70 Pułk Piechoty (II RP)

70 Pułk Piechoty

12 pułk strzelców wielkopolskich

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1918
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	19 sierpnia
Nadanie sztandaru	3 sierpnia 1930
Kontynuacja	17 Brygada Zmechanizowana
Dowódcy
Pierwszy	kpt. Władysław Wawrzyniak
Ostatni	płk Alfred Konkiewicz
Działania zbrojne
powstanie wielkopolskie wojna polsko-bolszewicka bitwa nad Wkrą (14–18 VIII 1920) bitwa nad Niemnem (20–26 IX 1920) kampania wrześniowa bitwa nad Bzurą (9–18 IX 1939) bój pod Górą Świętej Małgorzaty (9–10 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	Pleszew
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	17 Wielkopolska DP

70 Pułk Piechoty (70 pp) – oddział piechoty Armii Wielkopolskiej i Wojska Polskiego II RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował w Pleszewie. 10 lutego 1920 przemianowano 12 Pułk Strzelców Wielkopolskich nadając pułkowi nazwę 70 pułku piechoty.

Mapy walk pułku

• 
• 
• 
• 
• 
• 

Kawalerowie Virtuti Militari

Order Virtuti Militari

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari
sierż. sztab. Feliks Adamski	st. szer. Jan Dryjański	st. szer. Franciszek Jelonek
sierż. Józef Kostka	kpr. Stanisław Lis	sierż. Władysław Majcher
por. Tomasz Paul	sierż. Stanisław Pietrzak	por. Stefan Edward Tomaszewski
por. Franciszek Twardowski	mjr Władysław Wawrzyniak	ś.p. kpt. Wojciech Wężyk

Pułk w okresie pokoju

16 grudnia 1920 pułk przybył do Biedruska. Od 30 kwietnia do 22 czerwca 1921 stacjonował w Krotoszynie, a później został przesunięty i rozlokowany częściowo w Ostrowie Wlkp., częściowo w Pleszewie i Szczypiornie. 4 sierpnia tego roku pułk został przeniesiony do Leszna. 17 października 1921 pułk wymaszerował z Leszna do nowych garnizonów: dowództwo pułku razem z I batalionem i batalionem sztabowym do Jarocina, natomiast II i III batalion do Pleszewa.

W okresie międzywojennym 70 pułk piechoty stacjonował w Pleszewie na terenie Okręgu Korpusu Nr VII. Wchodził w skład 17 Dywizji Piechoty. W okresie od 17 października 1921 do czerwca 1924 dowództwo pułku, I batalion i batalion sztabowy stacjonowały w garnizonie Jarocin, natomiast II i III batalion oraz kadra batalionu zapasowego w garnizonie Pleszew. 3 czerwca 1924 dowództwo pułku przeniesione zostało do Pleszewa, a dwa lata później wszystkie pododdziały pułku przeniesione zostały z Jarocina.

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 70 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych. Po wprowadzeniu w 1930 nowej organizacji piechoty na stopie pokojowej, pułk szkolił rekrutów dla potrzeb batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza.

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowództwo pułku
dowódca pułku	płk Alfred Konkiewicz
I zastępca dowódcy	ppłk Aleksander Kiszkowski
adiutant	kpt. Wacław Kałuski
starszy lekarz	mjr dr Kazimierz II Chmielewski
młodszy lekarz	por. lek. Stanisław Sikora
II zastępca dowódcy (kwatermistrz)	mjr Leonard Krukowski
oficer mobilizacyjny	kpt. Zdzisław Zioło
zastępca oficera mobilizacyjnego	por. Kazimierz Zamarlicki
oficer administracyjno-materiałowy	kpt. Czesław Ciszewski
oficer gospodarczy	kpt. int. Franciszek Naskręt
oficer żywnościowy	chor. Michał Józefiak
oficer taborowy	kpt. tab. Leon Latanowicz
kapelmistrz	ppor. adm. (kapelm.) Jan Malmurowicz
dowódca plutonu łączności	por. Stefan Jan Dąbek
dowódca plutonu pionierów	por. Antoni Dembowski
dowódca plutonu artylerii piechoty	por. art. Witold Piłkowicz
dowódca plutonu ppanc.	por. Adam Szcześniak
dowódca oddziału zwiadu	ppor. Paweł Jerzy Jączkowski
I batalion
dowódca batalionu	mjr Julian Siedlecki
dowódca 1 kompanii	por. Marian Bródka
dowódca plutonu	ppor. Edmund Sikorski
dowódca 2 kompanii	kpt. Bolesław II Dąbrowski
dowódca plutonu	ppor. Józef Jan Uryga
dowódca 3 kompanii	kpt. Kazimierz Jan Dziurzyński
dowódca plutonu	por. Marian Piotr Siarkiewicz
dowódca 1 kompanii km	kpt. Adam Józef Kobosowicz
dowódca plutonu	por. Julian Paweł Schilf
dowódca plutonu	por. Czesław Stawski
II batalion
dowódca batalionu	mjr Władysław Józef Legutko
dowódca 4 kompanii	kpt. Ludwik Paweł Stolarczyk
dowódca plutonu	ppor. Stanisław Jan Obrzut
dowódca 5 kompanii	kpt. Bolesław Jan Jagoszewski
dowódca plutonu	ppor. Wacław Michał Richter
dowódca plutonu	ppor. Stefan Zięba
dowódca 6 kompanii	por. Wiktor Krawczyk
dowódca plutonu	ppor. Zygmunt Florian Przybył
dowódca 2 kompanii km	p.o. por. Marian Bielawny
III batalion
dowódca batalionu	mjr Stanisław Michno
dowódca 7 kompanii	kpt. kontr. Jan Kawtaradze
dowódca plutonu	ppor. Kordus Józef
dowódca 8 kompanii	kpt. Edward Mamunow
dowódca plutonu	ppor. Solak Władysław
dowódca plutonu	ppor. Władysław Syrek
dowódca 9 kompanii	kpt. Jan Kowalczyk
dowódca plutonu	por. Jan Pałys
dowódca plutonu	ppor. Zygmunt Florian Przybył
dowódca plutonu	ppor. Andrzej Chyczewski
dowódca 3 kompanii km	por. Ignacy Tyczyński
dowódca plutonu	ppor. Jerzy Jan Bobrowicz
dowódca plutonu	chor. Stanisław Talbierz
na kursie	por. Julian Stefan Rowiński
	por. Paweł Tyśluk
Dywizyjny Kurs Dla Podoficerów Nadterminowych 17 DP
dowódca	kpt. Stefan II Wojciechowski
dowódca plutonu	por. Bolesław Rejer
dowódca plutonu	por. Roman Sadłowski
70 obwód przysposobienia wojskowego „Pleszew”
kmdt obwodowy PW	kpt. adm. (piech.) Antoni Kostrzewa
kmdt powiatowy PW Jarocin	kpt. kontr. piech. Michał Hybiak
kmdt powiatowy PW Środa	kpt. piech. Zygmunt Antczak

70 pp w kampanii wrześniowej

Mobilizacja

Zgodnie z rozkazem Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza w godzinach porannych 24 sierpnia w Okręgu Korpusie nr VII rozpoczęto mobilizację alarmową. Wśród jednostek mobilizowanych w ramach mobilizacji alarmowej w grupie żółtej w garnizonie Pleszew od godz.4.00 24 sierpnia mobilizowane były jednostki przez 70 pułk piechoty:

• 70 pułk piechoty w organizacji i na etatach wojennych, w czasie od A+24 do A+32,
• batalion strzelców nr 8, w czasie A+48,
• kompania asystencyjna nr 74, w czasie A+52,
• kompania asystencyjna nr 75, w czasie A+52,
• kolumna taborowa nr 710, w czasie A+52,
• kolumna taborowa nr 711, w czasie A+52,
• kompania karabinów maszynowych przeciwlotniczych typ A nr 13, w czasie A+56,
• batalion marszowy 70 pp, w czasie A+72.

