Benedyktyni
Benedyktyni, Zakon Świętego Benedykta (łac. Ordo Sancti Benedicti, używany skrót: OSB) − najstarszy katolicki zakon mniszy na Zachodzie, założony w 529 roku przez św. Benedykta z Nursji. Dzieli się na gałęzie męską – mnichów, żeńską – mniszki i laikat – oblatów, wiernych świeckich obojga płci, zrzeszonych przy opactwach benedyktyńskich i żyjących według Reguły św. Benedykta w świecie. Słynne motto zakonu, przypisywane założycielowi, brzmi: Ora et labora (Módl się i pracuj), zaś hasłem przewodnim jest: Ordo et pax (Ład i pokój) oraz Aby we wszystkim Bóg był uwielbiony − Ut in omnibus glorificetur Deus (RB 57,9)[1].
| Dewiza: Ora et labora; Pax | |
| |
| Pełna nazwa |
Zakon Świętego Benedykta |
|---|---|
| Nazwa łacińska |
Ordo Sancti Benedicti |
| Skrót zakonny |
OSB |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Założyciel | |
| Data założenia |
529 |
| Liczba członków |
7926 (2003) |
| Strona internetowa | |
Opactwa benedyktyńskie są niezależne jurysdykcyjnie od jakichkolwiek wyższych władz zakonnych, chociaż mogą łączyć się w kongregacje. Kongregacje i niezależne opactwa tworzą Konfederację Benedyktyńską. Istnieją także kongregacje i opactwa nie będące członkami Konfederacji.
Mnisi ślubują: stałość (stabilitas), obyczaje monastyczne (conversatio morum) i posłuszeństwo (oboedientia) wobec Reguły. Benedyktyni przyczynili się do rozwoju kultury europejskiej, prowadzą słynne szkoły i zajmują się ogrodnictwem i zielarstwem. Zapoczątkowali zwyczaje mszy gregoriańskich, chorału gregoriańskiego, pielęgnują piękno liturgii jako Służby Bożej i najważniejszej czynności Kościoła. Przyczynili się do apostolstwa świeckich w Kościele poprzez instytucję oblatów benedyktyńskich, którzy stali się pierwowzorem dla późniejszych świeckich „trzecich zakonów”. Nadal produkują na bazie własnej recepty likier z 40 ziół, zwany benedyktynem. Pierwsi produkowali go zakonnicy francuscy w klasztorze w Fécamp (Normandia).
Historia
edytuj
Pierwsze opactwo, założone na wzgórzu Monte Cassino we Włoszech, istnieje do dziś. Posiada najstarszą bibliotekę w Europie, a jego scriptorium, w którym przepisywano ręcznie manuskrypty, należy do najcenniejszych zbiorów z okresu średniowiecza. W czasie II wojny światowej klasztor został zbombardowany przez wojska amerykańskie, w rezultacie czego wiele cennych dzieł zostało zniszczonych lub zaginęło. U podnóży wzgórza klasztornego toczyły się zacięte walki. Został on zdobyty 18 maja 1944 przez polską armię generała Władysława Andersa (2 Korpus Polski). Dziś znajduje się tam jeden z największych polskich cmentarzy wojskowych poza granicami kraju. Po wojnie klasztor odbudowano.
W Polsce benedyktyni są obecni prawdopodobnie od XI wieku. Obecnie istnieją klasztory w Starym Krakowie, Tyńcu, Biskupowie i Lubiniu. Dawne opactwa znajdują się między innymi w Mogilnie, Trzemesznie, Łęczycy oraz na Świętym Krzyżu (Łysej Górze) i w Opactwie. W średniowieczu prężny klasztor benedyktynów znajdował się w Płocku; w kręgu jego i katedry płockiej spisywano pieśni w języku polskim. Benedyktyni zajmują się pracą naukową i rekolekcyjno-duszpasterską – pod kierunkiem benedyktynów tynieckich dokonano przekładu Biblii, nazwanego Biblią Tysiąclecia.
Znani członkowie Zakonu Świętego Benedykta
edytuj
Członkami zakonu było 11 papieży oraz kilkuset świętych, błogosławionych, biskupów, uczonych kościoła, m.in.[2]
- Benedyktyni mnisi: św. Benedykt z Nursji – założyciel monastycyzmu zachodniego, patron mnichów benedyktyńskich, patron Europy, św. Grzegorz I Wielki, papież, benedyktyn i biograf św. Benedykta z Nursji, św. Maur opat, św. Placyd mnich, św. Anzelm z Canterbury, św. Bonifacy-Winfrid, św. Romuald, św. Wojciech, św. Bruno z Kwerfurtu, Piotr Abelard, Alkuin i Paweł Diakon, S. B. Bernard z Wąbrzeźna.
- Benedyktynki mniszki: Święta Scholastyka – bliźniacza siostra św. Benedykta z Nursji, patronka mniszek benedyktyńskich, św. Hildegarda z Bingen, Doktor Kościoła, św. Gertruda Wielka z Helfty, św. Mechtylda z Magdeburga (z Helfty), św. Mechtylda z Hackeborn, św. Adela z Pfalzel, S. B. Magdalena Mortęska.
