Przejdź do zawartości

Wikipedysta:IMnext/brudnopis2

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ta strona dotyczy konfliktu trwającego od 2015. Zobacz też: Wojna domowa w Jemenie.

Wojna domowa w Jemenie toczy się od 2015 między siłami lojalnymi wobec Abd Rabbuha Mansura Hadiego a niejednolitą zbrojną opozycją. Ugrupowaniami opozycyjnymi są: Huti, Al-Ka’ida Półwyspu Arabskiego, Państwo Islamskie, oraz lokalne milicje. Hadi wspierany jest militarnie od niemal samego początku konfliktu przez międzynarodową koalicję pod przywództwem Arabii Saudyjskiej.

Wojna domowa w Jemenie
Ilustracja
Mapa Jemenu pokazująca terytorium aktualnie zajęte przez poszczególnych uczestników konfliktu. Obszar kontrolowany przez siły rządowe Jemenu zaznaczono barwą czerwoną, ruch Huti – zieloną, Al-Ka’ida Półwyspu Arabskiego – jasno szarą, tzw. Państwo Islamskie – ciemno szarą, Południową Rade Tymczasową – oliwkową, niezależne lokalne ugrupowania – niebieską.
Czas

od 2015

Terytorium

Jemen, Arabia Saudyjska (na pograniczu z Jemenem)

Strony konfliktu
Siły rządowe lojalne wobec Abdrabuha Hadiego

Wsparcie militarne:

Wsparcie niemilitarne:

 Ruch Huti

Wsparcie militarne:

Wsparcie niemilitarne:

Al-Ka’ida Półwyspu Arabskiego

Państwo Islamskie

Dowódcy
Abd Rabbuh Mansur Hadi

Arabia Saudyjska Salman ibn Abd al-Aziz Al Su’ud
Stany Zjednoczone Donald Trump

 Huti

Ali Chamenei
Katar Tamim ibn Hamad Al Sani
Ali Abd Allah Salih † (do 2017)

Al-Ka’ida

  • Qasim al-Raymi
  • Nasir al-Wuhayshi (do czerwca 2015)

Państwo Islamskie

  • Abu Bilal al-Harbi
Siły
35 tys. żołnierzy oraz członków milicji

Nieustalone siły wojsk zagranicznych, które zaangażowano

 150-200 tys. członków Huti

Al-Ka’ida Półwyspu Arabskiego: 6-8 tys. bojowników

Państwo Islamskie: 300 bojowników

Przyczyny

[edytuj | edytuj kod]
Mapa przedstawiająca podział plemienny oraz wyznaniowy Jemenu. Nazwy plemion pisane są czerwonymi napisami. Barwą zieloną oznaczono obszary gdzie dominuje szyizm, a żółtą sunnizm. Tereny bezludne nie mają oznaczenia kolorystycznego

Wojna domowa w Jemenie wybuchła na skutek wielu różnych czynników, głównie o charakterze religijnym i plemiennym. Współczesna Republika Jemenu powstała w 1990 roku w wyniku zjednoczenia Jemeńskiej Republiki Arabskiej (północ) oraz Ludowo-Demokratycznej Republiki Jemenu (LDR) (południe). Obie części są podzielone pod względem religijnym. Większość mieszkańców północy jest zajdytami (wyznanie szyickie), a południa sunnitami. Ponadto podział wyznaniowy nakłada się zróżnicowanie plemienne.

Mimo złączenia w ramach jednego organizmu państwowego tendencje separatystyczne były silne. Zaledwie po kilku latach, w 1994, wybuchła wojna domowa wywołana przez zwolenników niepodległości północy, ponieśli oni jednak porażkę a Jemen pozostał zjednoczony. Niemniej kraj nadal borykał się ze słabością skutkującą znaczną niestabilnością wewnętrzną. Od 1998 na południu trwała rebelia ekstremistów islamskich, a ponadto od 2004 na północy toczyła się rebelia szyickich Hutich. Ruch Huti zrzeszający kilka szyickich plemion od początku swych działań wskazywał chęć uzyskania autonomii dla północnego regionu, z powodu ich dyskryminacji przez rządzących sunnitów[3]. W ciągu pierwszej dekady XXI wieku spory przybierały i traciły na sile, czego przykładem jest zawarcie licznych porozumień pokojowych pomiędzy Huti a władzami centralnymi Jemenu reprezentowanymi przez prezydenta Abdullaha Saliha[4]. Obecna wojna domowa jest bezpośrednią kontynuacją obu tych konfliktów.

 Osobny artykuł: Rebelia szyitów w Jemenie.
 Osobny artykuł: Rebelia islamska w Jemenie.

W styczniu 2011 roku doszło w Jemenie do masowych protestów na fali Arabskiej Wiosny, w wyniku których 25 lutego 2012 r. ówczesny prezydent Ali Abd Allah Salih, który rządził krajem od jego zjednoczenia w 1990 r., przekazał stanowisko szefa państwa nowo wybranemu prezydentowi Abdowi Rabbuhowi Mansurowi Hadiemu. W wyborach prezydenckich brał udział tylko jeden kandydat i zostały one zbojkotowane przez Huti oraz plemiona na południu kraju. Równolegle ze sporem o prezydenturę ponownie zaostrzył się konflikt pomiędzy szyickimi Huti a sunnickimi plemionami.