I batalion był mobilizowany na terenie koszar pułku w Pleszewie, II batalion w Gimnazjum przy ul. Poznańskiej, III batalion w Domu Parafialnym, Szkole Powszechnej Męskiej i domach prywatnych przy ul. Lenartowickiej. Stawiennictwo rezerwistów było wzorowe, pułk osiągnął gotowość marszową 26 sierpnia.

70 pułk piechoty wraz z 8 batalionem strzelców oraz I dywizjonem 17 pułku artylerii lekkiej na czas działań osłonowych został przydzielony do 25 Dywizji Piechoty. Utworzył Oddział Wydzielony płk. Alfreda Konkiewicza. 25 sierpnia I batalion po ukończeniu mobilizacji odszedł do rejonu wsi Janków Pierwszy celem prowadzenia prac fortyfikacyjnych. Pozostałe siły pułku pozostały w Pleszewie. 26 sierpnia I batalion rozpoczął budowę fortyfikacji na linii Prosny od Janków Pierwszy-Jastrzębniki. Budowano schrony drewniano ziemne i rozpoczęto prace przy betonowaniu dwóch schronów, postawiono zasieki z drutu kolczastego i kopano okopy, rowy łącznikowe i stanowiska broni maszynowej. Mosty na Prośnie zaminowano. Szczególnie koncentrowano się na budowie umocnień w rejonie wsi Brudzewek, Łaszków, Janków Pierwszy. 26 sierpnia 8 bs i pluton artylerii piechoty 70 pp udały się do Szymanowic i tam rozpoczęły prace fortyfikacyjne. 29 sierpnia o godz.21.00 II batalion wymaszerował na linię Prosny do Zbierska, a o godz.22.00 III batalion w rejon Petryki, folwark Kiączyn na linię Prosny. Dowództwo pułku i pododdziały specjalne pułkowe odeszły do Stawiszyna. O godz.4.00 30 sierpnia 70 pp zajął pozycję nad Prosną. W ciągu dnia II batalion zajął stanowiska obronne nad Prosną na odcinku Janków Pierwszy-Chocz. 31 sierpnia przegrupowano III batalion z Petryk na odcinek Stawiszyn-Długa Wieś. Kompania zwiadowców 70 pp i 9 kompania strzelecka zostały wysunięte na przedmoście we wsi Tursko.

Działania bojowe

W czasie wojny obronnej 1939 wchodził w skład macierzystej dywizji walczącej w ramach Armii „Poznań”.

Walki osłonowe i odwrotowe w Wielkopolsce

O świcie 1 września 1939 Oddział Wydzielony płk. Konkiewicza był ugrupowany w obronie na linii rzeki Prosny na pozycjach: 1 kompania strzelecka 8 bs i dwa plutony ckm w rejonie Szymanowic, 2 kompania strzelecka 8 bs z plutonami ckm i moździerzy oraz armatą przeciwpancerną oraz plutonem artylerii piechoty 70 pp w rejonie Czołnochowa, pluton 3 kompanii strzeleckiej w wysuniętym punkcie oporu w Robakowie, 3 kompania strzelecka 8 bs bez plutonu z armatą ppanc. w rejonie Gizałek. II batalion 70 pp z dwoma armatami ppanc. oraz 4 i 5 baterie 25 pułku artylerii lekkiej na odcinku Chocz-Janków. I batalion 70 pp z trzema armatami ppanc. oraz 6 bateria 25 pal na odcinku Janków-Jastrzębniki. Kompania zwiadowców 70 pp oraz 9 kompania strzelecka wzmocniona plutonem ckm i armatą ppanc. jako czata we wsi Tursko. III batalion bez 9 kompanii strzeleckiej i plutonu ckm w odwodzie w Stawiszynie. Mający wspierać 70 pp I dywizjon 17 pal był w marszu do rejonu Chocza.

W nocy 2/3 września I/70 pp został zluzowany przez I i III bataliony 56 pułku piechoty i przeszedł do miejscowości Petryki na wschód od Stawiszyna. II/70 pp pozostał w dalszym ciągu na swoim odcinku obrony, w oczekiwaniu na zluzowanie przez II batalion 56 pp, który był jeszcze na przedpolu linii rzeki Prosny. Z uwagi na odwrót oddziałów Armii „Łódź” zostało odsłonięte lewe skrzydło 25 DP, w tym celu rozkazem gen. bryg. Franciszka Altera, 70 pp bez II/70 pp wraz z I/17 pal 3 września o godz.15.00 podjął marsz z rejonu Stawiszyna przez Złotniki Wielkie i Goliszew w kierunku wsi Morawin. Na miejsce pułk przybył wieczorem i zajął o godz.21.00 I batalionem lasy Młyńsko na południowy wschód od Morawina, a III batalionem w lesie na północ od Morawina. II/70 pp pozostał dalej na swoich stanowiskach nad Prosną. W związku z dalszym odwrotem sąsiedniej Armii „Łódź”, Armia „Poznań” została zmuszona do przegrupowania się na główną pozycję obrony. W tym celu 25 DP, 17 DP i Wielkopolska Brygada Kawalerii podjęły marsz w kierunku południowo wschodnim, w tym dywizje piechoty na Przedmoście „Koło”. W tym celu 70 pp bez II batalionu wraz z I/17 pal, 73 kompanią kolarzy miał osłonić odejście 25 DP na przedmoście. 70 pp zajął stanowiska obronne w rejonie las Krupówki-Koźlątków, następnie miał stanowić straż tylną dywizji i odejść rano 4 września przez Cekanów, Ostrów na Dziadowice. Z uwagi na znaczne zatłoczenie dróg przez uchodźców cywilnych głównie na szosie Kalisz-Turek, manewr wojsk znacznie uległ opóźnieniu. Z tego powodu 70 pp otrzymał rozkaz zajęcia obrony przejściowej i zablokowania kierunku Morawin-Turek. 4 września o godz.6.00 do pułku dołączył II batalion, o godz.11.00 cały pułk zajął pozycje obronne w rejonie lasu kolonii Prażuchy i Morawina został wsparty przez 9 batalion strzelców i batalion ON „Ostrów”.

Dowódca OW płk. Konkiewicz przegrupował swoje podległe oddziały i nakazał zająć obronę w rejonach: 9 bs obsadził stanowiska na skraju lasu na północ od Kamienia zamykając drogę na Turek, batalion ON „Ostrów” zajął obronę w Morawinie, III batalion 70 pp zajął obronę w Plewni. Pozostała część 70 pp i I dywizjon 17 pal zajęły obronę w Cekowie. O godz.14.00 oddziały OW płk. Konkiewicza zostały zaatakowane przez niemieckie lotnictwo. Poniesiono straty osobowe, w 70 pp wśród poległych był ppor. Mieczysław Budzyński. Około godz.18.00 70 pp wraz z I/17 pal podjął marsz w rejon lasu Piętno, gdzie przybył około godz.4.00 5 września. Tam wszedł w podporzadkowanie swojej macierzystej 17 DP. Rano rozkazem dowódcy 17 DP płk. dypl. Mieczysława Mozdyniewicza został skierowany z lasów Piętno przez Grzymiszew w rejon Ogorzelczyn, Kunegundów, las Grabowiec. Gdzie miał zająć stanowiska obronne na Przedmościu „Koło” i wraz z całą 17 DP, podporządkowany został dowódcy Grupy Operacyjnej „Koło” gen. bryg. Edmundowi Knollowi-Kownackiemu. 70 pp zajął stanowiska w rejonach: Ogorzelczyna - III/70 pp, Tarnowej - II/70 pp, Tuliszkowie I/70 pp wraz z kompanią zwiadowców 70 pp, która prowadziła rozpoznanie w kierunku Stawiszyna i Rychwału. Dowództwo pułku stanęło w Tarnowej. W związku z planowanym uderzeniem 25 DP w kierunku miasta Dobra, dowódca 17 DP wydał rozkaz osłony przez 70 pp kierunku z Turka na Koło. W tym celu o godz.9.30 5 września podjął marsz do lasów na zachód od Władysławowa, celem ubezpieczenia południowego skrzydła 25 DP. Dowództwo pułku przeszło do Głogowej, a I/70 pp osłaniał przegrupowanie pułku zajmując obronę w rejonie Tarnowskiego Młyna. W związku z zaniechaniem natarcia 25 DP ze względu na dalszy odwrót Armii „Łódź”, 17 DP miała pozostać na przedmościu „Koło”. 6 września o godz.3.00 70 pp wraz z I/17 pal wyruszył do lasów majątku Smolina, gdzie zajął pozycje obronne przy szosie z Turka do Koła.

