Neorgansko jedinjenje

Neorganska jedinjenja su sva jedinjenja koja ne sadrže ugljenik, sa izuzetkom ugljen-monoksida, ugljen-dioksida, ugljene kiseline i njenih soli cijanida, karbonata, alotropskih modifikacija ugljenika (dijamanta, grafita, fulerena) i nekoliko drugih.^[1]

Podela jedinjenja

Danas, jedinjenja se dele na organska i neorganska.^[2] Najstarija podela jedinjenja zasniva se na zajedničkim osobinama. Tada su jedinjenja podeljena na supstance slične sirćetu, nazvane kiseline (lat. acidus - kiseo), i one slične pepelu od drveta, nazvane alkalije (lat. alkali - pepeo biljaka). Neorganska jedinjenja se dele u 4 grupe: okside, kiseline, baze i soli.

Oksidi

Oksidi su jedinjenja kiseonika sa drugim elementima. Gotovo svi elementi reaguju sa kiseonikom. Reakcija pri kojoj nastaje oksid naziva se oksidacija i ona može biti tiha i burna. Primer burne oksidacije je gorenje, a primeri tihe oksidacije su truljenje lišća i rđanje gvožđa. Sagorevanjem elemenata na vazduhu se najčešće dobijaju oksidi. Oksidi se prema sastavu dele na okside metala i okside nemetala, a prema ponašanju u vodi na kisele (SO₂, SO₃, CO₂, N₂O₅, Cl₂O₇, N₂O₃, B₂O₃, P₄O₆, P₂O₅), bazne (MgO, CaO, Na₂O, K₂O, NiO, FeO, Fe₂O₃), amfoterne (N₂O₃, Al₂O₃, ZnO) i neutralne (NO, N₂O, CO).

Oksidi nemetala koji u reakciji sa vodom daju kiseline nazivaju se anhidridi kiseline (anhidrid - bezvodni), a oksidi metala koji u reakciji sa vodom daju baze nazivaju se anhidridi baza. Neutralni oksidi su oksidi nemetala koji ne reaguju sa vodom. Amfoterni oksidi su oksidi koji mogu reagovati i kiselo i bazno.

Šeme reakcija oksida

bazni oksid + voda → baza
bazni oksid + kiselina → so + voda (neutralizacija)
bazni oksid + kiseo oksid → so
kiseo oksid + voda → kiselina
kiseo oksid + baza → so + voda
amfoterni oksid + kiselina → so + voda
amfoterni oksid + baza → so + voda

Imena oksida

E₂O: element - suboksid (₂O)
EO: element - monoksid (CO)
E₂O₃: element - trioksid (N₂O₃)
EO₂: element - dioksid (SiO₂)
E₂O₅: element - pentoksid (P₂O₅)
EO₃: element - trioksid (SO₃)
E₂O₇: element - heptoksid (Cl₂O₇)
EO₄: element - tetroksid (OsO₄)

Kiseline

Kiseline su jedinjenja koja sadrže vodonik i kiselinski ostatak. Broj atoma vodonika u molekulu kiseline određuje baznost kiseline, pa kiseline mogu biti jednobazne, dvobazne, trobazne i četvorobazne. Prema sastavu, mogu se podeliti na kiseonične i bezkiseonične. Naziv kiseline sa manjim brojem atoma kiseonika završava se sa -asta, a sa većim brojem atoma kiseonika sa -na. Vodonik se iz kiseline može izdvojiti u reakciji sa većinom metala - jedino plemeniti metali ne mogu da ga istisnu iz kiseline (npr. Ag, Au, Cu). Lakmus papir, indikator, je u kiselinama crven, kao i metil oranž, a fenolftalein je bezbojan.

Nazivi nekih kiselinskih ostataka:

SO3₃ - sulfit
SO4₄ - sulfat
NO₂ - nitrit
NO3₃ - nitrat
PO3₃ - fosfit
PO4₄ - fosfat
CO3₃ - karbonat
Cl - hlorid

Baze

Baze su jedinjenja u čijem je sastavu metal i hidroksidna grupa. Hidroksidna grupa (OH) je jednovalentan, tako da atom metala vezuje onoliko hidroksidnih grupa koliko je valentan. Baze koje se dobro rastvaraju u vodi nazivaju se alkalije. Rastvorne su baze prve grupe, baze druge grupe su rastvornije što su niže u periodnom sistemu i amonijum-hidroksid. Ostale baze uglavnom nisu rastvorne.
Dobijanje baza:
1) rastvorne: metal + voda → baza + vodonik
bazni oksid + voda → baza
2) nerastvorne: so + baza → so + baza

Reference

↑ Parkes, G.D. & Phil, D. (1973). Melorova moderna neorganska hemija. Beograd: Naučna knjiga.
↑ Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd izd.). Oxford: Butterworth-Heinemann. ISBN 0080379419.

Spoljašnje veze

Portal Hemija

What is the difference between an inorganic and organic compound? MadSci Network: Chemistry, Nov. 30, 2000

[ParkesNeorganskaHemija-1] Parkes, G.D. & Phil, D. (1973). Melorova moderna neorganska hemija. Beograd: Naučna knjiga.

[2] Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd izd.). Oxford: Butterworth-Heinemann. ISBN 0080379419.

[1]

[2]