Dòn
| Dòn | |
|---|---|
 | |
| Caracteristicas | |
| Longor | 1 950 km |
| Bacin | ? |
| Bacin collector | Don |
| Debit mejan | 900 m3⋅s-1 (Rostov de Don) |
| Regim | nival de planura |
| Riu | |
| S'escampa dins | mer d'Azov |
| Geografia | |
| Païses traversats | Russia |
Dòn (en rus Дон), lenga dels Scitas - « aiga ») es un dels flumes principals de Russia.
Geografia
[modificar | Modificar lo còdi]Pren sa font prèp de Tola, al sud-èst de Moscòu, a una altitud de 180 mètres environ e percor una distància de gaireben 1 950 km abans de s'escampar dins la mar d'Azov en donant naissença a un dèlta d'una superfícia de 540 km².
Don possedís totas las caracteristicas d'un flume de planura. Sa penda mejana vària pauc de sa font fins a son embocadura amb una valor flaca de 0,1‰. Lo flume s'escampa dins de vastas planuras d'inondacion sus tot son percors salvat aprèp Kalatch de Dòn ont sa valada se restrechís fòrça.
La val de Dòn, coma la d'autres cors d'aiga de la region, presenta un aspècte asimetric. La riba drecha del flume es nauta de fòrtas pendas alara que l'esquèrra e bassa e plana.
Dempuèi sa font, lo flume s'escampa en primièr cap al sud-èst a l'entorn de Voronej, puèi cap al sud-oèst fins a l'embocadura.
Vilas traversadas
[modificar | Modificar lo còdi]La principala vila sul flume es Rostov de Dòn.
Afluents
[modificar | Modificar lo còdi]Cors superior :
- esquèrra – Voronej
- drecha – Nepriadva, Krassivaïa Metcha, Sosna
Cors mejan :
- esquèrra – Bitioug, Khoper, Medveditsa, Ilovlia
- drecha – Tikhaïa Sosna, Tcherna Kalitva
Cors inferior :
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Don foguèt conegut en Grècia antica e dins l'Empèri Roman jos lo nom de « Tanaís » (en grèc ancian Τάναϊς), nom tanben donat a una citat sarmata, Tana-Azaq, situada sus son embocadura meridionala. Lo flume foguèt considerat coma la frontièra entre Euròpa e Asia.
Agençament
[modificar | Modificar lo còdi]Al punt pus oriental de son caminament, Don s'apròcha de Vòlga. A aquel nivèl, s'edifiquèt lo barratge de Tsimliansk que forma una retenguda de 2 700 km2.
Bastit al debut d'aquela retenguda, lo canal Vòlga Dòn (105 km de long) religant los dos flumes es una importanta via de navigacion.
Idrologia
[modificar | Modificar lo còdi]Don possedís un regim nival de planura. Lo flume comença de gelar vèrs la fin de novembre e lo començament de decembre. Es pres dins lo glaç 140 jorns per an dins la partida superiora de son cors contra 30 a 90 jorn dins la partida inferiora.
Lo debit del flume foguèt observat de 1891 a 1984 a Razdorskaïa, localitat situada aperaquí 90 km en amont de Rostòv de Dòn, doncas a 125 km de l'embocadura de Dòn dins la mar d'Azov [1].
A Razdorskaïa, lo debit annal mejan foguèt de 790 m³/s per una superfícia de drenatge de prèp de 378 000 km², o 88,8 % de la totalitat del bacin idrografic. La lama d'aiga d'escolament annal dins lo bacin foguèt doncas de 66 mm, çò qu'es gaireben flac, en relacion amb lo pauc de precipitacion registradas en general dins son bacin.
Debit mejan mensual (en m³/s) mesurat a l'estacion idrologica de Razdorskaïa - bacin idrografic: 378 000 km² - donadas calculadas sul periòde 1891-1984