22 września 2014 r. po kilkutygodniowych protestach społecznych, których jedną z przyczyn było obniżenie dotacji do paliwa, Huti wykorzystując osłabienie władz centralnych pokonali armię jemeńską i zajęli stolicę Sanę. W wyniku negocjacji dotychczasowy rząd podał się do dymisji, a rebelianci uzyskali znacznie większy wpływ na politykę państwa[5].

 Osobny artykuł: Rewolucja w Jemenie.

Powiązania zagraniczne

[edytuj | edytuj kod]

Jednym z aspektów wojny domowej w Jemenie jest regionalna rywalizacja sunnickiej Arabii Saudyjskiej z szyickim Iranem. Obie strony popierają przeciwne sobie frakcje: Arabia Saudyjska sunnickiego prezydenta Hadiego a Iran szyickich Huti[6]. Konflikt bywa czasami określany jako wojna zastępcza tych dwóch regionalnych mocarstw[7].

Przebieg

[edytuj | edytuj kod]

Początek konfliktu

[edytuj | edytuj kod]

20 stycznia 2015 Huti po krótkiej walce zajęli pałac prezydencki, siedzibę szefa rządu oraz lokalne media[8]. Prezydent Abdrabbuh Mansur Hadi został objęty aresztem domowym. Ogłosił on wówczas ustąpienie ze stanowiska[9]. Jednocześnie Huti ogłosili rozwiązanie parlamentu i zapowiedzieli utworzenia kolegialnego organu mającego wykonywać funkcje prezydenta, co też uczynili 6 lutego 2015 roku proklamując Najwyższy Komitet Rewolucyjny[4]. Najwyższy Komitet Rewolucyjny nie został uznany na arenie międzynarodowej[10]. Nie kontrolował on całości terenu Jemenu. 20 lutego 2015 Hadi po miesiącu uwiezienia z uciekł z aresztu domowego do Adenu gdzie posiadał znaczne poparcie. Następnie w telewizyjnym orędziu oświadczył, że pozostaje jedynym legalnym prezydentem Jemenu, gdyż do swojej wcześniejszej rezygnacji został bezprawnie zmuszony wbrew swej woli[11][12][13].

19 marca 2015 roku na lotnisku w Adenie doszło do potyczki stronników Hadiego z oddziałami wojskowymi nie uznający jego władzy. Bezpośrednią przyczyną walki było niezaakceptowanie prezydenckiej decyzji Hadiego z 3 marca 2015 o zdymisjonowaniu generała Abdul-Hafez al-Saqqafa, będącego zwolennikiem Huti oraz dowodzącym oddziałami sił specjalnych stworzonych w celu walki z rebelią islamską[14][15]. Starcie wygrały siły lojalne wobec Hadiego.

20 marca 2015 Państwo Islamskie przeprowadziło krwawe zamachy terrorystyczne na meczety w Sanie. W odpowiedzi na te wydarzenie przywódca Huti, Muhammad Ali al-Husi, ogłosił mobilizacje swych oddziałów do walki przeciwko islamskim radykałom. Zarzucił także dla Hadiego wspieranie organizacji terrorystycznych. Rozpoczęli tym samym kontynuacje swej ekspansji terytorialnej w kierunku zachodnim i południowym.

Interwencja koalicji państw arabskich

[edytuj | edytuj kod]

26 marca 2015 koalicja składająca się z dziewięciu państw arabskich (tj. Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratamów Arabskich, Kuwejtu, Bahrajnu, Kataru, Maroko i Jordanii) pod nieformalnym przywództwem Arabii Saudyjskiej rozpoczęła interwencję wojskową skierowaną przeciwko Huti[16]. We wspólnym oświadczeniu wydanym przez członków Rady Współpracy Zatoki Perskiej (oprócz Omanu) poinformowano że zdecydowano się na interwencję przeciwko rebelii Huti w Jemenie na wniosek uznawanego przez te kraje prezydenta Hadiego[17]. W ciągu pierwszych kilku godzin operacji, siły powietrzne koalicji przejęły kontrolę nad całą przestrzenią powietrzną Jemenu. Rozpoczęto również naloty mające na celu zahamowanie znacznie postępującej wówczas ekspansji rebeliantów Huti w kierunku terenów kontrolowanych przez Hadiego w południowym Jemenie[18]. Stany Zjednoczone, Oman, Egipt, Pakistan oraz Sudan udzieliły wsparcia dyplomatycznego i logistycznego, nie angażując się bezpośrednio w walkę[19]. Iran wyraził sprzeciw wobec prowadzonych nalotów i wezwał do natychmiastowego ich zaprzestania[20].

Al-Jazeera poinformowała, że Muhammad Ali al-Husi, dowódca Huti mianowany w lutym 2015 roku przewodniczącym Rady Rewolucyjnej, został ranny w wyniku nalotów koalicji w Sanie w pierwszą noc kampanii[21].

5 czerwca 2017 r. koalicja państw arabskich wykluczyła ze swojego grona Katar[22]. Był to jeden z elementów sporu dyplomatycznego w czasie którego Arabia Saudyjska, Bahrajn, Zjednoczone Emiraty Arabskie, a następnie Jemen, Malediwy i Libia wycofały swoich ambasadorów z Kataru oraz zerwały z nim stosunki dyplomatyczne, a także zamknęły dla jego obywateli wszystkie granice (w tym powietrzne). Państwa te zarzuciły Katarowi destabilizacje regionu blisko-wschodniego m.in. poprzez wspieranie organizacji terrorystycznych, w tym jemeńskich Huti[23][24]. Władze Kataru odparły te zarzuty, informując że sam bojkot jest oparty jest na kłamliwych przesłankach[25].

