بنگلا دیش

عوامی جمہوریا بنگلا دیش গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ (language?) گانپرجاتنتری بانگلہ دیش
Flag نشان
ترانہ: "امر شونار بنگلہ" (language?) "میرا سنہرا بنگال" مارچ: "نوتونر گان" "سنگیتِ جوانان"
حکومت بنگلہ دیش کی مہر
دار الحکومت and سب تو‏ں وڈا شہر	ڈھاکا 23°42′N 90°21′E
دفتری زبان اور قومی زبان	بنگالی
نسلی گروہ	98% بنگالی 2% اقلیتیں Chakmas محصور پاکستانی Marmas Santhals Mros Tanchangyas Bawms Tripuris Khumis Kukis Garos Bisnupriya Manipuris Indians چینی
مذہب	86.6% اسلام 12.1% ہندومت 0.6% بدھ مت 0.4% مسیحیت 0.3% Others
نام آبادی	بنگلا دیشی
حکومت	وحدانی ریاست پارلیمانی نظام جمہوریہ
• صدر	عبد الحامد
• وزیر اعظم	حسینہ واجد
• ایوان اسپیکر	شیریں شرمین چودھری
• چیف جسٹس	سید محمود حسین
مقننہ	جاتیہ سنسد
تقسیم ہند اور جنگ آزادی بنگلہ دیش
• بنگال کی تقسیم اور برطانوی راج کا خاتمہ	14–15 اگست 1947
• پاکستان سے آزادی	26 مارچ 1971
• تسلیم	16 دسمبر 1971
• آئین	4 نومبر 1972
• آخری علاقائی داخلہ	31 جولائی 2015
رقبہ
• کل	۱۴۷٬۶۱۰ کلومیٹر2 (۵۶٬۹۹۰ مربع میل) (92 واں)
• پانی (%)	6.4
آبادی
• 2017 تخمینہ	163,187,000 (8th)
• 2011 مردم شماری	149,772,364 (8th)
•  کثافت	۱٬۱۰۶/کلو میٹر2 (۲٬۸۶۴٫۵/مربع میل) (10th)
جی ڈی پی (پی پی پی)	2017 تخمینہ
• کل	$686.598 billion (33 واں)
• فی کس	$4,207 (139 واں)
جی ڈی پی (برائے نام)	2017 تخمینہ
• کل	$248.853 billion (45 واں)
• فی کس	$1,524 (148 واں)
جینی (2010)	32.1 متوسط
ایچ ڈی آئی (2016)	0.579 متوسط · 139th
کرنسی	Taka (৳) (BDT)
منطقۂ وقت	یو ٹی سی+6 (بنگلا دیش معیاری وقت)
ہیئت تریخ	dd-mm-yyyy BS দদ-মম-বববব (عام زمانہ−594)
ڈرائیونگ سائیڈ	بائیں
کالنگ کوڈ	+880
آیزو 3166 رمز	[[آیزو 3166-2:|]]
انٹرنیٹ ٹی ایل ڈی	Bd. .বাংলা
ویب سائٹ bangladesh.gov.bd

بنگلا دیش لمے ایشیا دا اک دیس اے ۔ ایہدے لہندے پاسے بھارت ، لمے پاسے خلیج بنگال ، اُبھے چڑھدے پاسے تھوڑا جیہا بارڈر برما نال لگدا اے ۔ ایہہ گنگا برہمپترا دے ویہڑے تے پھیلیا ہویا اے ۔ سیلیگوری گلی ایہنوں ہمالی دیساں بھوٹان تے نیپال توں وکھ کردی اے تے چین جغرافیائی حساب نال سامنے آ ۔ نسل بولی تے تریخ دے حساب نال ایہہ بنگال نال جڑدا اے ۔ سرکاری بنگالی بولی وچ بنگلا دیش دا مطلب اے بنگال دا دیس ۔ ہن آلا بارڈر 1947 آلی ونڈ وچ بنایا گیا سی جد اے تھاں چڑھدا پاکستان دا حصا سی ۔ ایہہ پر آپنے لیندے پاسے توں 1600 کلومیٹر دے پینڈے تے سی۔ سیاسی ، بولی اتے پیسے ٹکے دے فرق نے لہندے پاکستان دے خلاف بغاوت نوں جمیا، اک سیکولر سیاسی تحریک اتے 1971 دی لڑائی مگروں ایہہ پاکستان توں وکھ ہو گیا ۔ لڑائی تے وکھ ہون مگروں بنگلا دیش نے اوکھے ویلے ویکھے۔ غریبی، کال، سیاسی اتل پتل تے فوجی مارشل لا ایہنوں سہنے پۓ۔ 1991 مگروں لوکراج دے مڑن مگروں ایہہ چین وچ اے اَتے ہولی ہولی پیسے ٹکے ولوں ٹھیک ہو رہیا اے۔ ایہہ ہݨ اک سیکولر پارلیمانی لوکراج اے جتھے دنیا دے لوکاں دا 8واں وڈا کٹھ اے۔ ایہہ دنیا دے یاراں اگلے کم کاج نال ودھدے ہوۓ دیساں چ گݨیا جاندا اے۔ ایہہ سارک دا موڈھی اتے کامن ویلتھ اتے اسلامی کانفرنس دا سنگی اے۔ ایہہ غریبی ہیراپھیری ورگے رپھڑاں نال اگے ودھدا ہویا اک دیس اے۔ ‎‎