Armia „Poznań” otrzymała nowy rozkaz ze sztabu NW marszu w kierunku do Warszawy, z uwagi na powyższe główne siły armii podjęły marsz odwrotowy, 17 DP rozpoczęła marsz w kierunku Dąbia, zmieniony w trakcie marszu na Kłodawę. 6 września o godz.20.00 70 pp wraz z I dywizjonem 17 pal wyruszył z dotychczasowego rejonu przez Kościelec na przeprawy przez rzekę Wartę w Kole. 7 września o godz.4.30 70 pp wraz z I/17 pal przeprawił się przez Wartę przez mosty w Kole i o godz.8.00 stanął na postój w ugrupowaniu: I/70 pp w lesie Krzykosy, II/70 pp i I/17 pal w Borysławicach Kościelnych, III/70 pp we wsi Bylice, a dowództwo pułku w Borysławicach Zamkowych. Ze względu na zajęcie Łęczycy i terenów na wschód od miasta przez oddziały niemieckie, co groziło odcięciem drogi na Warszawę cofającym się wojskom, gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba podjął decyzję wykonania uderzenia na skrzydło niemieckiej 8 Armii. W tym celu rozpoczęto koncentrację głównych sił Armii „Poznań” do przewidywanego natarcia. 17 DP miała się skoncentrować na południowy zachód od Krośniewic. W tym celu 7 września o godz.19.00 70 pp wraz z I/17 pal rozpoczął przemarsz poprzez: dwór Krzykosy, dwór Pomorzany, Józefów, Ryslew, Rdutów, Bowyczyny, w okolice Głogowa, Zalesia, Korynina. Po nocnym marszu 7/8 września o godz.7.30 pułk zajął na postój rejony miejscowości: I/70 pp wraz z 3 baterią 17 pal Marynin-Zalesie, II/70 pp wraz z 1/17 pal dwór Miłonice-Stara Wieś, III/70 pp wraz z 2/17 pal Cudnik, a dowództwo pułku dwór Jankowice. Po uzyskaniu zgody ze sztabu NW na zwrot zaczepny, podjęto dalsze przegrupowania, w tym 17 DP. W tym celu 70 pp i I/17 pal o godz.22.00 8 września wyruszył przez: Wymysłów, Adamów, Gadków w okolice miejscowości Witonia, jako straż przednia maszerowała wzmocniona 9 kompania strzelecka 70 pp.

Udział w bitwie nad Bzurą

9 września o godz.7.00 70 pp zajął rejon wyczekiwania w: Ględzianowie - I/70 pp, w Witoni - II/70 pp, dowództwo pułku i pododdziały specjalne, w Nędzerzewie - III/70 pp. Rano zostały postawione rozkazy do natarcia 17 DP i w jej składzie 70 pp. Po południu pułk przemieścił się na podstawy wyjściowe do natarcia w rejonie Nędzerzewa, jako I rzut miał nacierać III batalion, reszta pułku w II rzucie natarcia. Wsparcie natarcia zapewniał I/17 pal.

O godz.17.00 9 września III batalion przeprawił się przez rzekę Bzurę w rejonie wsi Rogulice. O godz.19.00 III/70 pp podjął natarcie przez wieś Konstancin na wieś Sługi, jako czołowe atakowały 7 i 9 kompanie strzeleckie i w drugim rzucie 8 kompania strzelecka. W walce zdobyto wieś Sługi, z uwagi na silny ostrzał z rejonu wsi Głupiejew i Janów III/70 pp przeszedł do obrony we wsi Sługi. Po godz.19.00 dowództwo pułku przeprawiło się przez Bzurę i weszło do Konstantynowa, o godz.20.00 I/70 pp przeszedł do Rogulic, a po nim II/70 pp do wsi Żale. W nocy 7 kompania strzelecka wykonała nocne natarcie rozpoznawcze w kierunku Głupiejewa. 10 września o godz.6.00 III/70 pp podjął dalsze natarcie ze wsi Sługi na wieś Gaj Stary Przy wsparciu 1/17 pal III/70 pp zdobył wieś Gaj Stary. Równocześnie wprowadzono do natarcia I/70 pp na wieś Bryski. III/70 pp w zdobytym Gaju Starym przeszedł do obrony. W jego miejsce wprowadzono do natarcia II/70 pp, który zdobył w walce kolonię Moraków i następnie wieś Moraków. W tym czasie I/70 pp zdobył Bryski i Karsznice. O godz.14.00 I/70 pp podjął natarcie na Śladków Podleśny, po walce zdobył miejscowość. Dowództwo pułku przeszło do wsi Bryski. Po południu wobec odwrotu piechoty niemieckiej rozkazem dowódcy 17 DP, 70 pp przeszedł do pościgu. I/70 pp rozpoczął pościg ze Śladkowa Podleśnego poprzez kolonię Śladków i Grabiszew. II/70 pp z Morakowa na Mchowice, Śladkówek, Śladków Górny i Brachowice. III/70 pp z Gaja Starego poprzez Czerników, Sypin, Borowiec i Wypychów. Około godz.16.00 będący w pościgu I/70 pp został ostrzelany przez niemiecką artylerię w rejonie wzg.123 na północ od Śladkowa Górnego, na batalion wyszło uderzenie niemieckiej kompanii czołgów. W wyniku czego I batalion został odrzucony w rejon Śladkowa Podleśnego. Batalion poniósł znaczne straty osobowe, wśród poległych byli ppor. Józef Papla, ppor. Konrad Śmigielski, ppor. Marian Poznański. Skuteczne wsparcie 1/17 pal umożliwiło I/70 pp o godz.18.00 podjęcie natarcia ze Śladkowa Podleśnego i opanowanie przedmiotów terenowych na wysokości wzg.123 oraz podjęcie walki ogniowej z niemieckimi oddziałami broniącymi odcinka Śladków Górny-Brachowice-Grabiszew. O zmroku do lewego skrzydła I batalionu dołączył II/70 pp, który obsadził wzg.125 na północ od Śladkowa Górnego, gdzie zajął obronę. III/70 pp zdobył wsie Borowiec i Sypin, a o zmroku zdobył północną część Wypychowa. Dowództwo pułku stanęło w Morakowie.

