1762
- Ovo je članak o godini 1762.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1730-e 1740-e 1750-e – 1760-e – 1770-e 1780-e 1790-e |
| Godine: | 1759 1760 1761 – 1762 – 1763 1764 1765 |
| Gregorijanski | 1762. (MDCCLXII) |
| Ab urbe condita | 2515. |
| Islamski | 1175–1176. |
| Iranski | 1140–1141. |
| Hebrejski | 5522–5523. |
| Bizantski | 7270–7271. |
| Koptski | 1478–1479. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1817–1818. |
| • Shaka Samvat | 1684–1685. |
| • Kali Yuga | 4863–4864. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4398–4399. |
| • 60 godina | Yang Voda Konj (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11762. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1762 (MDCCLXII) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.
- 2. 1. - Sedmogodišnji rat: Španija objavljuje rat Velikoj Britaniji, u skladu sa porodičnim sporazumom sa francuskim Burbonima.
- 5. 1. (25. 12. po j.k.) - Nakon smrti ruske carice Elizabete, čije su trupe u Sedmogodišnjem ratu dovele Prusku na sam rub potpune propasti, na prijestolje dolazi njen sestrić Petar III, otvoreni simpatizer pruskog kralja Friedricha II koji odmah započinje pregovore o primirju; taj događaj će kasnije u pruskoj i njemačkoj historiografiji biti slavljen kao Drugo Čudo dinastije Brandenburg.
- Tokom šestomesečne vlasti, Petar donosi 220 reformskih zakona koje je koncipirao kao krunski princ.
- januar - Šestogodišnji Wolfgang Amadeus Mozart je na svom prvom putovanju - sa sestrom Nannerl i roditeljima ide u Minhen.
- 7. 1. - Sedmogodišnji rat, Britanska invazija Martinika: počinje iskrcavanje na ostrvo.
- 22. 1. - Praizvedba Gozzijevog komada commedije dell'arte Turandot.
- januar, krajem - Praizvedba Goldonijevih "Ribarskih svađa" u Veneciji.
- 5. 2. - Holokaust Sikha 1762: Masovni pokolj Sikha u Pendžabu koje su izvele trupe afganistanskog vladara Ahmada Shaha Durranija.
- 12. 2. - Britanci na čelu s Robertom Moncktonom dovršili osvajanje francuskog Martinika (vraćen Francuskoj po mirovnom ugovoru).
- 12. 2. - Jezuiti na udaru u Francuskoj: parlement (sud) grada Ruana proglašava da su izvan zakona, zabranjuje im javne pozicije i podučavanje - niz gradova, uključujući Pariz, čini isto, ove i sledeće godine, a kolebljivi kralj ih proteruje 1764.
- 26. 2. - 3. 3. - Monckton šalje odeljenja na ostrva Saint Lucia, Grenada i Saint Vincent, sva padaju bez otpora.
- 10. 3. - Jean Calas, protestantski trgovac u francuskom gradu Toulouseu je javno pogubljen lomljenjem na kotaču dan nakon što ga je lokalni sud (parlement) osudio zbog navodnog ubistva sina kome je zamjerao preobraćenje na katoličanstvo; poznati filozof Voltaire će, smatrajući cijeli slučaj primjerom religijske netrpeljivosti kasnije započeti kampanju sa ciljem da se Calas posthumno rehabilitira (→ Traktat o toleranciji).
- 17. 3. - Prva parada za sv. Patrika u Njujorku.
- 2. 4. - Arakanski zemljotres izaziva razaranja u Chittagongu u dan. Bangladešu, praćen je cunamijem.
- 16. 4. - Carica Maria Theresia je odobrila formiranje Erdeljske vojne granice, sa rumunskim i sekeljskim regimentama (ukinuta 1851).
- 5. 5. - Sporazum u Sankt Peterburgu kojim su Rusija i Pruska prekinula neprijateljstva po načelu status quo ante bellum, a Rusija je uz to obećala 18.000 vojnika za rat protiv Austrije (mada je ovo bilo nepopularno u Rusiji, odnos će biti proširen u alijansu 1764-1781/88).
- 5. 5. - Sedmogodišnji rat, "Fantastični rat": Španjolska invazija Portugala, pošto su ovi odbili ultimatum za prekid sa Britanijom, savez sa Francuskom i Španijom i okupaciju luka. Tri invazije do jeseni neće slomiti Portugal, mada je oslabljen zemljotresom iz 1755.