- Oblaci benedyktyńscy: św. Franciszka Rzymianka – patronka oblatów benedyktyńskich, św. Tomasz Becket, św. Oliver Plunkett, bł. Hanna Chrzanowska, Elena Cornaro Piscopia, Joris-Karl Huysmans, Dorothy Day, Jacques Maritain, Raïssa Maritain, Walker Percy, Anna Świderkówna, Joseph Ratzinger – Benedykt XVI.
Benedyktyni i ubóstwo
edytujZakon benedyktyński kultywuje ubóstwo; należy opuścić wszystko, by całkowicie oddać się Bogu. Nie chodzi o to, by utożsamić się z tymi, którzy nic nie posiadają, lecz o to, by lepiej ich zrozumieć. Ubóstwo polega na bezgranicznym zaufaniu Bogu, gdyż jeśli pozbędziemy się wszystkiego, jedynym zabezpieczeniem będzie Chrystus, nie pozostanie już nic prócz wiary, że Pan zaopiekuje się swymi dziećmi i nie pozwoli im zginąć. Ubogi nie jest narażony na pokusy samowystarczalności, gdyż nie posiada niczego, co mogłoby mu wystarczyć. Benedyktyni poprzez ubóstwo pragnęli upodobnić się do Jezusa i go naśladować. Dobra doczesne są nic niewarte, gdyż prawdziwy skarb jest w niebie. Pragnęli posiadać tylko tyle, ile zaspokaja ich rzeczywiste potrzeby, resztę rozdawali, nie martwiąc się o jutro, gdyż bezgranicznie ufali Bogu. Jeszcze do niedawna benedyktyni kultywowali praktykę – „2 benedyktynów je z 1 miski, tak aby starczyło dla biedaka”.
Wyroby benedyktynów
edytujZwyczaj uprawy przez benedyktynów w klasztornych ogrodach ziół leczniczych zaowocował wieloma do dziś popularnymi i skutecznymi mieszankami ziołowymi. Także oparty na stanowiącej tajemnicę zakonu recepturze sławny likier ziołowy „Benedictine” został wynaleziony w benedyktyńskim klasztorze Fécamp we Francji przez XVI-wiecznego zakonnika Don Bernardo Vincelliego. Likier ten, oparty na nalewce z ponad 40 ziół i korzeni, produkowany był aż do spustoszenia klasztoru w czasie rewolucji francuskiej. W poł. XIX wieku produkcja została wznowiona w oparciu o oryginalną recepturę przez handlarza win Alexandre’a Le Grande’a. Dziś likier produkowany jest również w klasztorze, ale już w niewielkich ilościach. Benedyktyni produkują także inne produkty spożywcze, wytwarzane według starych, zakonnych receptur (np. miody, smalce).
Językoznawstwo
edytujZwiązek frazeologiczny „praca benedyktyńska” oznacza pracę cechującą się pietyzmem, dokładnością, wytrwałością, jak i niekiedy żmudnością[3].
Benedyktyni w Kościołach innych niż rzymskokatolicki
edytujWspólnoty benedyktyńskie występują również poza Kościołem rzymskokatolickim, są to m.in.:
1) w Kościołach starokatolickich: Wspólnota Dobrego Pasterza[4] oraz Benedyktyni Bożej Mądrości[5] (Ekumeniczna Wspólnota Katolicka);
2) w Kościołach ewangelickich: Wspólnota Casteller Ring[6] (Kościół ewangelicki w Niemczech), Przeorat Św. Wigberta[7] (Wspólnota ewangelicka i ekumeniczna);
3) w Kościołach anglikańskich: Zakon Świętego Krzyża (Kościół episkopalny), Opactwo Alton[8] (Kościół Anglii);
4) w Kościołach prawosławnych: Opactwo Zaśnięcia Bogurodzicy w Eisbergen[9].
Przypisy
edytuj- ↑ Reguła mnichów. [dostęp 2012-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (9 kwietnia 2012)].
- ↑ The Benedictine Order. W: George Cyprian Alston: The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company, 1907.
- ↑ benedyktyński, [w:] Słownik języka polskiego, Portal Wiedzy PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 1997–2010 [dostęp 2010-09-06], Cytat: benedyktyński 2. «o pracy, trudzie: mozolny, wytrwały, żmudny».
- ↑ Gemeenschap van de Goede Herder vzw [online], goedeherder.be [dostęp 2020-06-22] (niderl.).
- ↑ ECC Religious Orders – Ecumenical Catholic Communion [online], ecumenical-catholics.org [dostęp 2020-06-22].
- ↑ www.schwanberg.de [online], www.schwanberg.de, 15 maja 2019 [dostęp 2020-06-22] (niem.).
- ↑ Priorat St. Wigberti | Werningshausen/Thüringen [online] [dostęp 2020-06-22] (niem.).
- ↑ Alton Abbey | All about Alton Abbey [online], altonabbey.com [dostęp 2020-06-22].
- ↑ Home [online], benediktinerkloster-eisbergen [dostęp 2020-06-22] (niem.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Oficjalny serwis Zakonu Świętego Benedykta
- Polska strona benedyktynów
- Dokumenty archiwalne związane z działalnością benedyktynów w Polsce [online], dziedzictwo.polska.pl [zarchiwizowane z adresu 2009-01-24].