تریخ

بنگلا دیش دو شبداں بنگلہ تے دیش نوں رلا کے بنا یا گیا اے: بنگلہ + دیش۔ شبد بنگلہ دا ٹھیک مڈھ دا کوئی پتہ نئیں، پر اک سوچ ایہہ وی جے پئی ایہہ دراوڑی لوکاں بانگ/بنگا دے ناں توں اے جیہڑے 1000 م پ ایتھے وسے۔ اک ہور کاہڈ ایہ وی اے جے ایہ آسٹری شبد وانگا توں اے جیہڑا سورج دیوتا سی۔ مہابھارت وچ وانگا سلطنت بارے لکھیا اے۔ ونگالہ (بنگال) پہلی واری 805 وچ اک نساری تختی تے ملدا اے جیہدے تے دھرمپالہ ونگالہ دا بادشاہ دسیا گیا اے۔ شمس الدین الیاس شاہ 1342–1358 نے شاہ بنگالہ دا ناں چنیا اتے سارے تھاں نوں اک شاہی وچ لیایا۔

بنگال دے علاقے وچ رہتل دے وسن دے نشان 4 ہزار ورھے پراݨے نیں جدوں ایتھے تبتی برمی، ہندآریائی، دراوڑ اتے آسٹرو ایشیائی لوکاں نے ڈیرہ لایا۔ بنگالی دی پرانی تریخ وید دیساں توں چلدی اے جنہاں مگروں بدھ راج اتے ہندو شاہی ٹبر راج وچ آندے نیں۔ 7ویں صدی م پ وچ ایتھے گنگاردائی سرکار بنی جیہڑی سمندر ول وی پساری۔ دوسری صدی وچ اشوک ایس تے مل ماردا اے تے ایہ موریا سلطنت دا اک بندا اے۔ بنگال ایس مگروں گپتا سلطنت تے فیر ہرش سلطنت وچ رلدا اے۔ کج چر لئی اک بنگالی شاشنکہ وی راج کردا اے پر فیر اگلی چار صدیاں تک بنگالی بدھ پالا ٹبر دا راج رہیا ۔ ایس مگروں فیر کچھ چِر لئی ہندو سین راج چلدا رہیا ۔

