1500
Rządzący państwami w 1500
Wydarzenia w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- 31 marca – poświęcono Sanktuarium Maryjne w Gietrzwałdzie.
- maj – syn chański Achmet wraz z 5 tys. ludzi spalił Włodzimierz
- 10 czerwca – Tatarzy rozpoczęli oblężenie Bełza, którego obrońcom udało się odeprzeć atak
- czerwiec – Tatarzy spalili Kraśnik, Turobin, Boiska koło Urzędowa, okolice Lublina i Chełma
- wrzesień – ponowne złupienie przez Tatarów okolic Chełma, Leżajska, Łańcuta, okolice Sandomierza, Opatowa, Radomia, Czerska.
- 14 września – król Jan Olbracht z zaciężnymi wyruszył z Krakowa
- 22 września – jedna z przyjętych dat (obok 1522[1]) zawieszenia dzwonu Tuba Dei w katedrze św. Janów w Toruniu[2]
- październik – w Sandomierzu obradował sejm[3].
- październik – Tatarzy złupili okolice Brześcia i Kamieniec Litewski
- Początek budowy kościoła parafialnego pw. św. Michała Archanioła w Binarowej (jednonawowy, konstrukcji zrębowej; wyjątkowo cenne malowidła z XVI–XVII w., gotyckie rzeźby z XIV wieku, w 2003 roku wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości).
Wydarzenia na świecie
[edytuj | edytuj kod]- 26 stycznia – Hiszpan Vicente Yáñez Pinzón jako pierwszy Europejczyk dotarł do Brazylii.
- 5 lutego – książę Mediolanu Ludovico Sforza, obalony rok wcześniej przez króla Francji Ludwika XII, powrócił na 2 miesiące do władzy.
- 11 lutego – przeważające oddziały króla duńskiego Jana II Oldenburga oraz jego brata księcia Fryderyka Holsztyńskiego zaatakowały chłopską republikę Dithmarschen.
- 17 lutego – chłopi z Dithmarschen pokonali przeważające siły duńskiego króla Jana II Oldenburga w bitwie pod Hemmingstedt.
- 9 marca – Pedro Álvares Cabral wypłynął z Portugalii do Indii na czele wyprawy złożonej z 13 okrętów.
- 11 marca – król Czech Władysław II Jagiellończyk nadał przywileje szlachcie, m.in.: zgodził się na kodyfikację prawa (tzw. Konstytucję Władysławowską), która ustanawiała trzy izby sejmowe: magnacką, szlachecką i mieszczańską.
- 8 kwietnia – wojny włoskie: zwycięstwo Francuzów nad wojskami Księstwa Mediolanu dowodzonymi przez księcia Ludwika Sforzę w bitwie pod Novarą.
- 10 kwietnia – Francuzi po ponownym opanowaniu Księstwa Mediolanu wzięli do niewoli księcia Ludwika Sforzę.
- 22 kwietnia – portugalski żeglarz Pedro Álvares Cabral odkrył wybrzeża Brazylii.
- 29 maja – płynący do Indii portugalski żeglarz, konkwistador i odkrywca Bartolomeu Dias utonął, gdy jego okręt uległ zniszczeniu podczas burzy w pobliżu odkrytego wcześniej przez siebie Przylądka Dobrej Nadziei.
- 14 lipca – wojska moskiewskie wygrały bitwę nad Wiedroszą koło Smoleńska z wojskami litewskimi Konstantego Ostrogskiego.
- 10 sierpnia – portugalski żeglarz Diogo Diaz odkrył Madagaskar.
- 6 listopada – przebywający w Rzymie Mikołaj Kopernik obserwował zaćmienie Księżyca.
- 11 listopada – król Francji Ludwik XII i król Hiszpanii Ferdynand II zawarli układ w Grenadzie na mocy którego dokonali rozbioru Królestwa Neapolu.
- 25 listopada – Krzysztof Kolumb powrócił z trzeciej wyprawy do Nowego Świata.