Walki w południowych prowincjach

[edytuj | edytuj kod]

Walki o Aden

[edytuj | edytuj kod]

Aden jest drugim co do wielkości pod względem liczby mieszkańców miastem w Jemenie. Znajduje się w nim również największy w kraju port morski. W marcu 2015 roku milicje i jednostki wojskowe, wierne dla prezydenta Hadiego, w Adenie były rozproszone co ułatwiło postęp dla Huti. Musieli oni walczyć na pięciu różnych frontach[26]. Port lotniczy Aden zawiesił wszystkie loty[27]. Walki rozpoczęły się 25 marca 2015 r., żołnierze popierające byłego prezydenta Ali Abd Allah Saliha przejęli międzynarodowe lotnisko, doszło również do starć w bazach wojskowych[28]. Hadi z powodu pogarszającej się sytuacji prawdopodobnie opuścił Aden łodzią. Następnego dnia był już w stolicy Arabii Saudyjskiej, Rijadzie, gdzie spotkał się z następcą tronu księciem Muhammadem ibn Salman ibn Abd al-Aziz Al Su’udem, ministrem obrony Arabii Saudyjskiej[29]. W ciągu następnych dni Huti wraz z sojusznikami otoczyli Aden i weszli do miasta pomimo silnego oporu ze strony sił prorządowych oraz uzbrojonych mieszkańców[30][31]. Wkrótce wsparcia dla obrońców udzieliła Egipska Marynarka Wojenna, dokonując ostrzału z okrętów na morzu, a także lotnictwo koalicji[32]. Bezpośrednie działania zmierzające ku zajęciu centrum miasta rozpoczęli 29 marca. 2 kwietnia kompleks budynków służących jako tymczasowa siedziba prezydenta została zajęta przez rebeliantów[33]. Walki trwały nadal. Państwa Zatoki udzieliły szkolenia dla jemeńskich sił specjalnych oraz dostarczyły okrętem Arabii Saudyjskiej zaopatrzenie, w tym również pomoc dla cywilów[34]. Aden został całkowicie odbity z rąk Huti 21 lipca 2015 roku po kilku miesiącach walk[35]. Wyparto również Huti ze zdecydowanie większości muhafazy Aden[36]. Po zakończeniu walk pomoc humanitarną udzielili m.in.: ONZ, Arabia Saudyjska oraz Zjednoczone Emiraty Arabskie[37][38]. Oprócz tego ZEA wysłały specjalistów, aby dokonali koniecznych napraw terminalu pasażerskiego oraz wieży kontroli lotów poważnie zniszczonego lotniska w Adenie[39].

17 października 2015 roku do Adenu przybyły wojska Sudanu, w liczbie 10 tysięcy żołnierzy, aby wesprzeć koalicję[40][41].

W styczniu 2016 r. rozpoczęły się starcia z Al-ka’idą oraz Państwem Islamskim kontrolującymi część dzielnic Adenu[42].

Na początku sierpnia 2019 Południowa Rada Tymczasowa wspierana przez ZEA przejęła kontrolę nad miastem, po kilku tygodniach walk[43]. Utraciła ją jednak jeszcze tego samego miesiąca – 28 sierpnia siły lojalne wobec Hadiego wspierane przez Saudów ogłosiły odzyskanie całkowitej kontrolę nad Adenem[44].

5 listopada 2019 w Rijadzie, stolicy Arabii Saudyjskiej, zawarto porozumienie między opozycją z Południowej Rady Tymczasowej a prezydentem Hadim, na mocy którego milicje podległe Radzie wycofają się z miasta, oraz po rozwiązaniu włączą się do sił prezydenckich[45].

Walki w pozostałych częściach południa

[edytuj | edytuj kod]

9 oraz 12 października 2016 r. bojownicy Huti wystrzelili rakiety przeciw okrętowe w stronę, znajdującego się na wodach międzynarodowych, amerykańskiego niszczyciela rakietowego USS Mason[46][47]. Żaden z wystrzelonych przez rebeliantów pocisków nie trafił w okręt. W odwecie 13 października USA zniszczyły trzy nadbrzeżne stacje radarowe na terytorium Jemenu[48]. 15 października 2016 r. ta sama jednostka została ponownie zaatakowana przez członków Huti. Atak podobnie jak poprzednie został odparty przez załogę okrętu[49].

27 kwietnia 2017 gubernator muhafazy Aden Aidarus al-Zoubaidi został usunięty ze stanowiska przez prezydenta Hadiego, z powodu spiskowania z władzami ZEA. 11 maja tego samego roku przy wparciu Emiratów Arabskich były gubernator powołał Południową Rade Tymczasową, jako podmiot sprawujący najwyższa władzę w Jemenie[50]. Prezydent Hadi uznał ją za nielegalną. Rada zadeklarowała kontynuacje walki z radykałami islamskimi, oraz siłom lojalnym wobec Hadiego, zapowiedziała także referendum w sprawie ponownego podziału kraju[51][50].