اسلام ایتھے 9وں صدی وچ بپاریاں ہتھیں اپڑیا۔ 1204 وچ بختیار خلجی اک ترک جرنیل نے سین ٹبر دے راجہ لکشمن سین نوں ہرا کے راج تے مل ماریا۔ 1338 وچ فخرالدین مبارک شاہ نے دلی سلطنت توں وکھرا ہون دا ہوکا دتّا اَتے ایہناں سلطاناں فیر 2 صدیاں تک راج کِیتا۔ ایہناں دی ولگن بہار توں اراکان تک پھیلی ہوئی سی۔ ایوہناں بنگالی لکھت تے بولی دے سر تے ہتھ رکھیا اَتے ایران مصر اَتے چین نال بپاری اتے سیاسی ساک بناۓ۔ 16ویں صدی وچ بنگال تے مفل سلطنت نے مل ماریا تے ڈھاکہ اک وڈا نگر بنیا۔ مغل ویلے وچ ایہدے بپار تے دولت وچ وادھا ہویا مغل ایس نوں دیساں دی جنت کہندے سن۔ 1517 نوں ایتھے پرتگالی اندے نیں اتے 1537 وچ اوہناں نوں چٹاگانگ وچ رہن اتے بپاری کوٹھے پان دتے گۓ۔ 1577 وچ مغل بادشاہ اکبر نے پرتگالیاں نوں بنگال وچ رہن تے کوٹھے گرجے بنان دتے۔ مغل سلطنت دے ماڑے ہون تے 1717 وچ مرشد قلی خان نے ایہنوں مغل سلطنت توں وکھ کردتا تے آپ نواب بن گیا۔ 1757 وچ جنگ پلاسی مگروں ایسٹ انڈیا کمپنی، بنگال تے مل ماردی اے۔ 1857 دی بغاوت مگروں ایہہ برطانوی سلطنت وچ آندا اے۔

18 ویں صدی وچ مرہٹیاں نے بنگالے تے کئی ہلے بولے اَتے اوڑیسہ کھولیا۔ چوتھ دا ٹیکس لیندے رۓ۔ مرہٹیاں دا رپھڑ انگریزاں مکایا پر اوہ آپ فیر مالک بن بیٹھے۔ 19ویں صدی وچ راجہ رام موہن را‎ۓ نے سماج وج تبدیلیاں لئی اک سوچ دا مڈھ رکھیا تے ایہدا انت رابندر ناتھ ٹیگور سی۔

20ویں صدی

بنگال اک وڈا صوبہ سی ایس لئی 1905 وچ انگریزاں ایہنوں دو جصیاں وچ ونڈیا۔ لیندا بنگال تے چڑھدا بنگال۔ چرھدے بنگال دا راجگڑھ ڈھاکہ سی۔ پر ایس فیصلے نوں 1911 وچ پرت دتا گیا۔ 1947 نوں برطانوی سلطنت دے مکن تے بنگال ٹوٹے ہوکے دو حصیاں وچ ونڈیا گیا۔ جتھے مسلم چوکھے سن اوہ چرھدے پاسے دا بنگال پاکستان دا اک انگ بݨ گیا چڑھدا پاکستان اکھوایا۔

پاکستان بݨدے ویلے ہی ایہدے دو انگاں دے وشکار 1000 میل دا پینڈا سی۔ ایتھوں دی لوک گنتی لیندے پاکستان نالوں ودھ سی پر اوہناں نوں لگا جیویں اوہ کھاٹے وچ نیں۔ فوج دے مارشل لآ نے وی ایس واٹ نوں ہور ودھایا۔ 1952 دی بنگالی بولی تحریک نے ایس پینڈے نوں ہور ودھایا۔ اردو بولن والی راج ٹولی نے ایتھے ملوزوری اردو چلان دی کوشش کیتی جس پاروں ایتھے دے لوک تے ڈھاکہ یونیورسٹی دے پڑھاکو غصے وچ آگۓ۔ 21 فروری 1952 نوں بنگالی بولی دی مانگ کرنوالے پڑھاکواں تے گولی چلادتی جس نال 4 مارے گۓ۔ ایس تے عوامی مسلم لیگ لوکاں دے بولی حق لئی اگے ودھدی اے تے فیر عوامی لیگ دا روپ بنالیندی اے۔ بنگالی بولی دی ایہہ تحریک بنگالی پچھان نوں اگے لیاندی اے۔ چرھدے پاکستان نوں اپنی بولی دا حق مل جاندا اے پر عوامی لیگ اتے ایہدا آگو شیح مجیب الرحمان لوکاں دے سیاسی حقاں لئی مانگ کردے نیں۔ 1966 وچ اوہنوں جیل پیج دتا گیا۔ لوکاں دے اوہدے لئی رولا پان تے 1969 وچ اوہنوں چھڈ دتا گیا۔ 1970 وچ بنگلہ دیش وج اک وڈا چکری طوفان کئی لکھ لوکاں نوں ماردا اے اَتے اک وڈی تھاں نوں اجاڑدا اے۔

