آریوس
آریوس (Arius, आरयूस) (قدیم یونانی: Ἄρειος) اسکندریہ، مصر وچ ہک تارک الدنیا شمالی افریقی مسیحی پروہت تے پادری ہئی جیندا اصل وطن قدیم لیبا ہئی۔ آریوس دا مسیح دا تصور بطور خدا دا بیٹا ہمیشہ توں موجود نہ ہئی۔ ایہ بعد وچ بݨا ݙتا ڳیا۔ آریوس (256-336ھ) مسیحی مذاہب وچ آریوسی مذہب (Arianism) دا موجد ہے جیہڑا ایں ڳالھ دا قائل ہے کہ یسوع مسیح معبود نی بلکہ اللہ (باپ) دی طرفوں پیدا کیتا ڳیا ہے تاں یسوع مسیح، اللہ دے نال اوں دی فطرت وچ شریک نی بلکہ انہاں دے درمیان وچ تبنی (بیٹا ہووݨ) دا تعلق تے نسبت ہے۔ آریوس 270ء کوں قورینا (موجودہ لیبیا) وچ آمونیوس (جیہڑا اصلا بربری ہئی) دے گھر وچ پیدا تھیا تے اپݨی مذہبی تعلیم اسکندریہ دے مذہبی مدرسے وچ حاصل کیتی تے اتھوں دے بپتسم (Baptism) جیں دا ناں اوریجن (اوریجانوس) ہئی دے أفکار توں متاثر تھیا جیہڑا خود افلاطونی نظریے توں متآثر ہئی، ہیں وجہ توں اوں نے انطاکیہ دے علاقے لوکیانوس وچ واقع مدرسہ (جیہڑا ارسطو دی منطق توں متاثر ہئی) وچ وی تعلیم حاصل کیتی، جتھاں بعض اینجھے لوگاں دے نال ہک ہی درسگاہ وچ پڑھا جنہاں نے بعد وچ کہانت دے اعلیٰ درجات حاصل کرݨ تک ترقی کیتی تے ہنہاں لوگاں نے اوں کوں اپݨے نظریات دی اشاعت کیتے جدوجہد دے رستے وچ دھک ݙتا۔
انطاکیہ دے علاقے لوکیانوس دے مدرسے وچ تعلیم حاصل کرݨ دے بعد انہاں سب حضرات دا لقب " اللوکیانیین" یا "الاتحاد اللوکیانی" پئے ڳیا، لیکن ایندے نال ایں ڳال دی نفی نی تھیندی کہ آریوس نے ایں توں پہلے اسکندریہ دے مذہبی مدرسے وچ وی تعلیم حاصل کیتی ہے تے ایہ آکھݨا بے جا نہ ہوسی کہ آریوس نے تعلیم دے شعبے وچ ݙو مدرسیاں "انطاکیہ تے اسکندریہ" دے مختلف سمتاں کوں جمع کر ݙتا۔ بعد وچ انطاکیہ دے مدرسے توں نسبت رکھݨ والیاں نے آریوس تے چڑھائی کریندے ہوئے الزام لاوݨ شروع کر ݙتا کہ اوہ "اسکندری" ہے جبکہ ݙوجھے طرف اسکندریہ دے مدرسے نال تعلق رکھݨ والیاں نے "انطاکی" مشہور کر ݙتا۔