16 grudnia 2017 r. siły rządowe, całkowicie wyparły Huti ze wszystkich większych ośrodków miejskich w muhafazie Szabwa.

W pierwszej połowie 2018 r. Zjednoczone Emiraty Arabskie przejęły kontrolę nad Sokotrą, poprzez umocowanie u władzy lojalnych ugrupowań silnie zależnych od ZEA. Wcześniej władzę nad muhafazą sprawował rząd jemeński, który ZEA równocześnie wspierają w walkach w pozostałej części kraju w ramach koalicji arabskiej. W przeszłości Zjednoczone Emiraty Arabskie poczyniły szereg inwestycji infrastrukturalnych na wyspie, jak m.in. budowa lotniska i szpitali[52]. Sokotra ma znaczenie strategiczne ze względu na morskie szlaki handlowe przebiegające w jej pobliżu.

Walki w północnych prowincjach

[edytuj | edytuj kod]
Demonstracja uliczna Huti przeciwko nalotom Arabii Saudyjskiej i jej koalicjantów. Fotografia z września 2015, Sana

22 marca 2015 Huti wkroczyli do Ta'izz, trzeciego co do wielkości miasta kraju. Szybko przejęły kluczowe punkty w mieście, napotykając niewielki opór[53].

31 marca 2015 Huti przejęli kontrolę nad strategicznie położonymi bazami wojskowymi nad cieśnina Bab al-Mandab przez którą przepływa znaczna część światowego handlu morskiego[54][55].

Rebelianci z Huti w wyniku ciężkich walk 24 marca 2015 zajęli budynki administracji publicznej w mieście Ad-Dali. Zostały jednak one szybko wyparte przez oddziały rządowe[56]. Walki o miejscowość były kontynuowane do końca maja 2015, kiedy została ona utrzymana w posiadaniu przez lojalistów prezydenta Hadiego[57].

5 maja 2015 doszło do ataku moździerzowego przeprowadzanego przez Huti na miasto Nadżran znajdujące się w Arabii Saudyjskiej. Był to pierwszy atak w trakcie wojny na obiekty w Królestwie Saudów, z czasem zostanie przeprowadzona ich ponad setka[58]. Celami są zwykle obiekty infrastruktury przemysłowej związanej z przetwórstwem ropy naftowej, porty i lotniska, a także bazy wojskowe i zabudowa mieszkalna[59][60]. Do ich przeprowadzenia Huti wykorzystują uzbrojone bezzałogowe statki powietrzne (tzw. drony), wyrzutnie rakietowe (głównie poradzieckie SCUD), a także moździerze[61][58].

8 października 2016 r. lotnictwo Arabii Saudyjskiej dokonały ataku w Sanie na uroczystość pogrzebową ojca ministra spraw wewnętrznych Dżalala al-Rawiszana – członka rządu Huti. W efekcie kilkaset osób zostało rannych i zabitych[62].

1 października 2017 r. Huti zestrzelili, na północ od Sany, amerykańskiego drona MQ-9 Reaper[63]. Jeszcze jesienią 2017 na granicę saudyjsko-jemeńską przybył oddział amerykańskich komandosów. Głównym jego zadaniem było zniszczenie wyrzutni rakietowych Hutich[64]. 16 października 2017 r. Stany Zjednoczone swoje przeprowadziły pierwsze naloty w Jemenie, celem był obóz treningowy ISIS w muhfazie Al-Bajda. W chwili ataku w obozie znajdowało się około 50 bojowników[65].

2 grudnia 2017 r. Ali Abd Allah Salih w telewizyjnym wystąpieniu oznajmił swoją otwartość na rozmowy pokojowe z koalicją państw arabskich, pod warunkami zaprzestania przez nią ataków na Jemen i zakończenia blokady kraju[66]. Słowa Saliha wywołały sprzeciw Huti, którzy starli się w Sanie z rebeliantami lojalnymi wobec byłego prezydenta[67]. 3 grudnia Huti przejęli władzę nad większością Sany, ich działania zostały jednak spowolnione przez nocne naloty koalicji. Rano 4 grudnia, Huti otoczyli miejsce zamieszkania Saliha, wkrótce tego samego dnia został on przez nich zamordowany podczas próby ucieczki z miasta uzbrojonym konwojem[68].

Bitwa o Al-Hudajde

[edytuj | edytuj kod]

17 maja Amnesty International poinformowała, że walki w północno-zachodniej części kraju spowodowały ucieczkę ok. 100 tys. osób z największego miasta tego regionu Al-Hudajdy, liczącego ponad 400 tys. mieszkańców[69]. Jest to miasto portowe istotne w gospodarce całego kraju, w tym dostaw pomocy humanitarnej[70]. Na początku czerwca rozpoczęły się ciężkie starcia w odległości 10 km od tego miasta. 10 czerwca ogłoszono ewakuację Organizacji Narodów Zjednoczonych z Al-Hudajdy, spowodowaną poważnym zagrożeniem bezpieczeństwa dla jej personelu, wynikającym z intensywnych walk mających miejsce już na obszarze miasta[71].

