Angela Bassett
Angela Bassett (2015) | |
Imię i nazwisko |
Angela Evelyn Bassett |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
16 sierpnia 1958 |
Zawód |
aktorka, producentka, reżyserka, aktywistka |
Współmałżonek |
Courtney B. Vance |
Lata aktywności |
od 1985 |
Angela Evelyn Bassett[1][2] (ur. 16 sierpnia 1958 w Nowym Jorku) – amerykańska aktorka, reżyserka i producentka filmowa.
Laureatka Emmy, Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych, dwóch Złotych Globów i Honorowej Nagrody Akademii Filmowej za całokształt twórczości. Dwukrotnie nominowana do Oscara, za role w filmach Tina (1993) i Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu (2022).
20 marca 2008 otrzymała własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 7000 Hollywood Boulevard[3][4].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Urodziła się w Nowym Jorku[5] jako córka Betty Jane (z domu Gilbert; 1935–2014)[6][7], i Daniela Benjamina Bassetta (1924–1981)[8]. Dorastała w Harlemie. Po separacji rodziców przeniosła się z matką i młodszą siostrą D’nette z Winston-Salem w Karolinie Północnej do St. Petersburga na Florydzie, gdzie wychowywana była przez samotną matkę, która pracowała jako urzędnik państwowy[7] i pracownik socjalny[9]. Po ukończeniu szkoły podstawowej Jordan Park Elementary School, w 1970 zaczęła uczęszczać do Disston Middle School. Po ukończeniu siódmej klasy została przeniesiona do Azalea Middle School, gdzie ukończyła ósmą i dziewiątą klasę[10].
W młodości Bassett była „zakochana” w The Jackson 5 i wraz z rozwojem jej zainteresowań rozrywką z siostrą często wystawiały przedstawienia, czytały wiersze lub wykonywały muzykę popularną dla swojej rodziny. Nauczycielka szkoły średniej zachęciła ją do złożenia wniosku na Uniwersytet Yale[11]. Po ukończeniu Boca Ciega High School w Gulfport (1976)[potrzebny przypis], otrzymała stypendium i podjęła afroamerykańskie studia na Uniwersytecie Yale w New Haven (1980)[potrzebny przypis]. W roku 1983 uzyskała tytuł magistra sztuk pięknych w Yale School of Drama[10], a jako studentka poznała swojego przyszłego męża Courtneya B. Vance’a[12].
Podczas studiów w latach 1981–1982 występowała w przedstawieniu autorstwa Dereka Walcotta Beef, No Chicken w Yale Repertory Theatre[7]. W 1982 była obsadzona w produkcji off-broadwayowskiej Colored People’s Time[7]. W latach 1984–1985 była związana z Hartford Stage Company w Hartford, gdzie wystąpiła jako Eve, Żona Noego, Mary i Gill w The Mystery Plays[7].
Kariera
[edytuj | edytuj kod]W 1985 jej pierwszym występem na Broadwayu był spektakl Czarna kobieta w Second Stage Theatre. Wystąpiła także w dwóch dramatach Augusta Wilsona w Yale Repertory Theatre, pod kierunkiem swojego instruktora Lloyda Richardsa: Ma Rainey’s Black Bottom (1985) i Joe Turner’s Come and Gone (1985–1986) jako Martha Pentecost[13]. Zadebiutowała na szklanym ekranie jako prostytutka przy HQ w dreszczowcu telewizyjnym CBS Podwójne ujęcie (Doubletake, 1985)[14] z Richardem Crenną i Beverly D’Angelo. Jej pierwszym występem na kinowym ekranie była niewielka rola dziennikarki w filmie sensacyjnym F/X (1986)[11] u boku Bryana Browna i Briana Dennehy’ego. Potem przyłączyła się do Screen Actors Guild (SAG).
W 1988 przeniosła się do Los Angeles, gdzie podjęła pracę na planie dramatu gangsterskiego Johna Singletona Chłopaki z sąsiedztwa (1991)[14] u boku Laurence’a Fishburne’a, Cuby Goodinga Jr. i Ice’a Cube’a. Dwukrotnie zagrała postać Betty Shabazz, wdowy po Malcolmie X: w dramacie biograficznym Spike’a Lee Malcolm X (1992) z Denzelem Washingtonem i Maria Van Peeblesa Czarne Pantery (Panther, 1995)[15] z Kadeemem Hardisonem.