بنگلہ دیش
People's Republic of Bangladesh
গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ
جھنڈا	نشان
راجگڑھ:	ڈھاکہ
تھاں:	147,570 مربع کلومیٹر
لوک گنتی:	161,083,804
کرنسی:	ٹکا
بولی:	بنگالی

بنگالی نواں ویلہ

رابندرناتھ ٹیگور

1970 دیاں چوناں وچ عوامی لیگ قومی اسمبلی دیاں سب توں زیادھ سیٹاں جت کے پہلے نمبر تے اندی اے تے پیپلز پارٹی دوجے نمبر تے۔ عوامی لیگ نوں سرکار نہیں بنان دتی جاندی۔ جس نال ایتھوں دے لوکاں نوں کاوڑ چڑھ جاندی اے۔ مارچ 1971 نوں فوج اک آپریشن کردی اے جیدے وچ کغی لوک مارے گۓ جس نال ایہ کاوڑ ہور گوڑی ہو جاندی اے۔ عوامی لیگ اک بن باسی سرکار ہندستان وچ بناندی اے۔ مکتی باہنی اک گوریلا ٹولی ہندستان دی ہلہ شیری نال بنائی جاندی اے جیہڑی پاک فوج نال لڑدی اے۔ مکتی باہنی وچ ہندستانی فوج وی رلی ہوئی سی۔ پاکستان تے ہندستان وشکار لڑائی چھڑجاندی اے پاک فوج نوں 16 دسمبر 1971 نوں لڑائی بند کرنی پئی۔ ڈھاکے تے ہندستانی فوج مل ماردی اے۔ 19 مارچ 1972 نوں ہندستانی فوج واپس ہوندی اے۔ چڑھدا پاکستان بنگلہ دیش بنجاندا اے۔ 1973 تے 1974 وچ کال پیندا اے شیخ مجیب 1975 وچ اک پارٹی پربندھ لاگو کردا اے۔ 15 اگست 1975 نوں بنکلہ دیشی فوج راج تے مل ماردی اے تے شیخ مجیب الرحمان تے اوہدے ٹبر نوں قتل کردتا جاندا اے۔ 1977 وچ لیفٹیننٹ جرنل ضیاالرحمان صدر بندا اے۔ اوہ اپنی اک سیاسی پارٹی بناندا اے۔ ضیا دا راج اودوں مکدا اے جدوں 1981 وچ اوہنوں قتل کیتا جاندا اے۔ بنگلہ دیش دا اگلا آگو حسین محمد ارشاد سی اوہ 24 مارچ 1982 نوں راج تے مل ماردا اے۔ اوہ 6 نومبر 1990 تک راج کردا اے۔ اوس مگروں خالدھ ضیا چوناں جت کے راج سمبھالدی اے۔

جغرافیا

بنگلا دیش دریاۓ گنگا دے ڈیلٹے دے نیویں ویہڑے تے وسدا اے۔ ایہ گنگا برہمپترا میگھنا تے ہور دریاواں دے ملاپ نال بنیا اے۔ ایہ 147,570 مربع کلومیٹر تھاں تے پھیلیا ہویا اے۔ ایدھا سمندری کنڈا جیہڑا چھمب جنگل وی اے 710 کلومیٹر (441 میل) لماں اے۔ لیندے ، اتر تے چڑھدے ول ایدھا 4,095 کلومیٹر بارڈر ہندستان نال رلدا اے۔ چڑھدے دکھن ول ایدھا 193 کلومیٹر بارڈر برما نال اے۔ مودک موال برما دے بارڈر تے 1,052 میٹر (3,451 فٹ) دی اچائی نل سب توں اچی تھاں اے۔ہمالیہ توں آن والے دریا تے کسیاں تے موس سون دا مینہ بنگلہ دیش وچ ہڑ لیاندا اے۔ ایہدے ناں تباہی تے ان گنت موتاں ہوندیاں نیں۔ خلیج بنگال وچ بنن والے طوفان جنہاں نوں سائکلون کیندے نیں اوہ وی بنگلہ دیش دیاں کنڈیاں تے ہڑ لیاندے نیں۔ بنگلہ دیش اک نیواں دیس اے تے ایدھا چوکھا سارا تھاں سمندری پدھر توں 12 میٹر (39.4 فٹ) توں تھلے اے۔ ایدھے اتر وچ کج اچی تھاں اے تے چڑھدے دکھن ول چٹاگانگ دے پہاڑ نیں۔ بنگلہ دیش وچ کوکس بزار دے کول دنیا دا سب توں وڈا نا توڑیا جان والہ سمندری کنڈا اے۔