13 grudnia 2018 pod auspicjami ONZ zostało zawarte w Szwecji „porozumienie sztokholmskie”. Huti oraz uznawane na arenie międzynarodowej władze Jemenu, zgodziły się w nim na zawieszenie broni i wycofanie swoich sił z Al-Hudajdy[70][72]. Uzgodnione porozumienie nie jest w pełni przestrzegane przez każdą ze stron (stan na 3 marca 2019)[73].

Sytuacja humanitarna

[edytuj | edytuj kod]
Zniszczony budynek mieszkalny w południowej dzielnicy Sany. Fotografia z czerwca 2015 r.

Według ONZ od początku konfliktu w marcu 2015 do grudnia 2017 w wyniku zginęło od 9 do 13 tys. osób, w tym ponad 5 tys. cywilów. Ponadto 21 milionów osób wymagało pomocy lekarskiej[74][75][76].

W lutym 2017 roku UNICEF poinformował, że 3,3 mln mieszkańców Jemenu jest niedożywionych. Spośród tej grupy 2,1 mln stanowią dzieci, w tym 460 tys. poniżej piątego roku życia, których stan zdrowia zagraża życiu[77]. W 2018 ONZ opublikował nowe dane, stwierdzające że 13 milionów Jemeńczyków (ponad 40% populacji) cierpi z powodu głodu[78]. Ponadto w latach do końca 2018 ok. 50 tys. ludzi zmarło z powodu skrajnego niedożywienia[79].

W październiku 2016 roku rozpoczęła się epidemia cholery. Według danych z 16 lipca 2017 r. liczba zarażonych wyniosła ponad 120 tys., spośród których zmarło ponad 1,7 tys. osób[80][81].

 Osobny artykuł: Epidemia cholery w Jemenie.

W szpitalach oraz innych jednostkach opieki zdrowotnej brakuje miejsc, leków oraz wykwalifikowanej kadry medycznej. Problemem są przerwy w dostawie prądu. Część placówek korzysta wówczas z generatorów prądu, dostarczonych m.in. przez Czerwony Półksiężyc. Często jednak brakuje również paliwa do generatorów prądotwórczych, przez co energii elektrycznej nie można wykorzystać wcale[82].

Podejrzenia o popełnienie zbrodni wojennych padają wobec obu stron konfliktu. Mają one charakter medialny, a nie prawny. Najwięcej ofiar cywilnych przypisuje się koalicji arabskiej pod dowództwem Arabii Saudyjskiej. UNHCR oszacował w 2016 r., że około 60% z ponad 3,5 tysiąca cywilów zginęło w wyniku nalotów właśnie koalicji[83]. Przykładem czynów mogących być określone jako zbrodnie wojenne, jest bombardowanie obiektów w stolicy Sanie oraz miast Sada i Hadżdża.

Huti na zajętych przez siebie terenach, w sposób mogący być uznany za bezprawny, konfiskuje dobra materialne cywili, aby pozyskać środki finansowe na prowadzenie działań wojennych[84].

Migracja

[edytuj | edytuj kod]

Konflikt w Jemenie zmusił ponad 3 miliony osób do opuszczenia swojego miejsca zamieszkania[85].

We wrześniu 2016 r. było 181 tys. uchodźców. Większość z nich uciekła do sąsiedniego Omanu (51 tys.), Arabii Saudyjskiej (40 tys.), Dżibuti (36 tys.), Somalii (34 tys.), Etiopii (13 tys.) oraz Sudanu (7 tys.)[86].

Ewakuacja obywateli zagranicznych

[edytuj | edytuj kod]

Arabia Saudyjska pomogła w ewakuacji personelu ONZ z Adenu do Dżuddy 28 marca 2015 r.[87] Dzień później, 29 marca, Jemen opuściło 500 obywateli Pakistanu[88]

31 marca rosyjski statek ewakuował z Adenu dyplomatów z tamtejszego konsulatu, 20 innych obywateli rosyjskich, a także obywateli Ukrainy, Białorusi, Uzbekistanu, Egiptu, Jordanii i Libii. Wśród nich było 10 dzieci[89].

3 kwietnia 2015 r. władze Indii uruchomiły tymczasowe połączenie lotnicze z Sany do nieobjętej wojną Dżibuti. W sumie Indie ewakuowały 4640 swoich obywateli, oraz 960 osób z 41 innych państw[90][91]. Stany Zjednoczone poleciły swoim obywatelom korzystać z pomocy oferowanej przez Indie[92].

3 kwietnia 2015 r. Rosja przewiozła dwoma samolotami 150 osób (w tym 20 obywateli Polski)[93].