W miniserialu biograficznym ABC The Jacksons: An American Dream (1992)[14] w reżyserii Karena Arthura wystąpiła jako Katherine Jackson, matka słynnych dzieci (Michael Jackson, Randy Jackson, Jackie Jackson, Jermaine Jackson, Marlon Jackson, Tito Jackson, La Toya Jackson i Janet Jackson)[16]. W 1993 przyjęła rolę Tiny Turner (do roli kandydowały też Halle Berry i Robin Givens)[15] w dramacie biograficznym Briana Gibsona Tina (Tina – What’s Love Got To With It), za którą otrzymała Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu[16] i zdobyła nominację do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[9] (nagrodę odebrała Holly Hunter za Fortepian).
W 1995 zagrała w komedii grozy Wesa Cravena Wampir w Brooklynie[14] jako torturowana policjant detektyw Rita Veder z mroczną tajemnicą u boku Eddiego Murphy’ego, dreszczowcu Kathryn Bigelow Dziwne dni[14] jako szofer i ochroniarz Lornette „Mace” Mason (Nagroda Saturn w kategorii najlepsza aktorka drugoplanowa) z Ralphem Fiennesem i melodramacie Foresta Whitakera Czekając na miłość[9] wg powieści Terry McMillan jako Bernadine Harris z Whitney Houston.
Trzy razy zdobyła NAACP Image Awards: jako Ruby Delacroix, zamężna właścicielka baru w Luizjanie w dramacie Showtime Gdzieś w Luizjanie (Ruby’s Bucket of Blood, 2001), za kreację Rosy Parks w dramacie telewizyjnym CBS Droga do wolności – historia Rosy Parks (The Rosa Parks Story, 2002) i za rolę Cate Banfield w serialu NBC Ostry dyżur (2008–2009).
Była sześciokrotnie nominowana do nagrody Emmy: w 1996 za występ w programie PBS Storytime, w 2002 za Droga do wolności – historia Rosy Parks (The Rosa Parks Story, 2002), w 2003 jako producentka dramatu Showtime Ich Ameryka (Our America, 2002) z Joshem Charlesem, w 2014 jako Marie Laveau w American Horror Story: Sabat (2013–14), w 2015 za rolę Desiree Dupree w American Horror Story: Freak Show (2014–15) oraz w 2017 jako Catherine w jednym z odcinków serialu Netflix Specjalista od niczego – pt. „Thanksgiving” (2017).
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]12 października 1997 wyszła za mąż za Courtneya B. Vance’a[7]. 27 stycznia 2006 zostali rodzicami bliźniaków: Bronwyn Golden i Slatera Josiaha, urodzonymi w Kalifornii przez surogatkę[10].
Ambasadorka dobrej woli UNICEF[10]. Zwolenniczka Boys & Girls Clubs of America (BGCA)[15].
Jest osobą wierzącą, uczęszcza na nabożeństwa do Kościoła Bożego w Los Angeles wraz ze swoim kolegą Denzelem Washingtonem[10].
Dorobek artystyczny
[edytuj | edytuj kod]Oczekuje na premierę | |
A | Aktorka lub występ w dokumencie |
R | Reżyserka |
P | Producentka |
W | Producentka wykonawcza |
Produkcje fabularne
[edytuj | edytuj kod]Filmy
[edytuj | edytuj kod]Seriale
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Profesje | Rola | Odcinki | Dodatkowe informacje | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
A
|
R
|
W
| |||||
1985 | Search for Tomorrow | Tak | Salina McCulla | 5 odcinków | |||
Bill Cosby Show | Tak | pani Mitchell | „Mr. Quiet” | ||||
Spenser: For Hire | Tak | córka Joego | „The Choice” | ||||
1987 | Ryan’s Hope | Tak | Leonie Peach | nieznane odcinki | |||
Guiding Light | Tak | Angela | 1.103 | ||||
Leg Work | Tak | dr Griffin | „Things That Go Bump in the Night” | ||||
1988 | Bill Cosby Show | Tak | Sara | „Bookworm” | |||
1989 | HeartBeat | Tak | Jeanette Calder R.N. | „Gestalt and Battery” | |||
A Man Called Hawk | Tak | Bailey Webster | 2 odcinki | ||||
Tour of Duty | Tak | Camilla Patterson | 2 odcinki | ||||
227 | Tak | Amy Burnett | „A Pampered Tale” | ||||
Thirtysomething | Tak | Kate Harriton | „Legacy” | ||||
1990 | Alien Nation | Tak | Renee Longstreet | „Eyewitness News” | |||
Rodzina szpiegów | Tak | Bev Andress | „2” | miniserial | |||