سرکار انتظام

بنگلہ دیش اک پارلیمانی لوکراج اے۔ سارے 18 یا ور ورھیاں دے لوک اک کوٹھے والے پنج ورھے تک رہن والی جاتیو سنگھشد لئی ووٹ پاسکدے نیں۔ ایہدے 350 سنگی ہوندے نیں جنہاں وجوں 50 سوانیاں ہوندیاں نیں۔ وزیراعظم سرکار دا آگو ہوندا اے تے وزیری سنگت بناندا اے۔ وزیراعظم پارلیمنٹ جاتیو سنگھشد دا ممبر ہونا جاہیدا اے تے صدر اوہنوں چُݨدا اے پر اوہدے نال جاتیو دے چوکھے سنگی ہونے چاہیدے نیں۔

صدر سرکار دا آگو ہوندا اے تے چنیا جاندا اے پر اوہدا کم نمیشی ہوندا اے اوہدا کم ڈنگ ٹپاؤ سرکار ویلے ودھدا اے جدوں اوہنے چوناں کرانیاں تے راج دی تبدیلی کرانی ہوندی اے۔ ایس ڈنگ ٹپاؤ سرکار دا کم تن مہینیاں وچ مکنا چاہیدا اے۔ ڈنگ ٹپاؤ سرکار دے کم دی نیو 1991 وچ رکھی گئی سی۔

عوامی لیگ، بنگلہ دیش نیشنلسٹ پارٹی، جماعت اسلامی تے جاتیہ پارٹی بنگلہ دیش دیاں ودیاں سیاسی پارٹیاں نیں۔ پڑھاکو یونیناں تکڑیاں نیں تے سیاسی پارٹیاں پڑھاکواں وچ اپنے نالدے انگ بناندیاں نیں۔ پڑھاکواں دا ایہ کم ایہناں دے بنگلاہ دیش دے وکھ ہون تے بنگلہ بولی لئی کم کرن باہجوں اے۔

دیس ونڈ

بنگلہ دیش نوں 8 ونڈاں وچ ونڈیا ہویا اے اتے ایہناں ونڈاں دے ناں ایہناں دے گڑھاں دے ناں تے نیں: ڈھاکہ، چٹاگانگ، باریسال، کھلنا،ماءمن سنگہ، راجشاہی، سلہٹ تے رنگپور۔ ایہ ونڈاں اگے ضلعیاں وچ ونڈیاں ہویاں نیں۔ بنگلہ دیش وچ 64 ضلعے نیں جنہاں نوں اگے نکی ونڈ تھانہ وچ ونڈیا ہویا اے۔ ہر تھانہ اگے یونین کونسلاں وج ونڈیا ہویا اے تے ہر کونسل وچ کئی پنڈ آندے نیں۔ ایہناں اتلیاں ونڈاں تے سرکاری لوک کم چلاندے نیں جد کے یونین کونسل نوں چلان والے چنے جاندے نیں۔

بنگلہ دیش دا سب توں ودا شہر تے راجگڑھ ڈھاکہ اے۔ ایس دے دس وڈے شہراں دی لوک گنتی تھلے دتی گئی اے۔

نمبر	شہر	لوک گنتی
1	ڈھاکہ	7,033,075
2	چٹاگانگ	2,592,439
3	کھلنا	1,408,350
4	غازیپور	1,199,215
5	نرائن گنج	543,090
6	سلہٹ	479,837
7	راجشاہی	449,756
8	باریسال	328,278
9	کومیلا	326,386
10	رنگپور	294,265

محول

ایہ اک ٹراپک دیس اے تے جتھے پالا ہلکا ہوندا اے تے اکتوبر توں مارچ تک ریندا اے جد کے گرمیاں گرم تے وتر والیاں مارچ توں جون تک ہوندیاں نیں۔ دیس دا سب توں تھوڑا گرمی نالپ 2011 وچ جیسور نگر وچ 4.5° سیلسیس سی۔ مونسون دا مینہ جون توں اکتوبر تک ریندا اے تے دیس نوں ایہدا چوکھا سارا پانی ملدا اے۔ ایتھے ہر ورے ای طوفان تے ہڑ آندے نیں۔ چوکھی لوک گنتی محول نوں خراب کر رئی اے تے ایہدے زمین تباہ تے جنگل تھوڑے ہو رۓ نیں۔ 1970 تے 1991 دے طوفان وڈی تباہی لیاۓ۔