Chińska fregata rakietowa, 4 kwietnia 2015 r., ewakuowała 225 cudzoziemców z Adenu do portu w Dżibuti. Wśród nich były 4 osoby polskiego obywatelstwa[94].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Saudi ‘Decisive Storm’ waged to save Yemen [online], english.alarabiya.net [dostęp 2019-01-04] (ang.).
  2. ↑ Balistyczny atak w Jemenie. Iran przyznaje się do „rakietowego” wsparcia rebeliantów [online], 7 listopada 2016 [dostęp 2016-11-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-10].
  3. ↑ Jemen: jest porozumienie między rebeliantami a prezydentem?, „TVN24.pl” [dostęp 2016-10-12].
  4. ↑ a b JSK Internet, NOTATKA BBN: Sytuacja w Jemenie, „Biuro Bezpieczeństwa Narodowego” [dostęp 2016-10-25].
  5. ↑ Yemenis are shocked by Houthis’ quick capture of Sana’a, „Middle East Eye” [dostęp 2016-10-14].
  6. ↑ Wojna o wpływy. Konflikt Saudów i Iranu [ANALIZA], „PolskieRadio.pl” [dostęp 2016-10-13].
  7. ↑ Magdalena El Ghamari, Jemen wciąż w ogniu. „Zastępcza wojna” Arabii Saudyjskiej i Iranu [online], defence24.pl, 30 stycznia 2016 [dostęp 2019-01-05].
  8. ↑ Held hostage, „The Economist”, 24 stycznia 2015, ISSN 0013-0613 [dostęp 2016-10-14].
  9. ↑ Agence France-Presse, Yemen's president retracts resignation after escape from house arrest, „The Guardian”, 24 lutego 2015, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-01-29] (ang.).
  10. ↑ USA proponują rząd jedności. Rebelianci muszą się wycofać, „TVN24.pl” [dostęp 2016-10-14].
  11. ↑ Hakim Almasmari and Jason Hanna CNN, Yemen’s deposed president flees house arrest [online], CNN [dostęp 2016-10-14].
  12. ↑ Yemen’s ousted president Hadi calls for Houthis to quit capital – World | The Star Online [online] [dostęp 2016-10-14].
  13. ↑ Agence France-Presse, Yemen's president retracts resignation after escape from house arrest, „The Guardian”, 24 lutego 2015, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-01-29] (ang.).
  14. ↑ European Union to support Yemen Central Security Forceswebsite website onlinetreatments for hiv/aids humanitarian aid organizations hiv aids statisticschlamydia test kits click early signs of chlamydiateen pregnancy link how much for a abortionbest spyware app crossbordercapital.com phone spy free appwhy do women cheat on their husbands ironsharpdev.com husbands who cheatreasons why women cheat link what makes a husband cheati told my husband i cheated on him i cheated on my husband and never told him i cheated on my husband should i tell himhotel sex story debonair malayalam pdf sex stories sex education storywalgreens coupons online walgreens coupon deals walgreens prints coupon- Yemen Post English Newspaper Online [online], www.yemenpost.net [dostęp 2016-10-29].
  15. ↑ Clashes force closure of Yemen’s Aden airport, „USA TODAY” [dostęp 2016-10-29].
  16. ↑ Grupa Wirtualna Polska, Jemen w cieniu Syrii. Interwencja zbrojna Arabii Saudyjskiej z wielką geopolityczną rozgrywką w tle, „wiadomosci.wp.pl”, 13 października 2015 [dostęp 2016-10-18] (pol.).
  17. ↑ Saudi and Arab allies bomb Houthi positions in Yemen [online], www.aljazeera.com [dostęp 2016-10-14].
  18. ↑ Kareem Shaheen Saeed Kamali Dehghan in London, Gulf states consider Yemen ground offensive to halt Houthi rebel advance, „The Guardian”, 26 marca 2015, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-10-14] (ang.).
  19. ↑ Kareem Shaheen Saeed Kamali Dehghan in London, Gulf states consider Yemen ground offensive to halt Houthi rebel advance, „The Guardian”, 26 marca 2015, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-10-18] (ang.).
  20. ↑ Saudis’ Operation Decisive Storm in Yemen a 'dangerous step,' Iran warns – The Globe and Mail [online], 26 marca 2015 [dostęp 2016-10-14] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-26].
  21. ↑ Saudis launch air campaign to defend Yemen government [online] [dostęp 2016-10-14].
  22. ↑ Qatar row: Saudi and Egypt among countries to cut Doha links, „BBC News”, 5 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-08] (ang.).
  23. ↑ Qatar diplomatic crisis: What you need to know, „BBC News”, 6 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-08] (ang.).
  24. ↑ Dr David Roberts, Qatar row: What’s caused the fall-out between Gulf neighbours?, „BBC News”, 5 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-08] (ang.).
  25. ↑ Katar coraz bardziej izolowany. Do bojkotu dołączają się kolejne państwa, „gazetapl” [dostęp 2017-06-12] (pol.).
  26. ↑ Yemen’s Houthis close in on Aden, „The Daily Star Newspaper – Lebanon”, 25 marca 2015 [dostęp 2016-10-25].
