértil. As súas tribos foron etiquetadas como panónicas. Os achados arqueolóxicos e os topónimos mostran que os panonios diferían culturalmente dos ilirios e dos celtas do leste que vivían ao oeste, no que agora é Austria. Máis tarde foron celticizados tras unha invasión celta da parte norte da rexión a comezos do século IV a.C. Algunhas tribos da rexión (os Eravisci, Scordisci Cotini, Boii, e Anartii) eran celtas. Os panonios tamén tiñan semellanzas culturais cos ilirios. A minería e produción de ferro foron unha parte importante da súa economía na época prerromana.[7][8]
A provincia
[editar | editar a fonte]
A rexión tiña unha importancia estratéxica e económica importante para os romanos; tiña numerosos portos comerciais ao longo da costa adriática e había minas de ouro no interior. Iliria era tamén o punto de partida da vía Egnatia, a gran vía romana que partía dende o río Danubio, percorría o Adriático e remataba en Bizancio.
No 59 a. C. a Lex Vatiana designou como administrador de Illyricum e a Galia Cisalpina a Xulio César. Ningunha provincia foi establecida como tal ata as guerras de Octavio Augusto, 35-33 a. C. e a primeira mención que se fai da provincia de Illyricum é no contexto do seu establecemento como tal por Augusto no ano 27 a. C.
A provincia Ilírica foi ampliándose en extensión conforme os romanos incrementaban o seu dominio na rexión, logo dunha serie de guerras denominadas Guerras Panónicas (Bellum Pannonicum), 12-9 a. C., para someter os pobos panonios.
Arredor do ano 10 (aínda que algúns historiadores trasladan esta data á última metade da era Claudiana), despois de que fose aplacada a rebelión dos panonios e os dálmatas, chamada a rebelión de Bato (Bellum Batonianum), a provincia de Illyricum disolveuse e foi dividida en dúas; Panonia ao norte e Dalmacia ao sur.
O nome seguiuse utilizando para referirse á rexión. Posteriormente o emperador Diocleciano empregou o nome para designar a Prefectura pretoriana de Ilirico, unha das catro prefecturas que estableceu, abarcando Panonia, Nórico, Creta e toda a península dos Balcáns agás Tracia.
Os pobos da rexión tiñan sona de ser valorosos. Moitos integráronse nas filas do exército romano e algúns dos máis notables emperadores romanos eran oriúndos da rexión; Aureliano, Claudio II, Constantino I e Diocleciano, amais dos emperadores bizantinos Anastasio I e Xustiniano I.
División administrativa
[editar | editar a fonte]Iliria romana
Cos nomes de Iliria bárbara ou Iliria romana; o territorio que se estende ao leste de Istria alén do río Arsia e ata o río Drilo ao leste e ao sur, co río Sava ao norte. Estaba dividida en tres distritos:
- Iapidia ao norte, ata o río Tedanius.
- Liburnia, entre os ríos Arsia e Titius. A parte norte deste distrito coñécese como Dalmacia véneta.
- Dalmacia entre os ríos Naro e Tilurus.
Iliria grega
Co nome de Iliria grega; o territorio dende o río Drilocarpo no sueste ata as montañas Ceraúricas. Lindaba ao norte coa Iliria romana e ao oeste co mar Xónico, ao sur Épiro e ao leste Macedonia.
Arredor do ano 65 a. C. os límites da Iliria (Illyricus Limes) estaban conformados polas provincias de Nórico, Panonia Inferior e Superior, Mesia Inferior e Superior, Dacia e Tracia. Esta situación administrativa continuou ata a época de Constantino I, que segregou Mesia Inferior e Tracia pero incorporou Macedonia, Tesalia, Acaia, Epirus Vetus, Epirus Nova, Praevalitana amais Creta, que sería unha das catro Prefecturas Pretorianas nas que o Imperio se dividiría.
No 375 Iliria oriental con Macedonia, Tesalia, Epiro vello, Epiro novo, Acaia, Prevalitana e Creta foron incorporadas ao Imperio de Oriente e Nórica, Panonia, Dalmacia Savia e Valeria Ripense ao Imperio de Occidente.
A fins do século III, Diocleciano dividiu a provincia de Iliria ou Dalmacia en dúas; ao oeste Dalmacia e ao leste Prevalitana.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Mitchell, A, An ancient geography, classical and sacred, p. 215
- ↑ Smith, W. Dictionary of Greek and Roman Geography.
- ↑ Wilkes, J, The Illyrians (The Peoples of Europe), (1996) p. 208
- ↑ Chapot, V, Parker, E. E, The Roman World History of civilization (1997), p. 268;
- ↑ Encyclopædia Britannica (2002),
- ↑ Smith, W, Dictionary of Greek and Roman Geography
- ↑ Mocsy, S. F, "Pannonia and Upper Moesia", A History of the Middle Danube Provinces of the Roman Empire, p. 152
- ↑ Wilkes, J. J. The Illyrians (The Peoples of Europe), p. 203
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Illyricum  |
Provincias romanas (a partir da situación cara o 117) | ||
|---|---|---|
| A |  | |
| B | ||
| C | ||
| D | ||
| E | ||
| G | ||
| H | ||
| I | ||
| L | ||
| M | ||
| N | ||
| P | ||
| R | ||
| S | ||
| T | ||
| X | ||