W nocy 10/11 września I/70 pp wycofał się z przedpola kolonii Śladków Górny i zajął pozycje obronne na linii wzgórz biegnących na południe od wsi Śladków Rozlazły. Dowództwo pułku przeszło do wsi Czerników. Dalsze natarcie 70 pp miało rozpocząć się o godz.11.00 11 września lecz z powodu wycofania się I batalionu 68 pułku piechoty z pozycji wyjściowych w Małachowicach, przesunięto je na godz.14.00. Główna grupa uderzeniowa 17 DP pod dowództwem Dowódcy Piechoty Dywizyjnej płk. dypl. Władysława Smolarskiego miała prowadzić atak na głównym kierunku natarcia dywizji na Celestynów, Białą, Dzierząznę i las na północ od Szczawina. Do tej grupy został zadysponowany II/70 pp. Natarcie pomocnicze miał kontynuować 70 pp bez batalionu ze wsparciem I/17 pal w celu zdobycia kolonii Wola Branicka. Z uwagi na liczne grupy rozbitków z niemieckiej 30 DP zbierających się w rejonie lasów na północ wsi Gieczna, o godz.13.00 skierowano tam I/70 pp z zadaniem osłony natarcia i oczyszczenia rejonu z rozbitków niemieckich. Jednocześnie kompania zwiadowców 70 pp została skierowana do oczyszczenia okolic wsi Boguszyce. O godz.16.00 na Śladków Górny I/17 pal ześrodkował ogień, w tym czasie II/70 pp podjął natarcie na wieś Grabiszew. Po krótkiej i zaciętej walce Grabiszew został zdobyty. W trakcie walki wśród poległych znaleźli się: ppor. Stanisław Komarnicki i ppor. Bolesław Marchwicki. Następnie II/70 pp kontynuował dalsze natarcie po osi Brachowice, Astachowice, Kotowice. Do godz.22.00 II/70 pp opanował las na północ od Kotowic i wzg.160,9 na północ od Celestynowa. Z uwagi na skierowanie w okolice Gieczna I/70 pp, natarcie pomocnicze wykonał tylko III/70 pp ze wsparciem I/17 pal. Do godz.22.00 III batalion, 8 i 9 kompaniami strzeleckimi opanował Wolę Rogozińską. Po przegrupowaniu obronę przed Wolą Rogozińską i wsią Biesiekierz Nawojowy zorganizowała 7 kompania strzelecka, na wschód od szosy Piątek-Zgierz przed wsią Warszyce 9 kompania strzelecka, a 8 kompania strzelecka na noc przeszła do odwodu w Wypychowie. O godz.19.00 I/70 pp ruszył do natarcia z Borowca na las Gieczno, gdzie znajdowały się resztki niemieckiego 6 pp. Natarcie I batalionu nie przyniosło powodzenia, w jego trakcie poniósł straty, wśród poległych był mjr Julian Siedlecki dowódca batalionu.

O świcie 12 września I/70 pp ponowił natarcie na las Gieczno skutecznie likwidując niemieckie oddziały w lesie. O godz.11.00 do dyspozycji 70 pp został oddany 8 bs, zatrzymał się we wsi Śladków Rozlazły. Od godz.5.00 II/70 pp wzmocniony plutonem artylerii piechoty 70 pp składzie zgrupowania płk. dypl. Smolarskiego, prowadził walki obronne na południowym skraju lasu na wschód od Celestynowa, wiążąc niemieckie oddziały, tym samym ułatwiając zdobycie Celestynowa przez główne siły zgrupowania płk. dypl. Smolarskiego. Zgrupowanie 70 pp płk. Konkiewicza, głównie III batalion wraz z 1/17 pal, od świtu znajdowało pod ogniem niemieckiej artylerii ciężkiej. W godzinach południowych na pozycje III batalionu wyszło niemieckie natarcie piechoty, które przy wsparciu polskiej artylerii ciężkiej zostało odparte. Po oczyszczeniu lasu Gieczno, po godz.11.00 I/70 pp przegrupował się poprzez Lorenki i Władysławów w rejon Biesiekierza Nowojowego z zadaniem oskrzydlenia oddziałów niemieckich atakujących III/70 pp. Przeciwnikiem 70 pp był niemiecki odwodowy 16 pp ze składu 22 DP przewieziony samochodami z Łodzi. O godz.15.00 z rejonu Warszyc na stanowiska III batalionu wyszło silne natarcie niemieckiej piechoty wsparte ześrodkowaniami ogniowymi niemieckiej artylerii, na skutek ostrzału odwrót rozpoczęła 9 kompania strzelecka, natychmiastowy kontratak 8 kompanii strzeleckiej odzyskał utracone stanowiska. Równocześnie z kontratakiem, do natarcia na kolonię Wola Branicka przystąpił I/70 pp, którą zdobył po krótkiej i zaciętej walce. Piechota niemiecka wycofała się z przed frontu III/70 pp, obawiając się okrążenia. O godz.21.00 z związku ze zmienionym planem kontynuowania bitwy nad Bzurą, dowódca armii i następnie dowódca GO „Koło” wydał rozkaz odwrotu na północny brzeg Bzury. Zgodnie z tym rozkazem po godz.22.00, 70 pp rozpoczął schodzenie z linii walki i po sformowaniu kolumny marszowej wschodniej 17 DP, rozpoczął marsz. Pułk maszerował nocą 12/13 września trasą: Wypychów, Borowiec, Boguszyce, Czerników, Janowice, Goślub. Po przeprawieniu się przez Bzurę w rejonie dworu Siemienice, 70 pp zajął rejon Kuchary, Malewo, Świniary na północnym brzegu Bzury.

13 września w godzinach południowych 70 pp zebrał się w miejscowościach: I batalion w Świniarach, II batalion w Kucharach, III batalion w Marcinowie, dowództwo pułku w Malewie. 70 pp wraz z 8 batalionem strzelców i 72 samodzielną kompanią karabinów maszynowych i broni towarzyszących, wsparty I i II dywizjonem 17 pal otrzymał rozkaz zamknięcia od Orłowa do Kter odcinka obrony na rzece Bzurze. W nocy 13/14 września przegrupowano część 70 pp, celem zluzowania odchodzących oddziałów 14 Dywizji Piechoty na odcinku Młogoszyn-Orłów. O godz.7.00 14 września pułk rozwinął się w obronie na odcinku: II/70 pp wraz z połową 72 skkm i br. tow. na przeprawie w Młogoszynie, ze wsparciem III/17 pal na stanowiskach ogniowych w rejonie Pawłowic. III/70 pp z połową 72 skkm i br. tow. na przeprawie w Orłowie, ze wsparciem I/17 pal w rejonie Waliszewa. Odwód stanowiły: I/70 pp w rejonie Grabów i 8 bs w rejonie Łęk Kościelnych. 17 DP tego dnia odeszła do rejonu Kiernozia, Karsznice. W dotychczasowym rejonie pozostało Zgrupowanie „Szewce” pod dowództwem Dowódcy PD 17 DP płk. dypl. Władysława Smolarskiego, a w jego składzie wzmocniony 70 pp. 15 września przed południem III/70 pp odparł oddział niemieckiej piechoty, który usiłował przeprawić się przez Bzurę groblą w rejonie dworu Orłów. Po południu Zgrupowanie „Szewce” zostało rozwiązane. Dowódca PD 17 DP odszedł w rejon Rybna do składu macierzystej dywizji, wraz z nim odeszły I batalion 70 pp i I/17 pal bez baterii. Dowódcą odcinka obrony został dowódca 70 pp płk Alfred Konkiewicz, który podlegał bezpośrednio od tego czasu dowódcy Grupy Operacyjnej gen. bryg. Stanisławowi Grzmot-Skotnickiemu. Płk Konkiewicz objął dowództwo Oddziału Wydzielonego, który miał bronić linii rzeki Ochni, od miejscowości Jagniątki i linii rzeki Bzury do miejscowości Sobota. Podlegały mu 70 pp bez I batalionu, 2 i 7 baterie 17 pal, III batalion 58 pułku piechoty z 9 baterią 14 pułku artylerii lekkiej, 5 batalion karabinów maszynowych i broni towarzyszących bez kompanii ckm, 2 kompania strzelecka 8 bs, 72 skkm i br. tow.. Wieczorem 15 września płk. Konkiewicz zgodnie z rozkazem wycofał prawe skrzydło OW na linię rzeki Ochni. Realizując ten rozkaz II/70 pp został przesunięty z Młogoszyna do rejonu Teodorów, Tomczyce i przeszedł do odwodu, linię rzeki Ochni obsadził 5 b km i br. tow. Dowództwo 70 pułku przeszło z Waliszewa do folwarku Odolin.

