Przejdź do zawartości

Józef Marian Mazanowski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Marian Mazanowski
Marian Mazanowski
Ilustracja
podporucznik piechoty podporucznik piechoty
Data i miejsce urodzenia

10 czerwca 1899
Lwów

Data i miejsce śmierci

20 kwietnia 1919
Lwów

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

11 Pułk Haubic,
1 Pułk Strzelców Lwowskich

Stanowiska

dowódca plutonu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-ukraińska:

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Medal Waleczności (Austro-Węgry)
Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Marian Mazanowski, właśc. Marian Mazanowski (ur. 10 czerwca 1899 we Lwowie, zm. 20 kwietnia 1919 tamże) – podporucznik piechoty Wojska Polskiego. Uczestnik obrony Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej. Był odznaczony Orderem Virtuti Militari oraz czterokrotnie Krzyżem Walecznych.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Józef Mazanowski przed wojną
Postrzelenie ppor. Józefa Mazanowskiego w obronie Persenkówki – uwiecznione na obrazie Stanisława Batowskiego
Pogrzeb Józefa Mazanowskiego
Nagrobek Józefa Mazanowskiego

Urodził się 10 czerwca 1899 we Lwowie[1][2][3]. Był synem Aleksandra i Wandy z domu Lewickiej[4][3]. W młodości pisał poezje i rozwijał talent muzyczny, w związku z czym przepowiadano mu przyszłość artystyczną[3]. Był uczniem prof. Viléma Kurza[4]. Władał językami obcymi, niemieckim, angielskim, francuskim[4]. Jako Marian Mazanowski od 1909 do roku szkolnego 1916/1917 w klasach I-VIII kształcił się w III Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[5][6]. W roku szkolnym 1916/1917 zdał chlubnie egzamin dojrzałości w terminie nadzwyczajnym w ramach tzw. matur wojennych[1][4].

Podczas I wojny światowej, tuż po zdaniu matury w roku szkolnym 1916/1917 został wcielony do C. K. Armii[7][4][2][3]. Służył jako jednoroczny ochotnik w 11 pułku haubic[7]. Odbył studia w instytucie oficerskim artylerii i złożył egzamin z odznaczeniem[4][2]. Został skierowany do działań na froncie wschodnim[4][2][3]. Podczas zdobywania Nikołajewa pod Odessą został trafiony kulą dum-dum i odniósł ciężkie rany płuc[4][2][3]. Początkowo był leczony na miejscu, a potem we Lwowie i w Zakopanem[2][2][3]. Podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego[2].

U kresu wojny, około września 1918 w stopniu chorążego został zaprzysiężony do zorganizowanej przez por. Romana Abrahama, pierwszej dziesiątki organizacji Polskie Kadry Wojskowe[8]. W listopadzie 1918 uczestniczył w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej[2][3]. Wraz z oddziałem rtm. Romana Abrahama brał udział w zdobyciu Góry Stracenia[9][2][3]. Tam został dowódcą plutonu liniowego, odpowiadającego za część obronną[10][11]. W okresie od 10 do 13 listopada wyróżniał się w walkach obronny placówki[12]. 14 listopada odznaczył się w walkach odzyskujących Kleparów i Zamarstynów[13]. W wydanych 14 i 17 listopada rozkazach Naczelnej Komendy Obrony Lwowa otrzymał wyrazy uznania[9][2][3]. W kolejnych dniach, wraz z towarzyszami (tzw. „Straceńcy” lub „trupie główki” albo „rycerze śmierci”[4][9]), prowadził akcje uniemożliwiające ich odcięcie w zdobytej placówce[2][14]. Nocą 21/22 listopada prowadzony m.in. przez niego wypad dotarł do placu Zbożowego[15], a w dalszym ciągu tej nocy wspólnie z kilkoma Polakami ruszył w stronę rynku głównego, zajął przed godz. 3 budynek teatru, następnie Plac św. Ducha z odwachem, nad ranem Dom Narodny i ratusz, a o godz. 5:20[16] lub 5:40[9] wraz z por. Abrahamem wszedł do ratusza, po czym wspólnie z nim dokonał zdjęcia chorągwi ukraińskich z wieży ratuszowej (będących tam od trzech tygodni) i zawieszenia tamże flagi polskiej[4][2][17][14][18][3]. W walkach o Lwów walczył w stopniu chorążego[19][13].

Po oswobodzeniu Lwowa w stopniu podporucznika w szeregach 1 pułku piechoty Strzelców Lwowskich brał udział w walkach z Ukraińcami poza miastem, m.in. w miejscowościach Grzybowice, Laszki, Dublany, Sokolniki, Sołonka[4][9][20][2][3]. 28 grudnia 1918 w nieustępliwej obronie lewego skrzydła Persenkówki, prowadzonej z garstką sześciu żołnierzy, został pod krzyżem ciężko ranny w okolice poniżej biodra, schował się w rowie, a wieczorem tego dnia wzięty do niewoli[4][9]. Rankiem następnego dnia, po kontrataku oddziału rtm. Abrahama został odbity[4][21][2][22][23][3].

