Przejdź do zawartości

Góra Kalwaria

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Góra Kalwaria
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Klasycystyczny ratusz w Górze Kalwarii
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

piaseczyński

Gmina

Góra Kalwaria

Data założenia

XIII wiek

Prawa miejskie

1670–1883, 1919

Burmistrz

Arkadiusz Strzyżewski[1]
(od 2018)[2][3]

Powierzchnia

13,67[4] km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


12 109[5]
885,8 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 22

Kod pocztowy

05-530

Tablice rejestracyjne

WPI

Położenie na mapie gminy Góra Kalwaria
Mapa konturowa gminy Góra Kalwaria, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Góra Kalwaria”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Góra Kalwaria”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Góra Kalwaria”
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego
Mapa konturowa powiatu piaseczyńskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Góra Kalwaria”
Ziemia51°59′05″N 21°12′50″E/51,984722 21,213889
TERC (TERYT)

1418014

SIMC

0920321

Urząd miejski
ul. 3 Maja 10
05-530 Góra Kalwaria
Strona internetowa

Góra Kalwaria (jid. ‏גער‎ Ger) – miasto w Polsce w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim, w gminie Góra Kalwaria, położone nad rzeką Wisłą, 34 km od centrum Warszawy.

Góra Kalwaria uzyskała lokację miejską w 1670 roku, zdegradowana w 1883 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1919 roku[6].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wieś rycerska Góra istniała już w XIII w. Wieś szlachecka Góra położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie czerskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[7].

Większe znaczenie zaczęła odgrywać od 1666, z chwilą, gdy stała się własnością biskupa poznańskiego Stefana Wierzbowskiego. Zniszczenie wsi w czasie potopu szwedzkiego umożliwiło zrealizowanie planowanego założenia urbanistycznego – systemu dróg kalwaryjskich, przystosowanych do odprawiania nabożeństw pasyjnych. W 1670 wydany został przywilej miejski (prawo magdeburskie) oraz nadana nazwa Nowa Jerozolima. Zostały osadzone zakony dominikanów, dominikanek, franciszkanów obserwantów, bernardynów, pijarów i marianów (1677), a samo miasto w całości przeznaczone dla katolików (zabroniono osiedlać się w nim Żydom). Po śmierci Wierzbowskiego nastąpił stopniowy upadek. Pod koniec XVIII w. i na początku XIX w. większość kościołów i kaplic została rozebrana, a na początku XIX w. uchylono zakaz osiedlania się Żydów, którzy w krótkim czasie stali się największą grupą wyznaniową w mieście. Góra Kalwaria wyrosła wtedy na jedno z ważniejszych w Polsce centrów chasydyzmu prowadzone przez osiadłych tu cadyków Alterów (od 1859).

Dawne kramy (jatki) w Górze Kalwarii

W latach 1867–1879 siedziba powiatu, 1883–1919 pozbawiona praw miejskich.

Do II wojny światowej w Górze Kalwarii istniała Główna Szkoła Straży Granicznej oraz stacjonował 1 pułk artylerii najcięższej (pan)[8].

W 1940 Niemcy utworzyli w mieście getto dla ludności żydowskiej[9]. Przebywało w nim ok. 3500 osób[9]. Getto zostało zlikwidowane w lutym 1941. Większość jego mieszkańców wywieziono do getta warszawskiego, a część rozstrzelano[9].

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 103 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Górze Kalwarii[10].

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
Rok Liczba mieszkańców
1858 2 101
1869 2 388
1995 10 884
1997 11 022
2000 11 010
2002 10 960
2004 11 060
2006 11 225
2011 11 620
2012 11 651
2017 11 942
  • Piramida wieku mieszkańców Góry Kalwarii w 2019 roku[11].


Polityka

[edytuj | edytuj kod]

Burmistrzowie:

  • Jan Drobiecki (1989-1992)
  • Józef Latała (1992-1998)
  • Ryszard Janusz Baj (1998-2002)
  • Barbara Samborska (2002-2010)
  • Dariusz Zieliński (2010-2018)
  • Arkadiusz Strzyżewski (od 2018)[1][3]

Transport

[edytuj | edytuj kod]
Port rzeczny w Górze Kalwarii

W Górze Kalwarii krzyżują się dwie drogi krajowe, droga krajowa nr 50 z drogą krajową nr 79. Od grudnia 2019 roku istnieje możliwość ominięcia centrum miasta dzięki obwodnicy drogowej[12].