- 12. 5. - Sedmogodišnji rat, Treći šleski rat: Bitka kod Döbelna je pruski uspeh nad Austrijancima u Saksoniji, habsburški komandant gen. von Zedtwitz je zarobljen.
- 19. 5. - Umro je mletački dužd Francesco Loredan, 31. maja ga nasljeđuje Marco Foscarini - teško se razbolio već krajem ljeta, umire sljedećeg marta.
- 22. 5. - Sporazum u Hamburgu kojim Švedska prekida Pomeranski rat, neprijateljstva protiv Pruske - status kvo ante.
- 22. 5. - Zvanično otvaranje fontane di Trevi u Rimu, nakon 30 godina gradnje.
- 26. 5. - Kralje George III smjenjuje whigovskog premijera vojvodu od Newcastlea i postavlja svog tutora torijevca earla od Butea (manje od godinu dana) - valjda poslednji put da britanski monarh smeni premijera zbog ličnog animoziteta,
- 8. 6. - Kralj George III je primio Čiroki poglavicu Ostenacoa, i dvojicu njegovih pomoćnika.
- 24. 6. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Wilhelmstahla u kojoj britansko-hanoversko-pruska vojska pod vojvodom Ferdinandom od Braunschweiga nanosi poraz francuskim snagama i tako zaustavlja posljednji, očajnički pokušaj Francuske da okupacijom Hanovera preokrene rat na svoju stranu.
- 1. 7. - Bečka gradska banka izdaje prve novčanice u Austriji - Bancozettel (u opticaju do 1812). U vrijeme rata, rashodi znatno nadmašuju prihode.
- 9. 7. - Pobunom Carske garde svrgnut ruski car Petar III, a njegova supruga Katarina proglašena novom caricom (do 1796).
- Petar je odveden na imanju u Ropši, gde umire osam dana kasnije, verovatno ubijen.
- Nikita Panin je Katarinin politički mentor, zadužen je za inostrane poslove (do 1780). Grigorij Orlov, lider puča i Katarinin ljubavnik, praktično je suvladar do 1772.
- 21. 7. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Bukersdorfa u današnjoj Poljskoj, u kojoj Friedrich II odnosi pobjedu nad Austrijancima maršala Dauna.
- 23. 7. (1. muharem 1176) ili 31. 7. (20. temuz)[1] - Po Bašeskijinoj zabilješci, kuga je stigla u Sarajevo - odnosi 15.000 žrtava za tri godine.[2] (u Hercegovini teško 1764, Kreševu 1765)[3]). Kuga zahvata "prostrane oblasti Balkana", Austrijanci će zatvoriti granicu.[4]
- 26. 7. (15. 7. po j.k.) - Jovanu Horvatu je naređeno da se ukine novosrpska eparhija; počinje rad pokretna revizijska komisija, koja najesen dolazi u Novu Srbiju i prima mnogo žalbi na Horvata.[5]
- 13. 8. - Sedmogodišnji rat: Na kraju bitke za Havanu britanski ekspedicioni korpus zauzima Havanu, sjedište Španske Zapadne Indije.
- 15. 8. - Bitka kod Reichenbacha (Dzierżoniówa) je još jedna pobeda Fridriha Velikog nad Austrijancima.
- avgust/septembar - Četvorogodišnji Jamphel Gyatso je ustoličen za osmog dalaj lamu (do 1804) - malo se zanima za svetovne poslove.
- 31. 8. - Umire japanski car Momozono, nasleđuje ga sestra Go-Sakuramachi (do 1771), poslednja žena na carskom prestolu (stvarnu vlast imaju šoguni Tokugawe, konkretno Tokugawa Ieharu).
- 15. 9. - Bitka na Signal Hillu je poslednja u Francuskom i indijanskom ratu: Britanci su povratili St. John's na Newfoundlandu koji su Francuzi uzeli prošlog juna.
- 19. 9. - Holanđani u Surinamu potpisali mirovni sporazum sa marunskim narodom Saramaka.
- 22. 9. - Krunidba carice Katarine. Za ovu prigodu je kreirana Velika imperatorska kruna Rusije, rabljena do kraja monarhije.