Equal Justice | Tak | Janet Fields | „Goodbye, Judge Green” | ||||
1991 | Flash | Tak | Linda Lake | „Beat the Clock” | |||
Stat | Tak | Willie Burns | „Ladyfinger” | ||||
1992 | Bar widmo | Tak | Evelyn | „Sanctuary for a Child” | |||
The Jacksons: An American Dream | Tak | Katherine Jackson | 2 odcinki | miniserial | |||
2003 | The Bernie Mac Show | Tak | ona sama | „Laughing Matters” | |||
2005 | Agentka o stu twarzach | Tak | Hayden Chase | 4 odcinki | |||
2008–2009 | Ostry dyżur | Tak | Cate Banfield | 20 odcinków | |||
2010 | Simpsonowie | Tak | Michelle Obama | „Bart zdobywa pierwszą bazę” | dubbing | ||
2011 | Identity | Tak | Martha Adams | niesprzedany pilot serialu | |||
2012 | Rogue | Tak | Alice Vargas | niesprzedany pilot serialu | |||
2013–2014 | American Horror Story: Sabat | Tak | Marie Laveau | 12 odcinków | trzeci sezon American Horror Story | ||
2014–2015 | American Horror Story: Freak Show | Tak | Desiree Dupree | 11 odcinków | czwarty sezon American Horror Story | ||
2014–2015 | American Horror Story: Hotel | Tak | Ramona Royale | 7 odcinków | piąty sezon American Horror Story | ||
2015–2018 | BoJack Horseman | Tak | Ana Spanikopita | 10 odcinków | dubbing | ||
2016 | American Horror Story: Roanoke | Tak | Tak | Lee Harris / Monet Tumusiime | 9 odcinków (jako aktorka) „Rozdział 6” (jako reżyserka) |
szósty sezon American Horror Story | |
Na usługach wroga | Tak | Eva | 7 odcinków | miniserial | |||
2017 | Underground | Tak | położna | „Ache” | niewymieniona w napisach | ||
2017, 2021 | Specjalista od niczego | Tak | Catherine | 2 odcinki | |||
2017 | American Horror Story: Kult | Tak | – | „Lojalność” | siódmy sezon American Horror Story | ||
2018–obecnie | 9-1-1 | Tak | Tak | Athena Grant / Athena Grant-Nash | 109 odcinków | ||
2018 | American Horror Story: Apokalipsa | Tak | Marie Laveau | „Apokalipsa” | ósmy sezon American Horror Story | ||
2021 | A Black Lady Sketch Show | Tak | Mo | „Angela Bassett Is the Baddest Bitch” | |||
2020–obecnie | 9-1-1: Teksas | Tak | Tak | Athena Grant-Nash | 64 odcinki (jako producentka wykonawcza) „Podejrzana paczka” (jako aktorka) |
||
2021 | A gdyby…? | Tak | Królowa Ramonda | „A gdyby… Killmonger ocalił Tony’ego Starka?” | dubbing | ||
TBA | Zero Day | Tak | prezydent Mitchell |
Gry wideo
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Rola |
---|---|---|
2015 | Tom Clancy’s Rainbow Six Siege | Agentka Six |
Produkcje dokumentalne
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Profesje | Rola | Dodatkowe informacje | ||
---|---|---|---|---|---|---|
A
|
R
|
W
| ||||
2003 | Freedom: A History of Us | Tak | Sheyann Webb | serial telewizyjny (odcinek „Marching to Freedom Land”); dubbing | ||
Tak | Melba Pattillo | serial telewizyjny (odcinek „Let Freedom Ring”); dubbing | ||||
2015 | Breakthrough | Tak | Tak | narratorka | serial telewizyjny (odcinek „Water Apocalypse”) | |
2017 | Remand | Tak | Tak | narratorka | film krótkometrażowy | |
2019 | Jak to się robi w Disneyu | Tak | narratorka | miniserial (6 odcinków) | ||
2021 | Tina | Tak | ona sama | film |
Teatr
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Rola | Teatr |
---|---|---|---|
1986 | Black Girl | nieznana | McGinn-Cazale Theatre, Nowy Jork |
1987 | Henryk IV, część 1 | Lady Percy | Delacorte Theater, Nowy Jork |
1988 | Joe Turner’s Come and Gone | Martha Pentecost | Ethel Barrymore Theatre, Nowy Jork |
1998 | Makbet | Lady Makbet | Joseph Papp Public Theater / Martinson Theater, Nowy Jork |
2011–2012 | The Mountaintop | Camae | Bernard B. Jacobs Theatre, Nowy Jork |
Nagrody i nominacje (wybrane)
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Personalidade: Angela Bassett (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2019-06-23]. (port.).