Przez miasto przebiega także linia kolejowa nr 12, łącząca Łowicz z Łukowem.

Około 14 km na południowy wschód od miasta znajduje się lądowisko Sobienie Szlacheckie. Między mostem drogowym a mostem kolejowym znajduje się port rzeczny[13], wyposażony w pochylnię, która w 2021 została przebudowana z inicjatywy lokalnej społeczności[14].

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Widok na historyczny rynek
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
Dawny pałac Biskupi - obecnie Gminna Biblioteka Publiczna oraz Centrum Informacji Kulturalnej i Turystycznej
Remiza strażacka w stylu klasycystycznym
Nowe osiedle mieszkaniowe na ul. Armii Krajowej

Kultura

[edytuj | edytuj kod]
  • W 2010 po dwustu latach, reaktywowano tradycję misteryjną, która jest ściśle związana z historią Góry Kalwarii – nazywanej często Kalwarią Mazowsza[15]. Patrz: Misterium męki Pańskiej w Górze Kalwarii.
  • W Górze Kalwarii działa również grupa teatralna „Młodzieżowa Inicjatywa Teatralna” oraz Ogólne Stowarzyszenie „Społeczna Inicjatywa Młodych”.

Oświata i nauka

[edytuj | edytuj kod]

Religia

[edytuj | edytuj kod]
Kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP proj. J. Fontana
Mogiła żołnierzy poległych w czasie II wojny światowej na cmentarzu parafialnym
  • Korona Góra Kalwaria[18]

Wojsko

[edytuj | edytuj kod]

Formacje wojskowe i paramilitarne stacjonujące na terenie Góry Kalwarii.

W mieście działa ośrodek opiekuńczy pod nazwą Dom Opieki Społecznej w Górze Kalwarii im. Waleriana Łukasińskiego, przeznaczony dla osób przewlekle chorych i to zarówno somatycznie jak i psychicznie.

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Ludzie związani z Górą Kalwarią‎

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Górą Kalwarią‎.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
T-34-85 przed siedzibą Związku Żołnierzy Wojska Polskiego (mieści się tu mały park militarny)
Cmentarz żydowski

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Wyniki w wyborach Miasta i Gminy w Górze Kalwarii. [w:] Wybory Samorządowe 2024 [on-line]. Wybory.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-05-08)].
  2. Wyniki w wyborach Burmistrza Piaseczna. [w:] Wybory Samorządowe 2018 [on-line]. Wybory.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-05-08)].
  3. a b Arkadiusz Strzyżewski powalczy o drugą kadencję. Gorakalwaria.net, 2024-03-06. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-05-08)].
  4. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2012 r..
  5. Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-09-14].
  6. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32-33.
  7. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 213, Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
  8. Henryk Świderski: Okupacja i konspiracja w obwodzie AK Grójec – „Głuszec”. Warszawa: PAX, 1989, s. 8.
  9. a b c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 188. ISBN 83-01-00065-1.
  10. Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] (pol.).
  11. Góra Kalwaria w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  12. Góra Kalwaria ma już obwodnicę. tvnwarszawa.tvn24.pl, 2019-12-20. [dostęp 2019-12-20].
  13. Czy w Górze Kalwarii powstanie nowa przystań?. gorakalwaria.org, 2016-09-09.
  14. Wojciech Podgórski: W Górze Kalwarii powstała pochylnia do wodowania łodzi. Pomogła internetowa zbiórka. warszawa.wyborcza.pl, 2021-08-08.
  15. Kalwaria Mazowsza
  16. Zbory [online], baptysci.pl [dostęp 2024-03-12].
  17. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-08].
  18. Korona Góra Kalwaria w bazie 90minut.pl [dostęp 4 lutego 2024]
  19. Pułk Ochrony Rządu w Górze Kalwarii [online] [dostęp 2024-11-16].
  20. Gmina Góra Kalwaria [online], www.gorakalwaria.pl [dostęp 2020-07-21] (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy