Cyfry hinduskie
Większość pozycyjnych dziesiętnych systemów liczbowych na świecie pochodzi z Indii, gdzie narodziła się koncepcja numerologii pozycyjnej. Cyfry hinduskie[1] zwane również indyjskimi[2] znane są w kulturze zachodniej jako cyfry arabskie[3], gdyż Arabowie rozprzestrzenili je w Europie w średniowieczu[1]. Cyfry pierwotnie zapisywane w sanskrycie rozpropagował perski matematyk Al-Chuwarizmi[3].
Cyfry dewanagari i ich nazwy w sanskrycie
[edytuj | edytuj kod]Poniżej jest lista cyfr hinduskich i ich nowożytna forma w dewanagari, odpowiednik europejski (arabski) i wymowa w sanskrycie.
| Nowożytny dewanagari |
Cyfry arabskie | Zapis liczebnika w sanskrycie (rdzeń) |
Transkypcja |
|---|---|---|---|
| ० | 0 | शून्य | śunja |
| १ | 1 | एक | eka |
| २ | 2 | द्वि | dwi |
| ३ | 3 | त्रि | tri |
| ४ | 4 | चतुर् | ćatur |
| ५ | 5 | पञ्च | pańća |
| ६ | 6 | षष् | szasz |
| ७ | 7 | सप्त | sapta |
| ८ | 8 | अष्ट | aszta |
| ९ | 9 | नव | nawa |
Ponieważ sanskryt jest językiem indoeuropejskim, nazwy cyfr mają podobne brzmienie do odpowiedników z greki i łaciny. Słowo śunja na określenie zera oznacza dosłownie „pustkę”[4] i zostało przetłumaczone na język arabski terminem „صفر” sifr, oznaczającym „nic”, który poprzez średniowieczne łacińskie zephirum stał się podstawą do powstania słowa zero w wielu językach europejskich[5]. Od oznaczającego zero słowa sifr pochodzą także polskie słowa cyfra (poprzez niem. Ziffer)[6] i szyfr.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Jolanta Podlas, Narodziny cyfr [online] [dostęp 2018-06-03].
- ↑ Yves Thoraval, Słownik cywilizacji muzułmańskiej, Katowice: Książnica, 2006, s. 18, 68, ISBN 83-7132-979-2.
- ↑ a b Yves Thoraval, Słownik cywilizacji muzułmańskiej, Katowice: Książnica, 2006, s. 68, ISBN 83-7132-979-2.
- ↑ Krzysztof Ciesielski, Zdzisław Pogoda, Matematyczna bombonierka, Warszawa: Demart SA, 2016, s. 30, ISBN 978-83-7427-851-5.
- ↑ Online Etymological Dictionary.
- ↑ Słownik zapożyczeń niemieckich w polszczyźnie, red. Marek Łaziński, s. 47, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
| Alfabetyczne |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Spółgłoskowe (abdżady) | |||||||||||
| Półalfabetyczne | |||||||||||
| Alfabetyczno-sylabiczne (abugidy) |
| ||||||||||
| Sylabiczne |
| ||||||||||
| Logograficzne |
| ||||||||||
| Nieodczytane (nieznana struktura) | |||||||||||
| Protopisma | |||||||||||
| Alfabety fonetyczne | |||||||||||
| Pseudoalfabety | |||||||||||
| Zapis liczb | |||||||||||
| Projekty ideograficzne |