O świcie 16 września 1939 OW płk. Konkiewicza zajmowały stanowiska obronne: III/70 pp wsparty 2/17 pal i 7/17 pal bronił przepraw przez Bzurę na odcinku Orłów-Gosławice. III/58 wsparty 9/14 pal bronił Bzury w rejonie Soboty, 5 bkm i br. tow. bronił linii rzeki Ochni od Jagniątek do Orłowa. II/70 pp w odwodzie w rejonie Teodorów, Tomczyce. Od rana pozycje OW znajdowały się pod ostrzałem niemieckiej artylerii. O godz.6.00 oddziały niemieckiej piechoty podjęły próbę forsowania Bzury na odcinku Orłów-folwark Gosławice, skuteczny ostrzał III/70 pp i 72 skkm i br. tow. powstrzymał niemieckie natarcie. O godz.7.00 niemieckie natarcie wyparło III/58 pp z odcinka obrony Sobota-Wola Kałkowska. W wyniku wycofania się III batalionu 58 pp, zostało zagrożone lewe skrzydło III/70 pp. W rejonie folwarku Gosławice 9 kompania strzelecka, część 3 kompanii ckm i pluton 72 skkm i br. tow. powstrzymały niemieckie natarcie i utrzymały swoje pozycje. Około godz.12.00 do kontrataku został wprowadzony II/70 pp przy wsparciu własnych baterii armat i haubic oraz pociągu pancernego nr 11 „Danuta”. Kontratak batalionu powstrzymał dalsze niemieckie natarcie w kierunku Bąkowa. Po południu 16 września OW otrzymał rozkaz wycofania się za rzekę Słudwię i zajęcia pozycji obronnych na linii Złaków Kościelny-Luszyn. Jako pierwsze o godz.16.00 odeszły oddziały z prawego skrzydła OW: 5 batalion km i br. tow., III/70 pp, 72 skkm i br. tow. i baterie 17 pal. O godz.18.00 odeszły pozostałe siły II/70 pp, III/58 pp, 9 bateria 14 pal. Przedwcześnie wysadzone mosty na Słudwi i zatłoczone drogi znacznie opóźniły odwrót. Do okolic Złakowa Borowego oddziały dotarły z opóźnieniem dopiero w godz.22.00-24.00, a II/70 pp wbrew rozkazowi nie przekroczył Słudwi i zatrzymał się na postój w Zalesiu na zachód od Złakowa Borowego. W nocy dowódca GO gen. Grzmot-Skotnicki otrzymał rozkaz odstąpienia od obrony linii rzeki Słudwi i przejścia do rejonu Brzozowa na północ od Luszyna.

16 września o godz.11.00 I/70 pp wcześniej odesłany do sił głównych 17 DP dotarł do Rybna i zajął tam obronę osłaniając dowództwo 17 DP. O godz.16.00 pozycje I batalionu zaatakowały niemieckie czołgi z kierunku Lipnic. I batalion dysponował 4 armatami przeciwpancernymi z kompanii ppanc. 70 pp, przy ich pomocy odparł niemieckie natarcie. Oddziały niemieckie utraciły unieruchomione 4 czołgi, walki trwały do zmroku. Z uwagi na zatrzymanie dalszego natarcia połączonych armii z Łowicza na Skierniewice, oddziały rozpoczęły odwrót w kierunku Warszawy. O godz.23.00 I/70 pp otrzymał rozkaz podjęcia marszu w kolumnie północnej 17 DP poprzez Ruszki, Młodzieszyn, Juliopol do Mistrzewic, następnie po sforsowaniu Bzury miał wejść do Puszczy Kampinoskiej. 17 września o godz.3.00 batalion wyruszył dopiero w nakazanym kierunku. O godz.6.00 w rejonie Młodzieszyna został zaatakowany przez niemieckie lotnictwo, a następnie dostał się po ostrzał niemieckiej artylerii ciężkiej. Ataki lotnictwa i ostrzał artylerii trwały do godz.18.00, w trakcie czego od I/70 pp odłączyła się 1 kompania ckm. Batalion dotarł do folwarku Stefanów, gdzie dołączył do oddziałów 17 DP i 25 DP. Pod ostrzałem niemieckiej artylerii wraz z oddziałami obu dywizji o godz.21.00 przystąpił do natarcia przez Bzurę. O godz.23.00 pozostałości I/70 pp sforsowały Bzurę pod Witkowicami i przedarły się do Puszczy Kampinoskiej. W trakcie tych walk wśród poległych byli ppor. Michał Rychter i por. Kazimierz Matuszewski. 1 kompania ckm 70 pp dowodzona przez kpt. Stefana Wojciechowskiego dołączyła do III batalionu 68 pp i wraz z nim dotarła do przeprawy przez Bzurę pod Brochowem. Pod ostrzałem niemieckiej artylerii i broni maszynowej przebiła się z dużymi stratami poprzez Brochów, Janów, Tułowice do Puszczy Kampinoskiej.

Dowódcy OW płk. Alfredowi Konkiewiczowi, dowódca GO gen. Grzmot-Skotnicki nakazał marsz nocny 16/17 września do lasu na północ od folwarku Poddębina. 17 września w nocy o godz.3.00 główne siły OW podjęły marsz i o godz.8.00 osiągnęły cel. Jednocześnie rozkazem dowódca GO podporządkował 7 batalion strzelców broniący Luszyna płk. Konkiewiczowi. O godz.3.00 znajdujący się w Zalesiu II/70 pp został zaatakowany przez oddziały niemieckie i rozbity. Z II batalionu ocalały niekompletne dwie kompanie strzeleckie i połowa kompanii ckm, którym udało się przeprawić przez rzekę Słudwię i o świcie dołączyć do sił głównych pułku. Od rana w kierunku Luszyna wyszło natarcie oddziałów niemieckiej 3 Dywizji Lekkiej. Po południu z Luszyna został wyparty 7 bs. III/70 pp obsadził rano południowy i zachodni skraj lasu na północny wschód od folwarku Poddębina, gdzie prowadził wraz z pododdziałami pułkowymi obronę, odpierając natarcia oddziałów niemieckich. Do walk włączony został również III/58 pp. Walki trwały do godzin wieczornych. Po godz.18.00 na rozkaz gen. Grzmota-Skotnickiego, OW płk. Konkiewicza rozpoczęło odwrót poprzez Lubików, Osmolin, Byki, Wszeliwy, Kaptury, Brzozów Stary. Jako straż przednia maszerowały połączone w jeden batalion: dotychczasowe bataliony III/58 pp i 7 bs wraz z 9 baterią 14 pal. W kolumnie głównej: 5 bkm i br. tow., pozostałość II/70 pp pod dowództwem kpt. Michała Barana, 3 bateria 67 dywizjonu artylerii lekkiej, 1 i 4 baterie 11 dywizjonu artylerii konnej i pododdziały pułkowe 70 pp. Jako straż tylna maszerował osłaniając odwrót III/70 pp wraz z 2 baterią 17 pal.

18 września o godz.5.00 OW dotarł do Brzozowa i Zalesia. Po krótkim odpoczynku o godz.9.30 podjęto dalszy marsz przez Skarżynek, Olunin do Bud Starych. W trakcie marszu 9 kompania strzelecka i 3 kompania ckm po wyjściu ze wsi Olunin stoczyły zwycięską walkę z niemieckim oddziałem rozpoznawczym w okolicach wsi Zacisze, Wężyki, Henryków. W trakcie tego marszu od OW odłączył się III/58 pp wraz z 9/14 pal, które przebiły się w rejon Bud Iłowskich. O godz.14.00 pozostałość OW dotarła do Bud Starych i lasu majątku Ruszki, gdzie zorganizował obronę frontem na południe i do zmroku odparł kilka natarć piechoty niemieckiej wychodzących z rejonu Henrykowa. Pozycje obronne OW były atakowane przez lotnictwo niemieckie i ostrzeliwane przez niemiecką artylerię ciężką. Wśród poległych był ppor. Józef Woźny.