- ↑ Angela Bassett. Listal. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
- ↑ Angela Bassett. Walk of Fame. [dostęp 2024-12-24]. (ang.).
- ↑ Patrick Kevin Day , Hollywood Star Walk: Angela Bassett, Actress, „Los Angeles Times”, 22 marca 2010 [dostęp 2024-12-24] (ang.).
- ↑ Angela Bassett – Životopis / Info. FDb.cz. [dostęp 2019-06-23]. (cz.).
- ↑ Angela Bassett – What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2011-04-28]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Angela Bassett Biography (1958?-). Film Reference. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
- ↑ Daniel Benjamin Bassett, Jr (1924–1981). Find a Grave. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
- ↑ a b c Angela Bassett. ČSFD.cz. [dostęp 2016-05-01]. (cz.).
- ↑ a b c d e Angela Bassett – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2017-10-15]. (rum.).
- ↑ a b Angela Bassett. TV.com. [dostęp 2019-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-24)]. (ang.).
- ↑ Charli Penn (2011-10-12): Black Love: Angela Bassett and Courtney B. Vance. Essence. [dostęp 2017-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-23)]. (ang.).
- ↑ Angela Bassett. MYmovies.it. [dostęp 2019-06-23]. (wł.).
- ↑ a b c d e Angela Bassett Biography. Film Reference. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
- ↑ a b c Angela Bassett Actor, Producer. TV Guide. [dostęp 2018-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-23)]. (ang.).
- ↑ a b Angela Bassett (16 de Agosto de 1958). Filmow.com. [dostęp 2019-06-23]. (port.).
- ↑ Borys Kit, Aaron Couch: Marvel’s ‘Black Panther’ Sequel Shoot to Begin in July (Exclusive). The Hollywood Reporter. [dostęp 2020-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-21)]. (ang.).
- ↑ Kimberly Nordyke: Critics’ Choice Television Awards: Complete Winners List. The Hollywood Reporter, 2023-06-10. [dostęp 2023-01-16]. (ang.).
- ↑ Kimberly Nordyke: Critics Choice Awards: Full List of Winners. The Hollywood Reporter, 2023-01-15. [dostęp 2023-01-16]. (ang.).
- ↑ List of Daytime Emmy Nominations. Associated Press, 1996-04-03. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
- ↑ 30th Daytime Emmy Awards. The Washington Times, 2003-05-11. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
- ↑ The Official Academy Awards® Database. Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej. [dostęp 2023-01-27]. (ang.). Należy wyszukać Angelę Bassett w polu „Nominee”.
- ↑ Clayton Davis: Angela Bassett Finally Gets Her Oscar as Academy Announces 2023 Honorary Winners, Including Mel Brooks. Variety, 2023-06-23. [dostęp 2023-09-04]. (ang.).
- ↑ Angela Bassett. Brytyjska Akademia Sztuk Filmowych i Telewizyjnych. [dostęp 2023-01-29]. (ang.).
- ↑ Nominees & Recipients. Gildia Aktorów Ekranowych. [dostęp 2023-01-13]. (ang.). Należy wyszukać Angelę Bassett.
- ↑ Angela Bassett. Academy of Television Arts & Sciences. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
- ↑ Angela Bassett. Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kasia Noel. Portret na życzenie: Angela Bassett. „Film”. nr 6/1996 (2333) (LI), s. 110, czerwiec 1996. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Angela Bassett w bazie IMDb (ang.)
- Angela Bassett w bazie Filmweb
- Angela Bassett w bazie Notable Names Database (ang.)
- Angela Bassett w bazie Discogs.com (ang.)
- Amerykańskie aktorki filmowe
- Amerykańskie aktorki telewizyjne
- Amerykańskie aktorki teatralne
- Amerykańskie aktorki głosowe
- Laureaci Oscara za całokształt twórczości
- Laureatki Złotego Globu dla najlepszej aktorki drugoplanowej w filmie
- Laureatki Złotego Globu dla najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu
- Ludzie urodzeni w Nowym Jorku
- Urodzeni w 1958