Sigrid Undset
| Sigrid Undset | |
|---|---|
 | |
| Biografske informacije | |
| Rođenje | 20. 5. 1882.[1] Kalundborg, Danska[1] |
| Smrt | 10. 6. 1949. (dob: 67) Lillehammer, Norveška |
| Nacionalnost | norveška |
| Supružnik | Anders Castus Svarstad (1912-1927, poništenje) |
| Obrazovanje | |
| Zanimanje | književnica |
| Opus | |
| Znamenita djela | |
| Nagrade | |
Sigrid Unset (20. maj 1882 - 10. jun 1949) bila je norveška spisateljica, najpoznatija po seriji historijskih romana iz ciklusa Kristin Lavransdatter. Godine 1928. je dobila Nobelovu nagradu za književnost.
Unset, odrasla u luteranskoj porodici, se tokom mladosti i na početku karijere izjašnjavala kao ateist i agnostik da bi se 1924. preobratila na katoličanstvo, postavši jednim od najistaknutijih katolika u tadašnjoj Norveškoj. Tokom njemačkog pohoda na Norvešku (u kome joj je sin kao oficir norveške vojske poginuo u borbi sa Nijemcima) je 1940. prebjegla u neutralnu Švedsku, a odatle u SAD gdje je provela ostatak Drugog svjetskog rata u egzilu.
Kćerka norveškog arheologa Ingvald Unseta i njegove žene dankinje Ana Šarlota Git. Sigri Unset se 1912. udala za slikara Anders Kastus Svarstada. Otac joj umire u njenoj jedanaestoj godini. Zajedno sa majkom i dve sestre seli se u Norvešku. Često su se selile. Posle osnovne škole i srednje trgovačke radila je kao kancelarijski radnik od svoje 17. do 27. godine. Posle toga počinje da piše. Ona se smatra najvećim piscem norveškog neorealizma. Na međunarodnoj sceni je mnogo poznatija po svojim istorijskim romanima. U oktobru 1924. se pokatoličila. Bila je žestok protivnik nacizma a tokom Drugog svetskog rata živela je u SAD.
Napisala je 33 knjige i stotine članaka. Razvojni put počinje 1907. dnevnikom Fru Marta Oulie u kome se radi o jednom problematičnom braku. 1908. izdaje Den lykkelige alder zbirku kratkih priča o nesrećnima i beskućnicima ondašnjeg Osla zahvaćenog industrijskim razvojem. Paralelno sa delima o savremenom, pisala je i o srednjem veku. Čitaoci van Norveške posebno su upoznati sa ovim njenim literarnim slikama srednjovekovne Skandinavije.
1909. daje otkaz dobivši putnu stipendiju i odlazi u Rim preko Nemačke i Pariza. U Rimu upoznaje muža i nastavlja da piše ali bez velikih priznanja. Proboj doživljava 1911. sa romanom Jenny, knjizi o slobodi i seksualnosti jedne žene. Za Svarstada se udala 1912. u norveškom Konzulatu u Antverpenu. Kao mladenci, živeli su kratko u Londonu. Roman Vaaren - iz 1914. - fokusira se na porodici kao stubu društvenog poretka. 1915. izdaje Priče o Kralju Arturu i Vitezovima Okruglog Stola. 1919. objavljuje Sa stanovišta jedne žene. 1919. seli se u Lilehamer sa svoje troje dece.
Kao izraz dubokog interesovanja za srednji vek napisala je trilogiju o Kristini Lavransovoj - Kristin Lavransdatter. Priča o Kristin je i filmatizovana 1990-ih sa Liv Ulman na mestu režisera. 1924. Unset priznaje prelazak na katoličanstvo i razvodi se od muža. Prilikom dodele Nobelove nagrade, 1928, u obrazloženju Švedske akademije naglašena je baš istorijska dimenzija njenih dela i njena „moćna tumačenja života na srednjovekovnom Severu." Veći deo nagrade je nesebično poklonila u dobrotvorne svrhe.
Posle pet istorijskih romana, Unset se zanimala ponovo za sadašnjicu tokom celih 1930-ih.
Jako rano se oglasila i protiv nacizma, u članku Forschritt, Rasse, Religion iz 1935. Kao predsednik udruženja norveških pisaca držala je dosledno antinacistički smer. Posle napada nacističke Nemačke na Norvešku beži iz zemlje preko Švedske, SSSR-a i Japana za SAD, gde se u Njujorku i nastanila.
Leta 1945. vraća se u Lilehamer i zdravlje počinje da je napušta. Umrla je 1949.
- Fru Marta Oulie (1907)
- Den lykkelige alder (1908)
- Fortællingen om Viga-Ljot og Vigdis (1909)
- Jenny (1911)
- Priče o Kralju Arturu i Vitezovima Okruglog Stola (1915)
- Splinten av troldspeilet (1917)
- De kloge jomfruer (1918)
- Et kvindesynspunkt (1919)
- Kristina Lavransdoter (tre delar, 1920-22)
- Kransen (1920)
- Husfrue (1921)
- Korset (1922)
- Olav Audunssøn i Hestviken (1925)
- Olav Audunssøn og hans børn (1927)
- Gymnadenia (1929)
- Plameni grom (1930)
- Ida Elizabet (1932)
- Elleve aar (1934)
- Forschritt, Rasse, Religion (1935)
- Norske helgener (1937)
- Gospođa Doroteja (1939)
- Return to the Future (1942)
- Artikler og taler fra krigstiden (1952)
- Caterina av Siena (1951, posthumno)
- Sigurd og hans tapre venner (1955, posthumno)
- ↑ 1,0 1,1 „Fødte Kvindekøn” [Born Females] (danski). Kirkebog [Parish Register]. 1880–1892. Vor Frue Sogn (Kalundborg). 1882. str. 166. »Doktor philosof Ingvald Martin Undset og Hustru Anna Marie Charlotte Nicoline, født Gyth, 26 Aar 1/2«
- Inside the gate.Sigrid Undset's life at Bjerkebæk Arhivirano 2009-01-30 na Wayback Machine-u
- Sigrid Undset Bibliography 1907–2007
- www.nobel.se/literature/laureates/1928
- www.undset.no/susenglish2.html Arhivirano 2002-08-10 na Wayback Machine-u
- Family genealogy
- Short online biography by Gidske Anderson
- Djela čiji je autor Sigrid Undset na Projektu Gutenberg
- Works by or about Sigrid Undset at Internet Archive