  27. ↑ Yémen. Fermeture de l’aéroport d’Aden pour des raisons de sécurité (source aéropotuaire), „L’Orient-Le Jour”, 25 marca 2015 [dostęp 2016-10-25].
  28. ↑ Sami Aboudi, Allies of Yemen Houthis seize Aden airport, close in on president, „Reuters UK” [dostęp 2016-10-25] (ang.).
  29. ↑ Spotkanie z szefem MON Arabii Saudyjskiej [online], marzec 2015.
  30. ↑ Yemen Houthi forces gain first foothold on Arabian Sea: residents, „Reuters”, 27 marca 2017 [dostęp 2016-10-25].
  31. ↑ Saudi-led airstrikes intensify in Yemen as possible coalition land attack looms, „The Washington Post” [dostęp 2016-10-25].
  32. ↑ Clashes continue in Yemen’s Aden as Saudis vow to push on with airstrikes, „Middle East Eye” [dostęp 2016-10-25].
  33. ↑ Yemen crisis: Rebels storm presidential palace in Aden, „BBC News”, 3 kwietnia 2015 [dostęp 2016-10-25] (ang.).
  34. ↑ Yemen’s foreign minister: Aden troops were Gulf-trained locals, „Reuters”, 4 maja 2016 [dostęp 2016-10-25].
  35. ↑ http://rudaw.net/english/middleeast/230720152 [online], rudaw.net [dostęp 2016-10-25].
  36. ↑ Michael Stephens, Yemen war: Does capture of air base mark a turning point?, „BBC News”, 4 sierpnia 2015 [dostęp 2016-10-25] (ang.).
  37. ↑ Saudi Arabia-led troops in ‘limited’ first Yemen deployment, „http://www.hindustantimes.com/”, 4 maja 2015 [dostęp 2016-10-25].
  38. ↑ Medical aid boat docks in Yemen’s Aden, „Business Insider” [dostęp 2016-10-25].
  39. ↑ AFP, Yemen’s Aden airport reopens, „Emirates 24|7” [dostęp 2016-11-12] (ang.).
  40. ↑ Saudi Arabia confirms arrival of Sudanese troops to Yemen – Sudan Tribune: Plural news and views on Sudan [online], www.sudantribune.com [dostęp 2016-10-25].
  41. ↑ Sudan to send 10,000 troops to join Arab forces in Yemen: report – Sudan Tribune: Plural news and views on Sudan, „www.sudantribune.com” [dostęp 2016-10-25].
  42. ↑ Yemen army commander shot dead in Aden, „The Daily Star Newspaper – Lebanon”, 22 lutego 2016 [dostęp 2016-10-25].
  43. ↑ Sarah El Sirgany and Ivana Kottasová CNN, Yemen separatists say they've seized the key port of Aden [online], CNN [dostęp 2020-01-31].
  44. ↑ "Państwo powróciło do Adenu" [online], TVN24, 29 sierpnia 2019 [dostęp 2020-01-31] (pol.).
  45. ↑ Rząd Jemenu wrócił do kraju [online], TVN24, 18 listopada 2019 [dostęp 2020-01-31] (pol.).
  46. ↑ RMF FM., Atak na amerykański niszczyciel. Pentagon: Ktokolwiek stał za tym, zrobił to „na własne ryzyko” [online] [dostęp 2016-10-14].
  47. ↑ Kolejny atak na amerykański niszczyciel rakietowy USS Mason, „Nowa Strategia” [dostęp 2016-11-05].
  48. ↑ Odwet USA po ataku na niszczyciel u wybrzeży Jemenu, „WPROST.pl”, 13 października 2016 [dostęp 2016-10-14] (pol.).
  49. ↑ Kolejny atak rakietowy na amerykański okręt wojenny, „WPROST.pl”, 16 października 2016 [dostęp 2016-10-16] (pol.).
  50. ↑ a b The New Arab, Banished Aden governor forms independent "South Yemen" council [online], alaraby, 11 maja 2017 [dostęp 2020-01-31] (ang.).
  51. ↑ Maher Farrukh, Threat Update [online], Critical Threats, 2 listopada 2019 [dostęp 2020-01-31] (ang.).
  52. ↑ The island paradise Socotra has been dragged into Yemen's civil war [online], The Independent, 9 maja 2018 [dostęp 2019-01-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-01] (ang.).
  53. ↑ Yemen’s Power Struggle Escalates As Houthis Seize Strategic City, „The Huffington Post”, 22 marca 2015 [dostęp 2016-10-14].
  54. ↑ Baza nad strategiczną cieśniną w rękach Hutich, „TVN24.pl” [dostęp 2016-10-25].
  55. ↑ Yemen’s Houthi rebels move on strategic Gulf waterway | The National [online] [dostęp 2016-10-14].
  56. ↑ Hadi forces check Houthi push towards Yemen’s Aden, „Reuters”, 24 marca 2017 [dostęp 2016-10-14].
  57. ↑ Yemen’s pro-government forces retake city from Shite rebels [online], NorthJersey.com, 26 maja 2015 [dostęp 2016-10-14] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-06].
  58. ↑ a b Timeline of Houthi Attacks on Saudi Arabia [online], The United States Institute of Peace, 16 września 2019 [dostęp 2020-01-30] (ang.).
  59. ↑ Reporter NR, Yemen: Airstrike hits gas station in Sana'a, killing four [online], www.shiitenews.org [dostęp 2019-01-05] (ang.).
  60. ↑ Karol Kaźmierczak, Południowojemeńscy separatyści zerwali współpracę z oficjalnymi władzami Jemenu » Kresy [online], Kresy, 2 stycznia 2020 [dostęp 2020-01-30] (pol.).
  61. ↑ Arabia Saudyjska: rebelianci z Jemenu wystrzelili pocisk w kierunku Mekki, „Onet Wiadomości”, 28 października 2016 [dostęp 2016-10-29] (pol.).
  62. ↑ Nalot na pogrzeb w Jemenie, jest wiele ofiar śmiertelnych, „wiadomosci.dziennik.pl” [dostęp 2016-10-14].