19 września w godzinach porannych część pododdziałów 70 pp z rejonu Ruszki, Budy Stare wyruszyła w kierunku północnym z zamiarem przeprawienia się przez Wisłę pod Wyszogrodem. O godz.11.00 pozostałość 70 pp broniąca się w lesie Ruszki po słabym oporze i wyczerpaniu całkowitym amunicji dostała się do niemieckiej niewoli. Pododdziały przebijające się z okrążenia w rejonie Wyszogrodu zostały zmuszone do odwrotu przez niemieckie oddziały obsadzające Wisłę. Podjęły przedzieranie się w kierunku południowo wschodnim wzdłuż torów kolejki wąskotorowej prowadzącej do Puszczy Kampinoskiej. Około godz.15.00 na południe od Przesławic pododdziały 70 pp zostały otoczone przez oddziały niemieckie i wzięte do niewoli.

Walki odwrotowe w Puszczy Kampinoskiej

18 września o godz.4.00 pozostałości I/70 pp pod dowództwem kpt. Jana Kowalczyka dotarły do wsi Myszory i tam dołączyły do 68 pp, który maszerował północnymi skrajami Puszczy Kampinoskiej. Po napotkaniu niemieckiej zapory bronionej przez piechotę, po skręceniu w głąb lasu pozostałości z I/70 pp wraz z grupą 68 pp dotarły około godz. 22.00 w pobliże wsi Polesie. Ze względu na obsadzenie przez niemiecką załogę wsi Polesie zgrupowanie 68 pp podjęło dalszy marsz do południowej części puszczy.

19 września o godz.6.55 zgrupowanie 68 pp płk. dypl. Nykulaka w rejonie miejscowości Górki i leśniczówki Zamość natknęło się na silny oddział niemiecki blokujący wyjścia na północny skraj Puszczy Kampinoskiej. Po krótkiej walce pozostałości I batalionu 70 pp wraz ze zgrupowaniem płk. dypl. Nykulaka dostało się do niewoli niemieckiej. Tego dnia pozostałości 70 pp, które dotarły przez Puszczę Kampinoską do Cybulic Dużych głównie 1 kompania ckm dowodzona przez kpt. Stefana Wojciechowskiego, grupa żołnierzy z II batalionu 70 pp pod dowództwem mjr. Władysława Legutki oraz pozostałości 8 bs utworzyły zbiorczy batalion 70 pp pod dowództwem mjr. Leonarda Krukowskiego. Batalion zbiorczy wszedł w skład pozostałości 17 DP pod dowództwem ppłk. Wacława Albrechta.

20 września pozostałości 17 DP dołączyły do Zgrupowania „Palmiry” przechodząc z gajówki Młyńsko do Palmir. Skąd w składzie Grupy dowodzonej przez gen. bryg. Mikołaja Bołtucia nocą 21/22 września batalion zbiorczy 70 pp podjął natarcie w kierunku Warszawy poprzez Palmiry i Łomianki. W trakcie ciężkich walk o otwarcie drogi do Warszawy w Łomiankach i okolicy batalion został rozbity, poniósł bardzo ciężkie straty wśród poległych byli kpt. Stefan Wojciechowski, por. Stanisław Dąbek. W trakcie dalszych walk pod Burakowem wśród poległych znalazł się ppor. Władysław Drewnikowski. Jedynie do Warszawy zdołał się przedrzeć 22 września z niewielkim pododdziałem mjr Władysław Legutko, który objął w Warszawie dowództwo zreorganizowanego na nowo I batalionu 56 pp. Mjr Legutko wraz I/56 pp, w skład którego wcielono żołnierzy 70 pp, którzy przedarli się do Warszawy, wziął udział w walkach w Szczęśliwicach w Warszawie. Walczył, aż do kapitulacji garnizonu.

W trakcie walk we wrześniu 1939 70 pp poniósł znaczne straty osobowe sięgające około 50% stanu. Poległo 23 oficerów i około 400 szeregowych. Rannych zostało 17 oficerów i około 1000 szeregowych. Za męstwo na polu walki przyznano dla 70 pp 11 srebrnych krzyży orderu Virtuti Militari oraz 58 Krzyży Walecznych.

Mapa walk pułku

• 

Oddziały II rzutu mobilizacyjnego

Batalion marszowy 70 pp

Został zmobilizowany w ramach mobilizacji alarmowej, w czasie 72 godzin od jej rozpoczęcia. Działania batalionu nie są bliżej znane prawdopodobnie dokonał przemarszu z garnizonu do rejonu, gdzie macierzysty pułk uczestniczył w I fazie bitwy nad Bzurą. Prawdopodobnie w dniach 12-14 września uzupełnił 70 pułk piechoty i został rozwiązany. Dowódca batalionu nie znany.

Oddział Zbierania Nadwyżek 70 pp

Po zmobilizowaniu zgodnie z planem wszystkich oddziałów i pododdziałów 70 pp w garnizonie pułku w Pleszewie pozostały znaczne nadwyżki rezerwistów powstałe z doskonałego stawiennictwa, pochodzące z procentu bezpieczeństwa mobilizacyjnego. Dowódcą sformowanego OZN 70 pp został kpt. Jan Kawtaradze. Kadrę oficerską oddziału stanowili: kpt. Zdzisław Zioło, kpt. Franciszek Naskręt, kpt. Bolesław Baraniecki, por. Julian Rowiński, por. Władysław Wojtania, por. Jan Pałys, ppor. Andrzej Chyczewski. W oddziale zebrano 15 oficerów i około 1500–1600 szeregowych. Ze względu na zbombardowanie koszar w Pleszewie 1 września, oddział nadwyżek opuścił garnizon marszem pieszym o północy 1/2 września. Celem marszu było dołączenie do Ośrodka Zapasowego 17 Dywizji Piechoty w Skierniewicach. 3 września OZN 70 pp dotarł do Koła, gdzie został załadowany do transportu kolejowego i odjechał w kierunku Skierniewic. Transport z oddziałem dojechał do rejonu wsi Raszynek, koło stacji kolejowej Krzewie przed Kutnem. Ze względu na zbombardowanie węzła kolejowego Kutno i uszkodzenia torów oczekiwał na udrożnienie torów. Rano 6 września OZN 70 pp został wyładowany i podjął dalszy marsz pieszy przez Łęczycę, Piątek i Łowicz w kierunku Warszawy. 9 września podczas marszu przed Warszawą na przedmieściach Woli, został ostrzelany ogniem broni maszynowej przez pododdziały niemieckiej 4 Dywizji Pancernej. W wyniku czego częściowo rozproszył się i zmienił kierunek marszu na północny wschód i zbierając się w grupy przez Izabelin i Bielany dotarł do Warszawy. OZN 70 pp zebrał się na Pradze, skąd po uporządkowaniu się podjął dalszy marsz w kierunku Garwolina. Po osiągnięciu Rembertowa uzyskano informację o zamknięciu dalszej drogi przez oddziały niemieckie. Z uwagi, na to oddział zawrócił do Warszawy do Stacji Zbornej w Cytadeli, gdzie żołnierze weszli w skład różnych oddziałów walczących w obronie stolicy. OZN 70 pp z Pleszewa nie dołączył do OZ 17 DP. Dowódcą OZ 17 DP był wyznaczony zgodnie z planem ppłk Aleksander Kiszkowski pokojowy I zastępca dowódcy 70 pp. Zmobilizowani w ramach OZ 17 DP rezerwiści dla formowania dalszych uzupełnień dla 70 pp grupowani byli we wsiach Balcerów i Dębowa Góra w pobliżu Skierniewic, następnie dzielili dalsze losy Ośrodka Zapasowego 17 DP, Grupy „Szack” i Grupy „Kowel”.