- septembar - januar - Mali Mozart i porodica putuju do Beča i drugih mesta. Uspeh će ih ponukati da sledećeg jula krenu na veliku trogodišnju turneju.
- 5. 10. - Praizvedba Gluckove opere Orfeo ed Euridice u Beču - njegova prva i uticajna "reformska" opera (napravio je i francusku verziju 1774).
- 6. 10. - Sedmogodišnji rat: Na kraju bitke za Manilu trupe Britanske istočnoindijske kompanije zauzimaju Manilu, sjedište Filipina; vijest o tom događaju će do Evrope doći tek sljedeće godine, nakon što je sklopljen mirovni sporazum kojim su Filipini ostali pod vlašću Španije (Britanci se povlače 1764).
- listopad - veljača 1763 - Spor između stare i nove vlastele u Dubrovniku oko pristupa na više položaje: nema sjednica Velikog vijeća od 25. 10. do 28. 2. ni Vijeća umoljenih od 9. 11. do 20. 1., u siječnju i veljači neće biti kneza.[6]
- 29. 10. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Freiberga u kojoj pruski princ princ Heinrich odnosi veliku pobjedu nad Austrijancima gen. von Futaka u posljednjem značajnijem okršaju rata.
- 3. 11. - Počinju preliminarni razgovori o miru u Fontainebleauu (sporazum u februaru).
- 13. 11. - Sporazum u Fontainebleauu, tajni dogovor kojim se francuski kralj Louis XV obavezuje svom rođaku, španskom kralju Karlu III prepustiti Lujzijanu, francuske kolonije u Sjevernoj Americi (Louisiana) kao kompenzaciju za terirtorije koje je Španija u dotadašnjem ratu izgubila od Britanaca.
- novembar - Anglo-nemački saveznici zauzimaju Kassel nakon opsade, nakon što je preliminarni mir već postignut.
- 24. 11. - Primirje Pruske i Austrije.
- 24. 11. - Istoričar Edward Gibbon zapisuje u dnevniku da je video čoveka koji jede "parče hladnog mesa, ili sandwich" - prvi pomen termina[7] (Pierre-Jean Grosley će reći da je ovo novo jelo postalo vrlo popularno 1765, ne navodeći mu ime[8]).
- 30. 12. - U lovačkom zamku Hubertusburg počinju mirovni pregovori Pruske, Austrije i Saksonije za okončanje Trećeg šleskog rata (ugovor u februaru).
- Završena Saborna crkva u Sremskim Karlovcima.
- Matija Antun Reljković: "Satir iliti divji čovik"[9] (dopunjeno izdanje 1779).
- 1762-63 - Zaharije Orfelin objavljuje "Plač Serbiji" u Veneciji (prevod sa svoje pesme na ruskoslovenskom iz 1761).[10]
- Urbarijalni zakon za Slavoniju iz 1756. je stupio na snagu.[11]
- Koparski načelnik o mletačkoj Istri: lijenost, glad i bijeda stanovništva, nedovoljnog broja; pasivna trgovina, nema obrta ni industrije (sličan prikaz i 1769).[12]
- Nakon Vasilija Jovanović-Brkića, novi dabrobosanski mitropolit je Dionisije Nikšić, bivši eklisijarh i iguman pećki (do 1765/66).[13] Već u njegovo vreme prodiru zastupnici carigradske patrijaršije, koji prikupljaju crkvene poreze u korist fanariota. Sarajevski Srbi su ove godine ponovo dobili ferman da janičari i kuluk-čohadari ne smiju ići po hrišćanskim svadbama i uzimati svadbarinu.[14]
- Beogradski pašaluk doveden "do potpunog rasula", muhafiz Abdi-paša vrši pogrom nosilaca nereda, ali Porta ga premešta u drugi ejalet zbog janičarske pobune. Ranije izgnani Arbanasi se ponovo uvlače u Beograd.[15]
- Francuski filozof i politički pisac Jean-Jacques Rousseu objavljuje svoju znamenitu knjigu O društvenom ugovoru u Amsterdamu, a u Hagu Émile, ou De l’éducation.
- U Versaju počinje gradnja Malog Trijanona - namenjen je madam Pompadour, ali u njemu će prvo živeti Madame du Barry.
