Hafezi

Hafez
Një përshkrim artistik i Hafezit me një lojtar Chang (harpë)
U lind më	1315 Shiraz
Vdiq më	1390 Shiraz
Gjinitë letrare	Mistika Poezia (Gazeli,Irfan)

Khwāja Shams-ud-Dīn Muhammad Haafeja-Shīrāzī (Persisht: خواجه شمسالدین محمد حافظ شیرازی), i njohur me emrin e tij të stilolapsit Hafez (حافظ Ḥāfeẓ 'memorizuesi, portieri i sigurt), 1315-1390) poeti i cili "lavdëroi gëzimet e dashurisë dhe verës, por synonte edhe hipokrizinë fetare". Veprat e tij të mbledhura konsiderohen si një majë e letërsisë persiane dhe shpesh gjenden në shtëpitë e njerëzve në botën që flet persisht, të cilët mësojnë poezitë e tij në zemër dhe i përdorin ende ato si fjalë të urta dhe thënie. Jeta dhe poezitë e tij kanë qenë subjekt i shumë analizave, komenteve dhe interpretimeve, duke ndikuar më shumë se çdo autor tjetër persisht shkruajtës, pas shekullit të 14-të.

Hafez, i cili ishte një poet i shekullit të 14-të në Iran, është më i njohur për poezitë e tij që mund të përshkruhen si "antinomian" dhe me përdorimin mesjetar të termit "theosophical"; ky term teozofik në shekujt 13 dhe 14 u përdor për të treguar veprën mistike nga "autorët e frymëzuar nga librat e shenjtë" (të dalluar nga teologjia). Hafezi kryesisht shkroi në zhanrin letrar të poezisë lirike që është stili ideal për të shprehur ekstazën e frymëzimit hyjnor në formën mistike të poezive kushtuar dashurisë.

Temat e gazelit tij janë të dashur, besim plotë, dhe duke ekspozuar hipokrizi. Në gazelit e tij, ai merret me dashuri, verë dhe tavernë, të gjitha që paraqesin ekstazinë dhe lirinë nga përmbajtja, qoftë në lirimin aktual botëror ose në zërin e dashuruar duke folur për dashurinë hyjnore. Ndikimi i tij në jetën e persish folësve mund të gjendet në leximet Hafez (fāl-e hāfez, Persian: فال حافظ) dhe përdorimi i shpeshtë i poezive të tij në muzikën tradicionale persiane, artin vizual dhe kaligrafinë persiane. Varri i tij është vizituar shpesh. Përshtatjet, imitimet dhe përkthimet e poezive të tij ekzistojnë në të gjitha gjuhët kryesore.

Jeta

Përforcon brenda një kopje të shekullit të 19-të të Divanit të Hafezit.. Doublure para tregon, Hafez ofruar punën e tij për një mbrojtës.

Hafez ka lindur në Shiraz, Iran. Prindërit e tij ishin nga Kazeruni, Provinca Fars. Megjithë ndikimin e tij të thellë në jetën dhe kulturën persiane dhe popullaritetin dhe ndikimin e tij të qëndrueshëm, dihen disa detaje të jetës së tij. Llogaritë e jetës së tij të hershme mbështeten në anekdotat tradicionale. Tazkiras e hershme (skicat biografike) që përmendin Hafezin përgjithësisht konsiderohen të pasigurta. Në moshë të hershme, ai mësoi përmendësh Kuranin dhe iu dha titulli i Hafezit, të cilin ai më vonë e përdori si emrin e tij të stenës. Parathënia e Divanit të tij, në të cilën diskutohet jeta e tij e hershme, është shkruar nga një bashkëkohës i panjohur, emri i të cilit mund të ketë qenë Moḥammad Golandām. Dy nga botimet më moderne të Divanit të Hafezit janë përpiluar nga Moḥammad Ghazvini dhe Qāsem Ḡani (495 ghazals) dhe nga Parviz Natel-Khanlari (486 ghazals).