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939
Stanowisko	Stopień imię i nazwisko	Uwagi
Dowództwo
dowódca pułku	płk Alfred Konkiewicz
I adiutant	kpt. Wacław Kałuski
II adiutant	ppor. Zbigniew Kopczyński
oficer informacyjny	ppor. Stanisław Strykowski
oficer łączności	por. Stefan Dąbek	†22 IX 1939 Łomianki
kwatermistrz	kpt. Czesław Ciszewski
oficer płatnik	ppor. rez. Antoni Wojciechowski
oficer żywnościowy	chor. Michał Józefiak
naczelny lekarz	por. lek. Mieczysław Łoziński
kapelan	ks. kpl. Marian Jankowski
dowódca kompanii gospodarczej	ppor. rez. Celestyn Obst
zastępca dowódcy kompanii gospodarczej	ppor. rez. Bohdan Matuszewski
I batalion
dowódca I batalionu	mjr Julian Siedlecki kpt. Stefan Wojciechowski kpt. Jan Kowalczyk	†11 IX 1939 k. Giecza 12-14 IX 1939 od 15 IX 1939
adiutant batalionu	por. rez. Kazimierz Matuszewski	do †17 IX 1939
oficer płatnik	ppor. rez. Kazimierz Wesper
oficer żywnościowy	ppor. rez. Stanisław Konik
lekarz batalionu	ppor. rez. lek. Leonard Żychski
dowódca plutonu łączności	ppor. rez. Mieczysław Budzyński	†4 IX 1939
dowódca 1 kompanii strzeleckiej	kpt. Stefan Wojciechowski ppor. Stanisław Obrzut ppor. Michał Richter	od 4 IX dca 1 kckm 12-14 IX 1939 od 15 IX do†17 IX 1939
dowódca I plutonu	ppor. rez. Zbigniew Bittner
dowódca II plutonu	ppor. rez. Władysław Drewnikowski
dowódca III plutonu	ppor. rez. Mieczysław Jarczewski
dowódca 2 kompanii strzeleckiej	por. Bronisław Eustachy Zając
dowódca I plutonu	por. Jan Ebert
dowódca II plutonu	ppor. rez. Marian Poznański	†10 IX 1939
dowódca III plutonu	ppor. rez. Stanisław Czekalski
dowódca 3 kompanii strzeleckiej	por. Wiktor Krawczyk
dowódca I plutonu	ppor. rez. Walenty Naglik
dowódca II plutonu	ppor. rez. Konrad Śmigielski	†10 IX 1939
dowódca III plutonu	ppor. rez. Marian Radecki
dowódca 1 kompanii ckm	kpt. Adam Kobosowicz	4 IX 1939 ranny
	kpt. Stefan Wojciechowski	†22 IX 1939 Łomianki
dowódca I plutonu	ppor. rez. Walerian Linetty	†25 IX 1939 Kazuń
dowódca II plutonu	ppor. rez. Edward Stanisław Fiszer	niewola niemiecka
dowódca III plutonu	ppor. rez. Józef Papla	†10 IX 1939 Śladków Górny
dowódca IV plutonu (taczanki)	ppor. Edward Guździor
dowódca plutonu moździerzy	ppor. rez. Witold Jakóbczyk
szef kompanii	sierż. Franciszek Wróbel
II batalion
dowódca II batalionu	mjr Władysław Legutko kpt. Michał Baran	do 17 IX 1939 od 17 IX 1939
adiutant batalionu	por. rez. Bogdan Miądowicz
oficer płatnik	ppor. rez. Kazimierz Bączkowski
oficer żywnościowy	ppor. rez. Stefan Mazurczak
lekarz batalionu	plut. pchor. san. Krajewski
dowódca plutonu łączności	ppor. rez. inż. Władysław Skorecki
dowódca 4 kompanii strzeleckiej	por. Antoni Kazimierz Stanisław Dembowski
dowódca I plutonu	ppor. Stanisław Komarnicki	†11 IX 1939
dowódca III plutonu	ppor. rez. Wacław Połoński
dowódca 5 kompanii strzeleckiej	ppor. rez. Stanisław Mistygacz	11 IX ranny
dowódca I plutonu	ppor. Władysław Syrek
dowódca II plutonu	ppor. Teodor Łukaszewski
dowódca 6 kompanii strzeleckiej	kpt. Michał Baran
dowódca I plutonu	ppor. Józef Uryga
dowódca II plutonu	ppor. rez. Marian Małkowski
dowódca III plutonu	ppor. rez. Józef Marian Woźny	†18 IX 1939 Iłów
dowódca 2 kompanii ckm	kpt. Ludwik Paweł Stolarczyk	niemiecka niewola, VM
dowódca I plutonu	ppor. rez. Bolesław Marchwicki	†11 IX 1939 Grabiszew
dowódca II plutonu	plut. pchor. rez. Zbigniew Lutomski	niemiecka niewola
dowódca III plutonu	ppor. rez. Zygmunt Jerzy Łuczak	niemiecka niewola
dowódca IV plutonu (taczanek)	por. rez. Czesław Farana ppor. Władysław Farana	niemiecka niewola
dowódca V plutonu moździerzy	ppor. Henryk Rosada ppor. rez. Alojzy Rączka	niemiecka niewola
szef kompanii	st. sierż. Franciszek Sitarz	KW
III batalion
dowódca III batalionu	mjr Stanisław Michno
adiutant batalionu	ppor. rez. Witold Brzeziński
oficer płatnik	ppor. rez. Zenon Rolnik
oficer żywnościowy	ppor. rez. Bronisław Czado
lekarz batalionu	ppor. rez. lek. Jerzy Nowakowski
dowódca plutonu łączności	ppor. rez. Bronisław Jackowiak
dowódca 7 kompanii strzeleckiej	kpt. Jan Kowalczyk kpt. rez. Ludwik Roth	do 15 IX 1939 od 15 IX 1939
dowódca I plutonu	ppor. rez. Piotr Słomiany
dowódca II plutonu	ppor. rez. Józef Kozłowski
dowódca III plutonu	ppor. rez. Ludwik Pracel
dowódca 8 kompanii strzeleckiej	kpt. Kamil Piotr Gudowski
dowódca I plutonu	ppor. rez. Władysław Kaczmarek
dowódca II plutonu	ppor. rez. Kamil Słomiński
dowódca 9 kompanii strzeleckiej	por. Józef Zdrajkowski ppor. Zygmunt Przybył	do 12 IX 1939 ranny od 12 IX 1939
dowódca I plutonu	ppor. Zygmunt Przybył sierż. pchor. rez. Ludwik Grześkowiak	do 12 IX 1939 od 12 IX 1939
dowódca II plutonu	ppor. rez. Ludomił Szczepński
dowódca III plutonu	ppor. rez. Bogdan Smoliński
dowódca 3 kompanii ckm	kpt. Edward Mamunow	†24 V 1941 Oflag VII A Murnau
dowódca I plutonu	ppor. rez. Paweł Chmara
dowódca II plutonu	ppor. Alfons Gajewczyk
dowódca III plutonu	plut. pchor. rez. Tadeusz Mertka
dowódca IV plutonu (taczanki)	ppor. rez. Jan Lewandowski
dowódca plutonu moździerzy	ppor. Wacław Witkowski
pododdziały specjalne
dowódca kompanii zwiadowców	kpt. Kazimierz Jan Dziurzyński
dowódca plutonu konnych zwiadowców	por. kaw. rez. Jan Krzyżanowski
dowódca plutonu kolarzy	por. rez. Bernard Zygmunt Bruchwalski
dowódca kompanii przeciwpancernej	por. Adam Szczęśniak
dowódca I plutonu	por. rez. Edmund Kurcjusz Puchowski
dowódca II plutonu	ppor. rez. Ildefons Jan Hieronim Robiński
dowódca III plutonu	ppor. rez. Zdzisław Marian Dzikowski
szef kompanii	sierż. Julian Kulesza
dowódca plutonu artylerii piechoty	por. art. Witold Piłkowicz
zastępca dowódcy plutonu artylerii piechoty	ppor. rez. mgr Franciszek Gomółka
dowódca plutonu łączności	ppor. rez. Henryk Kajak
dowódca plutonu pionierów	por. Paweł Tymirski-Tyśluk
dowódca plutonu przeciwgazowego	por. Marian Bielawny	12 IX 1939 ranny

Prawdopodobnie ostatnim żyjącym uczestnikiem kampanii wrześniowej w szeregach 70 pułku piechoty był zmarły w 2017 roku Florian Gluba (ur. 1922).