- Mikołaj Kopernik odbył praktykę prawniczą w kancelarii papieskiej w Rzymie. Wygłosił publiczny wykład z zakresu matematyki.
- Wybuchła wojna pomiędzy Wielkim Księstwem Moskiewskim a Wielkim Księstwem Litewskim.
- Wyprawa Ludwika XII przeciwko Mediolanowi.
- Hiszpański żeglarz Vicente Yáñez Pinzón odkrył ujście Amazonki.
- Papież Aleksander VI ogłosił krucjatę przeciwko Turkom.
- Jacob Nufer wykonał pierwsze cesarskie cięcie w Szwajcarii.
- Populacja Europy wynosiła około 60 milionów (według Jackson J. Spielvogel).
Urodzili się
[edytuj | edytuj kod]- 6 stycznia – Jan z Ávila, święty katolicki, kapłan (zm. 1569)
- 22 lutego – Rodolfo Pio di Carpi, kardynał (zm. 1564)
- 24 lutego – Karol V Habsburg, cesarz rzymsko-niemiecki (zm. 1558)
- 3 marca – Reginald Pole, kardynał (zm. 1558)
- 17 maja – Stanisław mazowiecki, książę mazowiecki (zm. 1524)
- 17 maja – Fryderyk II Gonzaga, markiz Montferratu (zm. 1540)
- 13 czerwca – Ernest Bawarski, biskup, pan Kłodzka (zm. 1560)
- 17 października – Alfons de Orozco, hiszpański augustianin, święty katolicki (zm. 1591)
- 3 listopada – Benvenuto Cellini, złotnik, pisarz i medalier florencki (zm. 1571)
- data dzienna nieznana:
- Hieronim Chodkiewicz, kasztelan wileński, starosta generalny żmudzki (zm. 1561)
- Bartolomeo Eustachi, anatom (zm. 1574)
- Georg Hohermuth, konkwistador, gubernator Wenezueli (zm. 1540)
- Alonso Mudarra, kanonik, wirtuoz vihueli (zm. 1580)
- Francisco de Orellana, odkrywca i konkwistador, gubernator Nowej Andaluzji. (zm. 1549)
- Mem de Sá, gubernator generalny Brazylii (zm. 1572)
- Martim Afonso de Sousa, podróżniki, gubernator Goa, generalny kapitan Brazylii, założyciel miasta São Paulo (zm. 1571)
- Tielman Susato – kompozytor, instrumentalista i wydawca muzyczny (zm. 1561)
Zmarli
[edytuj | edytuj kod]- 29 maja – Bartolomeu Dias, żeglarz portugalski (ur. ok. 1450)
- 19 czerwca – Edmund Tudor, książę Somerset (ur. 1499)
- 19 lipca – Michał da Paz, książę Portugalii i Asturii (ur. 1498)
- 30 września – Wiktoryn z Podiebradów, hrabia kłodzki (ur. 1443)
- 10 listopada – Andre d’Espinay, francuski duchowny i polityk (ur. 1451)
- 21 października – Go-Tsuchimikado, cesarz Japonii (ur. 1442)
- data dzienna nieznana:
- Gaston II de Foix-Candale, hrabia na Candale (ur. ?)
- Maciej z Kunvaldu, husyta (ur. ok. 1440)
- Jakub Lubbe, kronikarz gdański (ur. 1430)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sumowska i Sumowski 2023 ↓, s. 118.
- ↑ Domasłowski 2003 ↓, s. 159.
- ↑ Posłowie ziemscy koronni 1493–1600, pod red. Ireny Kaniewskiej, Warszawa 2013, s. 38.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Domasłowski: Wyposażenie wnętrza. W: Marian Biskup (red.): Bazylika katedralna Świętych Janów w Toruniu. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 2003. ISBN 83-87639-59-1.
- Alicja Sumowska, Marcin Sumowski. Toruński dzwon Tuba Dei ulany dnia 27 września 1522 roku. Nowa datacja w świetle źródeł pisanych. „Zapiski Historyczne”. 88, 2023.