  63. ↑ Ryan Browne, US drone shot down in Yemen [online], 2 października 2017 [dostęp 2019-01-05] (ang.).
  64. ↑ Helene Cooper, Thomas Gibbons-Neff, Eric Schmitt, Army Special Forces Secretly Help Saudis Combat Threat From Yemen Rebels, „The New York Times”, 3 maja 2018, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-01-05] (ang.).
  65. ↑ Zachary Cohen, First US airstrike targeting ISIS in Yemen kills dozens, Barbara Starr, 17 października 2017 [dostęp 2018-10-05].
  66. ↑ Violence escalates in Sanaa as Saleh loyalists battle Houthis, „AMN – Al-Masdar News | المصدر نيوز”, 2 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-06] (ang.).
  67. ↑ Saudi-led alliance welcomes Yemen offer, „BBC News”, 3 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-06] (ang.).
  68. ↑ Ali Abdullah Saleh, Yemen's former leader, killed in Sanaa [online], BBC News, 4 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-06] (ang.).
  69. ↑ Reporter NR, Yemenis flee Hudaydah en masse as fighting nears: Amnesty [online], www.shiitenews.org [dostęp 2019-01-05] (ang.).
  70. ↑ a b Sukces rozmów pokojowych pod Sztokholmem. Czy to początek końca wojny w Jemenie? [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-03-03] (pol.).
  71. ↑ U.N. Withdraws From Yemeni Port City Amid Fears Of Devastating Attack [online], NPR.org [dostęp 2019-01-05] (ang.).
  72. ↑ Truce breakthrough in Yemen talks, „BBC News”, 13 grudnia 2018 [dostęp 2019-01-05] (ang.).
  73. ↑ British FM says Yemen peace process 'could be dead within weeks' [online], France 24, 3 marca 2019 [dostęp 2019-03-03] (ang.).
  74. ↑ Małgorzata Gorol, Państwo Islamskie zaznacza swoją obecność w Jemenie. "Jesteśmy spragnieni krwi" [online], wiadomosci.wp.pl, 28 kwietnia 2015 [dostęp 2019-01-04] (pol.).
  75. ↑ Saudi-led air strike 'hits Yemen market', „BBC News”, 1 listopada 2017 [dostęp 2019-01-04] (ang.).
  76. ↑ „Ludzie giną, a nikt nie zadaje pytań”. Ponad 7 tys. ofiar zapomnianego konfliktu, „TVN24.pl” [dostęp 2016-11-07].
  77. ↑ Czerwony Krzyż ostrzega: w Jemenie kończą się rezerwy żywności, „TVN24.pl” [dostęp 2017-03-05].
  78. ↑ On brink of 'worst famine in 100 years' [online], BBC News [dostęp 2019-02-07] (ang.).
  79. ↑ Associated Press, 50,000 children in Yemen have died of starvation and disease so far this year, monitoring group says [online], chicagotribune.com [dostęp 2019-01-04] (ang.).
  80. ↑ Cholera death toll in Yemen doubles in two weeks | Yemen News | Al Jazeera [online], www.aljazeera.com [dostęp 2019-01-05].
  81. ↑ English, WHO EMRO | Cholera cases in Yemen | Outbreaks | Surveillance, forecasting and response [online], www.emro.who.int [dostęp 2017-07-22] (ang.).
  82. ↑ Alex EmmonsAlex Emmons2016-08-25T18:37:44+00:00, The Death Toll in Yemen Is So High the Red Cross Has Started Donating Morgues to Hospitals [online], The Intercept [dostęp 2016-10-13].
  83. ↑ Giną cywile. Większość w wyniku nalotów koalicji, „TVN24.pl” [dostęp 2016-10-14].
  84. ↑ Yemeni People Suffer as the World Turns its Back – Fanack Chronicle [online], chronicle.fanack.com [dostęp 2016-10-14].
  85. ↑ More than 3 million displaced in Yemen – joint UN agency report, „Addressing Large Movements of Refugees and Migrants”, 22 sierpnia 2016 [dostęp 2016-10-13].
  86. ↑ United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), UNHCR Yemen, „UNHCR Yemen” [dostęp 2016-10-13].
  87. ↑ Diplomats and U.N. staff flee Yemen as Houthis target Aden, „Reuters”, 28 marca 2017 [dostęp 2016-10-13].
  88. ↑ Jibran Ahmad, Pakistan evacuates hundreds during pause in Yemen strikes – Saudi official, „Reuters India” [dostęp 2016-10-13] (ang.).
  89. ↑ Rosjanie próbowali ewakuować dyplomatów. Myśliwce im nie pozwoliły, „TVN24.pl” [dostęp 2016-10-13].
  90. ↑ Ewakuacja prowadzona przez Indie [online], 3 kwietnia 2015.
  91. ↑ Hari Kumar, India Concludes Evacuation of Its Citizens From Yemen, „The New York Times”, 10 kwietnia 2015, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-10-13].
  92. ↑ U.S. Gov’t to Americans Trapped in Yemen: Call India, „Washington Free Beacon” [dostęp 2016-10-13].
  93. ↑ Redakcja Radia ZET, Jemen: MSZ ewakuuje 24 Polaków. W Jemenie trwają działania wojenne [online], Jemen: MSZ ewakuuje 24 Polaków. W Jemenie trwają działania wojenne – Wiadomości [dostęp 2016-10-13].
  94. ↑ Polacy ewakuowani z Jemenu są już w kraju, „Newsweek.pl”, 4 kwietnia 2015 [dostęp 2016-10-13] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedysta:IMnext/brudnopis2&oldid=58844381”
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy