Семангтар
| Семангтар | |
| меник, менди, моник, нгок | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
8 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі сенімдер |
Семангтар (өз атаулары — меник, менди, моник, нгок)[1] — Малайзияның солтүстігі мен Тайландтың оңтүстігінде тұратын тайпалар тобы. Малакка түбегінің орталық бөлігін мекендеген ежелгі тұрғын халықтардың ұрпағы, антропологиялық жағынан аласа бойлы аустралиялық нәсілге жатады. Жалпы саны 8 мың адам.[2]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Тілі мон-кхмер тіліне жатады.[3]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдерді ұстанады.[4]
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Семанг халқы Малай түбегінде кем дегенде 25 000 жыл өмір сүрген деп есептеледі. Олар біздің дәуірімізге дейінгі 9-3 мыңжылдықта Оңтүстік-Шығыс Азияда қазіргі Вьетнамнан солтүстік-шығыс Суматраға дейін тараған Хоабиньдің мезолит археологиялық мәдениетінің алғашқы тасымалдаушыларымен байланысты.
Алғашқы байланыс жылдарында Семанг малайлықтармен араласып, бейбіт сауда жасады, бірақ малай мемлекеттері күшейген сайын олардың арасындағы қарым-қатынастар нашарлай бастады. XVIII и XIX ғасырларда семанг және басқа да жергілікті халықтар малайлықтардың құл саудасының құрбаны болды. Құлдарды ұстау әрекеттеріне жауап ретінде семангтар бөгде адамдармен байланыстан аулақ болу тактикасын жасады. Автономиясын сақтау үшін олар бөгде адам басып кірсе, баспаналарын дереу бұзып, джунглиде жасырын қалатын.
ХХ ғасырдың алғашқы онжылдығында Таиланд королі Чулалонгкорн (Рама V) елдің оңтүстік аймақтарында болып, семанг халқымен кездесті. Британдық отаршылдық үкімет XIX ғасырдың аяғында құлдыққа тыйым салып, Оранг Аслиді (Малайзия түбегінің байырғы халқы және ең көне тұрғындары) қорғау саясатын енгізді.
1957 жылы Малайзия тәуелсіздігінің жариялануы және 1961 жылы Малайядағы төтенше жағдайдың аяқталуы Оранг Аслидегі мемлекеттік саясатта айтарлықтай өзгерістерге әкелмеді. 1970 жылдары Оранг Асли департаменті бірнеше көшпелі топтарды орналастыруға арналған Семанг қонысын ұйымдастыруды бастады.[5]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі кәсібі - терушілік, аңшылық және балық аулау, тек 20 ғасырда олардың кейбіреулері қолмен атқарылатын егіншілікке, отырықшы өмір салтына көше бастады. Теріммен, егіншілікпен әйелдер, аңшылықпен ерлер айналысады. Бамбук өңдеу дамыған, қыш және тоқыма өнері жоқ. Малайлықтар арасында бағалы ағаш, шайыр, т.б. күріш пен темір өнімдеріне айырбастау дамыған. Кокос, күріш, гевея, кофе, т.б. өсіреді.[6]
Тұрмыс салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Семанг тайпалары ортақ аумақ пен мүлікке иелік ететін экзогамиялық туысқан топтарға бөлінеді, оларды ақсақалдар кеңесі және көбінесе бақсы емшісі қызметін атқаратын көсем – қарт адам басқарады.
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Үйлерін шатыры пальма жапырақтарымен жабылған бамбук ағашынан тұрғызады. Кейде - қадаларда орналасқан үйлер, егіншілікпен айналысатын семангтар арасында - малай типіндегі қадалардағы үйлер басым.[7]
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Киімдері – қабықтан немесе ротаннан жасалған кеудені жауып тұратын мата бөлігі. Әйелдер татуировка мен бет-әлпетін бояйды, тістер мен мұрынды тесу әдеттері тән.[8]
Фольклоры
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Оларда бамбуктан жасалған музыкалық аспаптар, жақ арфасы және мұрын флейтасы бар. Мереке күндері мұнда әндер мен билер орындалады, екі жыныстың өкілдері өздерін жапырақтармен безендіреді.[9]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Қазіргі заман энциклопедиясы. Тексерілді, 6 қараша 2024.
- ↑ Орыс тілінің түсіндірме сөздігі. Тексерілді, 6 қараша 2024.
- ↑ Семангтар. Тексерілді, 6 қараша 2024.
- ↑ Семангтар. Тексерілді, 6 қараша 2024.
- ↑ Семанг. Тексерілді, 6 қараша 2024.
- ↑ Әлем халықтары/Семангтар. Тексерілді, 6 қараша 2024.
- ↑ Семангтар. Тексерілді, 6 қараша 2024.
- ↑ В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 477. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
- ↑ Семанг. Тексерілді, 6 қараша 2024.