بنگلہ دیش نوں محول توں چھیتی اثر لین تے طوفاناں نال تباہ ہون والے دیساں وچ کنیا جاندا اے۔

جانور تے بوٹے

بنگلہ دیش دے قومی نشان(سرکاری) قومی جانور(بنگال ٹائیگر قومی پرندہ(مگپائی رابن) قومی درخت(امب) قومی پھَل(کٹھل) قومی سمندری دد پلانا قومی رپٹائل قومی پھُل(واٹر للی) قومی مچھی(ایلش) قومی مسیت(بيت المكرّم) قومی مندر قومی دریا(جامونا) قومی پہاڑ(کیؤکراڈونگ)

بنگلہ دیش دا سمندری کنڈا اک وڈا چھمب دا جنگل وی ہے جیدا ناں سندربن اے تے ایہ ونسونے بوٹیاں تے جانوراں دی تھاں وی ہے۔ 1997 وچ ایس جنگل نوں تباہی توں بچان دا ہوکا دتا گیا۔ بنگال دا شیر ایتھے دا شیہنہ اے۔ میگپائی رابن ایتھوں دا قومی پنچھی اے۔ پانی للی قومی پھل اے جس نوں ایتھے شپلا کیا جاندا اے۔ قومی فروٹ کٹھل اے۔ امب قومی رکھ اے۔

لوک

جولائی 2012 نوں بنگلہدیش دی لوک گنتی 161,083,804 سی۔ یونائیٹڈ نیشنز تے کئی بنگلہ دیشی وی مندے نین جے اصل گنتی 158 توں 170 ملین دے نیڑے اے۔ بنگلہ دیش لوک گنتی نال دنیا دا 8واں وڈا دیس اے۔ 1951 وچ ایتھے 44 ملین لوک وسدے سن۔ 98% لوک بنگالی نے دوجے بہاری قبائلی یا روہنگیا نیں۔

وائی بیجی

بنگلا دیش اپنے مڈھ توں اک وائی بیجی والی رہتل اے. بنگلہ دیش چاول آگانوالے وڈے دیسا وچ چوتھا، آلو وچ 11واں، امب 9واں، انناس 16واں ، پیاز 16واں، پٹ سن دوجا۔ کدے پٹ سن پیسے کمان والی فصل سی پر ہن نئیں۔ چآ اتر چڑھدے ول اگائی جاندی اے۔

کم کاج

بنگلہ دیش کم کاج وچ اک اگے ودھدا دیس اے۔ ایہدا ہݨ باہری مدد تے آسرا نہیں رہیا۔ ایہدی 2010 وچ ہر بندے دی سلانہ کمائی 641 امریکی ڈالر سی۔ محمد یونس دا گرامین بینک نے نکے قرصے دے کے ماڑے لوکاں دی حالت نوں وی چنگا کیتا اے۔ بنگلہ دیش کپڑے سی کے باہر پیجنوالا دنیا دا چوتھا وڈا دیس اے۔2011–12 وچ 18 ارب $ ڈالر تے کپڑے بدیس پیجے گۓ جد کے 2002 وچ ایہہ 5 ارب $ سی۔

بولیاں

98٪ توں ودھ لوک بنگالی بولدے نیں۔ بنگالی سرکاری بولی وی اے۔ بنگالی اک ہند آریائی بولی اے پنجابی دی ساک بولی اے۔ انگریزی سرکاری بولی اے۔ اردو نوں بہاری ورتدے نیں۔

مزہب

89.4% بنگلہ دیشی مسلمان نیں تے 9.6% ہندو۔ بنگلہ دیش پہلے اک سیکولر دیس سی۔ 0.7% بدھ مت نوں مندے نین تے 0.3% سائی نیں۔