Z raną biodra i uszkodzonymi kośćmi został umieszczony w szpitalu na Politechnice[2][3]. Pozostawał tam przez dłuższy czas na leczeniu z uwagi na powikłania (w jego trakcie odwiedzany zarówno przez swoich żołnierzy jak i przez osobistości, np. przedstawicieli gen. Josepha Barthélemy’ego czy Heleny Paderewskiej[4][2]). W rezultacie niezagojonej rany, po niespełna czterech miesiącach cierpień zmarł w niedzielę wielkanocną 20 kwietnia 1919 we Lwowie w wieku niespełna 20 lat[4][9][2][20][3]. Jego pogrzeb odbył się 23 kwietnia 1919 z kaplicy szpitala WP „Technika”[4] i był wielką manifestacją[2]. Został pochowany na Cmentarzu Obrońców Lwowa (kwatera VIII, miejsce 477[24], lub 573[3]).

Podczas walk odznaczał się odwagą i stanowczością[4]. Był jednym z najdzielniejszych oficerów oddziału Abrahama[4]. Wielokrotnie wymieniany w zaszczytnych uznaniach w rozkazach i komunikatach Naczelnej Komendy Obrony Lwowa[4].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Dekretem z 20 maja 1919 „w uznaniu waleczności i zasług” został pośmiertnie mianowany na stopień porucznika[25][26][2][3].

Nazwisko por. Józefa Mazanowskiego zostało wymienione na tablicy umieszczonej na Pomniku Obrońców Lwowa na Persenkówce, poległych w dniach 27-30 XII 1918[27].

Postrzelenie por. Mazanowskiego na Persenkówce utrwalił na obrazie malarz Stanisław Batowski[28].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  • Iwo Skałkowski – także śmiertelnie ranny na Persenkówce 28 grudnia 1918 i również upamiętniony przez malarza Stanisława Batowskiego[31]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Gimnazjum ↓, s. 35.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Józef Białynia Chołodecki. Ś p. por. Józef Marian Mazanowski. „Panteon Polski”. Nr 23, s. 10-11, 1926. 
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Piotr W. Kochański: Józef Marian Mazanowskik. ogrodywspomnien.pl. [dostęp 2020-05-15]. za: Stanisław Nicieja: Cmentarz Obrońców Lwowa. Wrocław / Warszawa / Kraków: Ossolineum, 1990, s. 186-187.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Z pola chwały i śmierci. † Józef Maryan Mazanowski. „Gazeta Lwowska”. Nr 93, s. 3, 23 kwietnia 1919. 
  5. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1910. Lwów: Fundusz Naukowy, 1910, s. 68.
  6. ↑ Gimnazjum ↓, s. 39.
  7. ↑ a b c Gimnazjum ↓, s. 13.
  8. ↑ Abraham ↓, s. 619.
  9. ↑ a b c d e f g Józefa Münzówa. Por. Józef Maryan Mazanowski (w rocznicę śmierci). „Gazeta Lwowska”. Nr 91, s. 4, 21 kwietnia 1920. 
  10. ↑ Abraham ↓, s. 627, 628.
  11. ↑ Semper fidelis ↓, s. Tab. 33.
  12. ↑ Abraham ↓, s. 630.
  13. ↑ a b Hupert ↓, s. 66.
  14. ↑ a b Semper fidelis ↓, s. Tab. 35.
  15. ↑ Abraham ↓, s. 632.
  16. ↑ Gella ↓, s. 171.
  17. ↑ Jan Rogowski: Listopad 1918 r. we Lwowie. W: W szesnastą rocznicę. Lwów: Towarzystwo Straży Mogił Polskich Bohaterów we Lwowie, 1934, s. 23.
  18. ↑ Abraham ↓, s. 633-634.
  19. ↑ Gella ↓, s. 191.
  20. ↑ a b Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934, s. 550.
  21. ↑ M. R-e. Na Persenkówce. „Gazeta Lwowska”. Nr 298, s. 3, 29 grudnia 1928. 
  22. ↑ Hupert ↓, s. 125.
  23. ↑ Semper fidelis ↓, s. Tab. 98, 123.
  24. ↑ W szesnastą rocznicę. Lwów: Towarzystwo Straży Mogił Polskich Bohaterów we Lwowie, 1934, s. 44.
  25. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych. Nr 59 z 29 maja 1919 roku, poz. 1866.
  26. ↑ Kronika. Odznaczenie. „Gazeta Lwowska”. Nr 134, s. 3, 12 czerwca 1919. 
  27. ↑ Semper fidelis ↓, s. 235.
  28. ↑ Semper fidelis ↓, s. 98.
  29. ↑ Dekoracja Orderem „Virtuti Militari”. „Gazeta Lwowska”. Nr 87, s. 4, 17 kwietnia 1921. 
  30. ↑ M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273.
  31. ↑ Czesław Mączyński: Boje lwowskie. Cz. 1. Oswobodzenie Lwowa (1-24 listopada 1918 roku). T. I. Warszawa: 1921, s. 252.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Marian_Mazanowski&oldid=71953438”
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy