Stokgolm

Stokgolm (Swedish: [ˈstɔ̂kː(h)ɔlm] ( tıńlań)) — Shveciya paytaxtı. Mámlekettiń ekonomikalıq hám mádeniy orayı. Melaren ko'lin Baltıq teńiziniń Saltshyon qoltıǵı menen baylanıstırıwshı dárya boyında hám qırǵaqqa jaqın atawlarda jaylasqan. Íqlımı kontinental okean ıqlımı, qısı salıstırmalı jumsaq (yanvardıń ortasha temperaturası — 3°qa shekem), jazı salqın (iyuldıń ortasha temperaturası 18°), jawın-shashınlı hám kúshli samallar boladı. Jıllıq jawın 600 mm shamasında. Átirapindaǵı kishilew qalalar menen birlesip, Úlken Stokgolm aglomeraciyasın quraydı. Xalqı 751,2 mıń adam (2000). Áyyemde (e.a I ásirde) Stokgolm ornında awıl bolǵan. Stokgolm haqqındaǵı dáslepki maǵlıwmatlar 1252-jılǵa tiyisli dereklerde ushraydı. XIII ásir ortalarında qala statusın alǵan, XIV ásirden Shveciyanıń bas qalası, orta ásirlerde ónermentshilik orayı, zárúrli sawda portı bolǵan. 1900-jıllardan sanaatı jedel rawajlandı, jeke bankler ashıldı. Qala temirjol arqalı Gyoteborg, Malmyo hám basqa qalalar menen baylanıstırıldı. Stokgolmda xalıq aralıq kongress, konferenciya hám óz ara kelisimler ótkeriledi. Úlken Stokgolm mámlekette islep shiǵarılatuǵın sanaat óniminiń 10% in beredi. Sanaatınıń tiykarǵı tarmaqları — mashinasazlıq hám metallsazlıq. Mashinasazlıq, tiykarınan, elektrotexnika hám radioelektronika tarawlarına qánigelesken. Sonıń menen birge, azıq-awqat sanaatı ushın úskeneler, kompressorlar, transport mashinaları islep shiǵarıladı. Poligrafiya sanaatı rawajlanǵan. Jeńil, azıq-awqat, farmocevtika hám ximiya sanaatı kárxanaları bar. Stokgolmda iri bankler, sanaat kompaniyalarınıń basqarıw shólkemleri jaylasqan. Stokgolm portı kj artıp túsiriw boyınsha mámlekette 4-orında. Aeroportı xalıq aralıq áhmiyetke iye. Metropoliten qurılǵan (1973).

Qalanıń tariyxıy orayı — Eski qala orta ásir kórinisin derlik saqlap qalǵan. Qalanıń sawda, administrativlik hám mádeniy orayı — Normalmda riksdag imaratı, bank hám konsernler basqarıw shólkemleri, universitet imaratı, opera teatrı, oraylıq vokzal hám basqalar jaylasqan.

Arxitekturalıq esteliklerden orta ásirlerde qurılǵan Storchyurka hám Riddarxolmechyurka romangotika shirkewleri, Drotningxolm hám Patsha sarayları, ratusha hám basqalar saqlanǵan.

Stokgolm — mámlekettiń mádeniy hám ilimiy orayı. Qalada universitet, joqarı texnika mektebi, medicina institutı, muzıka hám basqa kórkem-óner mektepleri, Shveciya Pánler akademiyası, Korollıq ádebiyat, tariyx hám kórkem-óner akademiyası, awıl xojalıǵı akademiyası, observatoriya, milliy, zamanagóy kórkem-óner, etnografıya, tábiyiy tariyx, teńiz, ashıq aspan astındaǵı hám basqa muzeyler, kitapxanalar bar. Stokgolmda 25 ten artıq teatr, cirk akademiyası iskerlik kórsetedi. 1912-jılda Stokgolmda 5 Olimpiada oyınları bolıp ótken.

Stokgolm — Shveciyanıń paytaxtı hám eń iri qalası, mádeniyat, media, ekonomikalıq hám siyasiy orayı.

Siltemeler

• Stokgolm qalasınıń rásmiy websaytı (shvedshe)
• Stokgolm qalası boyınsha qollanba (Inglisshe)