پڑھائی

بنگلہ دیش دی پڑھن گنتی نِیویں اے۔ ایہہ 2010 وچ مرداں لئی 61.3% تے سوانیاں لئی 52.2% اے۔ ایتھے پڑھائی دیاں تن پدھراں نیں۔ پرائمری سیکنڈری اتے ہائر سیکنڈری۔ سرکار پڑھن وچ ہتھ ونڈاندی اے۔ بنگلہ دیشی قنون وچ 6 توں دس ورھے تک دے ہر نیانے لئی پڑھائی مفت اے۔ پڑھائی بنگالی وچ ہوندی اے پر انگریزی وی پڑھائی جاندی اے۔ بنگلہ دیش وچ تن ونڈاں دیاں یونیونسٹیاں نیں: سرکاری، پرائیویٹ اَتے بدیسی۔ 34 سرکاری 64 پرائیوٹ اَتے 2 یونیورسٹیاں بدیسی نیں۔ 1921 دی بنی ڈھاکہ یونیورسٹی سبھ توں پرانی اے۔

کم کاج

بنگلہ دیش کم کاج وچ اک اگے ودھدا دیس اے۔ ایہدا ہن باہری مدد اتے آسرا نہیں رہیا۔ ایہدی 2010 وج ہر بندے دی سلانہ کمائی 641 امریکی ڈالر سی۔ محمد یونس دا گرامین بینک نے نکے قرصے دے کے ماڑے لوکاں دی حالت نوں وی چنگا کیتا اے۔ بنگلہ دیش کپڑے سی کے باہر پیجنوالا دنیا دا چوتھا وڈا دیس اے۔2011–12 وچ 18 ارب $ ڈالر تے کپڑے بدیس پیجے گۓ جد کے 2002 وچ ایہہ 5 ارب $ سی۔

کلچر

بنگالی جیہڑے کے نالدے دیس ہندستان دے صوبے لیندا بنگال وچ وی بولی جاندی اے اک وڈی لکھت تریخ والی بولی اے۔ چاریاپادھہ 8ویں صدی وچ لکھی گئی سب توں پرانی بنگالی لکھت اے۔ ایہ تے ایس مگروں آنوالیاں لکھتاں وج مزہبی رنگ دسدا اے۔ بنگالی لکھتاں دا ودھیا ویلہ 19ویں صدی توں ٹردا اے۔ ایس دے وڈے شاعر قاضی نذرالاسلام، رابندرناتھ ٹیگور، سرت چندرا، جسیم الدین، جیبان نندا داس نیں۔ رابندرناتھ ٹیگور نوں اوہدے کم تے نوبل انعام دتا گیا اے۔

بنگالی کھان پین گوانڈھی دیساں نال رلدا اے پر ایہدیاں اپنیاں اچیچیاں گلاں وی ہے نیں۔ مچھی تے چاول پرانی تے مڈھلی کھان پین دیاں شیواں نیں۔ بریانی سب دی من چاہی اے۔ رس گلے، رس ملائی، چم چم مشہور مٹھیایاں نیں۔

ساڑھی سوانیاں دا عام پان والا کپڑا اے۔ مرد شلوار قمیض، کرتا پجامہ، لنگی تے لیندے دیس دے کپڑے پاندے نیں۔

14 اپریل نوں منایا جان والا پہلا بیساکھ اک پرانا تہوار اے۔ نِکی عید، وڈی عید، ازادی دیہاڑھ، درگا پوجا مزہبی تے سرکاری دن نیں۔

کھیڈاں

کرکٹ اک چوکھی پسند نالے کھیڈی جان والی کھیڈ اے۔ کوڈی فٹ بال وی کھیڈیاں جاندیاں نیں۔

دیسی گؤن

امر شونار بنگلہ

ہور ویکھو

• شہید مینار
• جاتیو سمریتیو سمرودھو
• جاتیو سنگشد بھبن
• چڑھدا پاکستان
• احسان منزل

بارلے جوڑ

حوالے

بنگلا دیش دے شہر

ڈھاکا · چٹاگانگ · سلہٹ · نواکھلی · باریسال · پابنا · کشتیا · جیسور · میمن سنگھ · ٹھاکر گاؤں · راجشاہی · رنگپور · کومیلا · کوکس بازار · رنگامتی · راج باڑی · تانگیل · دیناج پور · فریدپور ·

بنگلا دیش دے قومی نشان

جھنڈا · نشان · پنچھی · جانور · ترانہ