- c. 1761-62 - Indijanski prorok Neolin propoveda o potrebi vraćanja tradicionalnim vrednostima (nove engleske vlasti gledaju na Indijance kao na podanike, kojima ne treba davati poklone, kako su činili Francuzi).[16] Sledeće godine dolazi do Pontiacovog rata.
- James Stuart i Nicholas Revett objavili The Antiquities of Athens and Other Monuments of Greece, što će imati uticaja na arhitekturu Greek Revival.
- Bugarski monah Pajsije Hilandarac napisao "Istoriju Slavjanobugarsku" - štampana tek 1914, ali smatra se početkom Bugarskog narodnog preporoda.
- 1762-66 - Budući Petar I Petrović Njegoš je na školovanju u Rusiji.[17]
- Orgulje Petra Nakića u crkvi sv. Frane u Šibeniku.
- Franjo Balassa de Gyarmáth je srijemski župan (do 1785).
- Collegium Croaticum Viennense: kupljena je zgrada Pazmaneum od Mađara, ali vraćena nakon četiri godine.
- Osnovan je Allentown, Pennsylvania.
- 8. 2. - Gia Long, vijetnamski car, osnivač dinastije Nguyễn († 1820)
- 29. 4. - Jean-Baptiste Jourdan, maršal Francuske († 1833)
- 19. 5. - Johann Gottlieb Fichte, njemački filozof († 1814)
- 12. 8. - George IV, kralj Ujedinjenog Kraljevstva i kralj Hannovera († 1830)
- 30. 10. - André Chénier, francuski pjesnik († 1794)
- 1. 11. - Spencer Perceval, premijer UK († 1812)
- Milutin Savić Garašanin, vojvoda oba ustanka († 1842)
- 5. 1. - Elizabeta, ruska carica (* 1709)
- 8. 1. - Teimuraz II, vladar gruzinskog Kartlija (* 1700)
- 11. 1. - Louis-François Roubiliac, vajar (* 1702)
- 15. 1. - Petar Šuvalov, ruski feldmarša, državnik i privrednik (* 1711)
- 20. 2. - Tobias Mayer, astronom Mjeseca (* 1723)
- 6. 3. - Hilarion Gašparoti, kajkavski hagiograf (* 1714)
- 10. 3. - Jean Calas, francuski trgovac, žrtva netrpeljivosti (* 1698)
- 18. 3. - Paul II Anton Esterházy de Galántha, mađarski knez (* 1711)
- 21. 3. - Nicolas-Louis de Lacaille, astronom južnog neba (* 1713)
- 7. 4. - Pietro Guarneri, graditelj violina, u Veneciji (* 1695)
- 19. 5. - Francesco Loredan, mletački dužd (* 1685)
- 26. 5. - Alexander Gottlieb Baumgarten, njemački filozof (* 1714)
- 13. 7. - James Bradley, kraljevski astronom (* 1692)
- 17. 7. - Petar III od Rusije, bivši car (* 1728)
- 20. 7. - Paul Troger, slikar (* 1698)
- 27. 7. - Edmé Bouchardon, kipar (* 1698)
- 21. 8. - Mary Wortley Montagu, putopisateljica (* 1689)
- 31. 8. - Momozono, japanski car (* 1742)
- 23. 12. - Johanna Gabriele von Österreich, nadvojvotkinja (* 1750)
- ↑ Bašeskija, Mula-Mustafa - Godina 1176. (23. VII 1762 - 11. VII 1763). eteia.home.xs4all.nl/kitabhana
- ↑ Kuga u Sarajevu. historija.ba
- ↑ Historija n. J. II, 1337
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 354
- ↑ "Сви смо у овој православној империји у добром здрављу,.... rastko.rs
- ↑ Historija n. J. II, 1217
- ↑ Who Invented the Sandwich?. history.com
- ↑ A Tour to London, Or, New Observations on England and Its Inhabitants, Vol 1, p. 149
- ↑ Satir iliti divji čovik. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 90
- ↑ Historija n. J. II, 1170
- ↑ Historija n. J. II, 1251
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 458
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 477
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 319
- ↑ Neolin and Tenskwatawa: A Comparison of Two Nativist Prophets by Ashley Neonta Bell, wou.edu
- ↑ Razmah Crnogoraca. rastko.rs
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)