Symbole pułku

Sztandar

W niedzielę 3 sierpnia 1930 na stadionie sportowym w Pleszewie inspektor armii, generał dywizji Edward Śmigły-Rydz wręczył chorągiew dowódcy oddziału, pułkownikowi dyplomowanemu Mieczysławowi Mozdyniewiczowi. Chorągiew została ufundowana przez społeczeństwo powiatów: pleszewskiego, jarocińskiego i średzkiego.

Dopiero 19 listopada 1930 Prezydent RP zatwierdził wzór lewej strony płachty chorągwi 70 pp. Aktualnie sztandar znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Odznaka pamiątkowa

4 lipca 1930 Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 70 pp. Odznaka o wymiarach 39 x 39 mm ma kształt równoramiennego krzyża, biało emaliowanego, z brzegami otoczonymi złotą obwódką. Na środku krzyża okrągła tarcza z orłem wz. 1927 na złotym tle. Na ramionach krzyża numer i inicjały oraz dawna nazwa pułku 70 P.P. 12 P.STRZ. WLKP.. Między ramionami krzyża srebrne liście laurowe. Oficerska - jednoczęściowa, wykonana w srebrze, złocona i emaliowana. Projekt: Jan Małeta.

Żołnierze pułku

Dowódcy pułku

• kpt. Władysław Wawrzyniak (12 XI 1918 – 24 VII 1920)
• ppłk Jan Januszewski (25 VII – 6 VIII 1920)
• por. Tomasz Paul (7 – 23 VIII 1920)
• ppłk Jan Prymus (22 VIII 1920 – 7 VII 1921)
• ppłk SG Stanisław Nilski-Łapiński (8 VII 1921 – †16 II 1922)
• ppłk / płk piech. Eugeniusz Godziejewski (18 IV 1922 – 31 VII 1927)
• płk dypl. Mieczysław Mozdyniewicz (6 VIII 1927 – IX 1935)
• płk Alfred Konkiewicz (XI 1935 – 19 IX 1939)

Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 – I zastępca dowódcy)

• ppłk piech. Stanisław Sobieszczak (10 VII 1922 – 1924 → dowódca 80 pp)
• ppłk piech. Michał I Terlecki (1925)
• mjr / ppłk piech. Ryszard Żołędziowski (5 V 1927 – 28 I 1931 → kierownik 9 Okr. Urz. WFiPW)
• ppłk piech. dr Rudolf Czerkiewski (I 1931 – 7 VI 1934 → praktyka poborowa w PKU Jarosław)
• ppłk piech. Aleksander Kiszkowski (7 VI 1934 – VIII 1939 → dowódca OZ 17 DP)

II zastępca dowódcy pułku (kwatermistrz)

• mjr piech. Leonard Krukowski (1939)

Żołnierze 70 pułku piechoty – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Katyńskie.

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Baranowski Józef	por. rez.	nauczyciel	kier. szkoły w Piaskach	Charków
Cerekwicki Szczepan	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła w Ludwinowie	Katyń
Chmielewski Marian	ppor. rez.	lekarz	z-ca dyr. Sanatorium „Górka” w Busku	Charków
Cierniak Edward	ppor. rez.			Charków
Czapiewski Stanisław	ppor. rez.	dziennikarz		Charków
Frąckowiak Ignacy	ppor. rez.	nauczyciel		Charków
Fibak Leonard Erazm	ppor. rez.	technik farmacji	apteka w Poznaniu	Katyń
Kaczmarek Jan	ppor. rez.	absolwent UW	kmdt. JHP w Radomiu	Charków
Kasprzak Jarogniew	ppor. rez.	ekonomista		Charków
Krukowski Henryk	ppor. rez.	prawnik	Krajowe Ubezpieczenia Ogniowe w Poznaniu	Katyń
Łopiński Florian	ppor. rez.	ekonomista, mgr		Charków
Michalak Jan	ppor. rez.	nauczyciel		Katyń
Mossakowski Zygmunt	kapitan	żołnierz zawodowy	oficer placu Tarnopol (54 pp)	Katyń
Nuszel Kazimierz	ppor. rez.	prawnik	Sąd Apelacyjny w Poznaniu	Katyń
Olszewski Alfons (ur. 1899)	ppor. rez.		firma w Rawiczu	Katyń
Siekański Helidor	ppor. rez.	urzędnik	Urząd Skarbowy w Jarocinie	Charków
Skoraszewski Roman	por. rez.	komornik	Sąd Grodzki w Kościanie	Charków
Stekiel Kazimierz	ppor. rez.			Charków
Śramski Adam	ppor. rez.	absolwent WSH	Urząd Skarbowy w Poznaniu	Katyń
Talaga Franciszek	por. rez.	nauczyciel		Charków
Tyczewski Stanisław	ppor. rez.	nauczyciel	kier. szkoły w Jeżewie k. Gostynia	Charków
Włostowski Hieronim	ppor. rez.	absolwent UAM	urzędnik w Nowogródku	Katyń

Upamiętnienie

Tradycje pułku kultywuje 17 Wielkopolska Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Dowbor-Muśnickiego.

• 
  Tablica w kościele garnizonowym w Londynie

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Józef Englicht: Zarys historji wojennej 70-go pułku piechoty wielkopolskiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Przemysław Dymek: 70 Pułk Piechoty. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 185. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2015. ISBN 9788362946720.
• Przemysław Dymek: Księga wrześniowych walk pułków wielkopolskich. Tom I Piechota. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2013. ISBN 978-83-7889-002-7.
• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Piotr Bauer, Bogusław Polak: Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1983. ISBN 83-210-0385-0..
• Ludwik Głowacki: 17 Wielkopolska Dywizja Piechoty w kampanii 1939 roku. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1969.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Paweł Janicki, Mateusz Leszczyński: 17 Wielkopolska Dywizja Piechoty. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2017, seria: Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7945-609-3.
• Jan Nowaczyk: Zarys dziejów pułku. W: Jednodniówka 70 pułku piechoty (12 p. strz. Wlkp.). Pleszew: Nakładem 70 pp, sierpień 1930.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk., Warszawa 1937–1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
• Waldemar Rezmer: Armia „Poznań” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-07753-3.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918–1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
• Ludwik Paweł Stolarczyk: Sprawozdanie z działań II/70. P.P. w Kampanii Wrześniowej 1939 r.. [w:] B.I.36e [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1945-12-07. [dostęp 2024-06-19].
• Andrzej Szymański: Z dziejów 70 Pułku Piechoty. Pleszew: Pleszewskie Towarzystwo Kulturalne Muzeum Regionalne w Pleszewie, 1990.
• Maciej Wyrwa: Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940. Pruszków: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, 2015. ISBN 978-83-64486-31-9.

Linki zewnętrzne

• Drużyna Tradycji imienia 70 pułku piechoty