Studiuesit bashkëkohorë përgjithësisht pajtohen se Hafez ka lindur ose në vitin 1315 ose 1317; pas një llogarie nga Jami 1390 konsiderohet viti në të cilin ai vdiq. Hafez u mbështet nga patronazhi i disa regjimeve të njëpasnjëshme lokale: Shah Abu Ishaq, i cili erdhi në pushtet ndërsa Hafez ishte në adoleshencë; Timur në fund të jetës së tij; dhe madje edhe sundimtari i rreptë Shah Mubariz ud-Din Muhammad (Mubariz Muzaffar). Megjithëse puna e tij lulëzoi më shumë nën sundimin 27-vjeçar të Jalal ud-Din Shah Shuja (Shah Shuja), është pohuar se Hāfez shkurtimisht nuk pranoi Shah Shuja për tallësin e poetëve inferiorë (Shah Shuja shkroi poezinë vetë dhe mund të ketë marrë komentet personalisht), duke e detyruar Hafezin të ikë nga Shirazi në Isfahan dhe Yazd, por nuk ka dëshmi historike. ] Ai thuhet se ka qenë në gjykatën e Timurit kur Hafez shkroi një ghazal ajet i cili thotë se nëse ky turk pranon homazhin e tij;

-Për molën e zezë në faqe

Do t'i jepja qytetet e Samarkandit dhe Bukharas

Timuri e qortoi për këtë ajet dhe tha: "Me goditjet e shpatës time të përkryer, unë kam pushtuar pjesën më të madhe të botës për të zgjeruar Samarkandin dhe Bukhara, kryeqytetet dhe banesat e mia, dhe ju krijesa të këqija do t'i shkëmbejnë këto dy qytete për një grindje". Hafez u përgjigj: "O Sovran i botës;" Është nga gjendja e bujarisë së ngjashme që unë jam zvogëluar, siç e shihni gjendjen time të varfërisë. "Është raportuar se Mbreti ishte i habitur nga përgjigjja e mprehtë dhe poeti u largua me dhurata madhështore.

Mauzoleja e tij, Hafizije, gjendet në Xhennete Musalla të Shirazit.

Legjendat

Divani i Hafezit, me një Miniaturë Persiane në të majtë dhe ghazals në nastaliq në të djathtë. Nënshkruar nga Shah Qasem, 1617. Muzeu kombëtar i Iranit, Teheran, Persia.

Shumë tregime mitike gjysmë-mrekulluese u shtruan rreth Hafezit pas vdekjes së tij. Thuhet se duke dëgjuar recitimet e babait të tij, Hafez kishte kryer detyrën e të mësuarit e Kur'anit nga zemra në një moshë të re (kjo është kuptimi i fjalës Hafez). Në të njëjtën kohë, ai thuhet se ka njohur nga zemra veprat e Rumiut (Jalal ad-Din Muhammad Balkhi), Saadi, Farid ud-Din dhe Nizami.

Sipas një tradite, para se të takonte mbrojtësin e tij Hajji Zayn al-Attar, Hafez kishte punuar në një furrë buke, duke dhënë bukë në një lagje të pasur të qytetit. Atje, ai e pa për herë të parë Shakh-e Nabat, një grua me bukuri të madhe, për të cilën adresohen disa nga poezitë e tij. I rrëmbyer nga bukuria e saj, por duke ditur se dashuria e tij për të nuk do të shpërblehej, ai dyshohet se mbajti vigjiljen e tij të parë mistike në dëshirën e tij për të realizuar këtë bashkim. Megjithatë, ai hasi në një qenie të jashtëzakonshme, që e identifikoi veten si një engjëll dhe përpjekjet e tij të mëtejshme në bashkim u bënë mistike; një ndjekje e bashkimit shpirtëror me hyjnoren. Një paralele perëndimore është ajo e Dante dhe Beatrice.

Në moshën 60-vjeçare, ai thuhet se ka filluar një Chilla-nashini, një vigjilje 40-ditore dhe natë duke u ulur në një rreth që ai kishte tërhequr për vete. Ditën e 40-të, ai u takua edhe me Zayn al-Attarin për atë që njihet si përvjetori i dyzetë i tyre dhe iu ofrua një filxhan verë. Ishte aty ku thuhej se kishte arritur "Ndërgjegjen kozmike". Ai lë të kuptohet në këtë episod në një nga vargjet e tij në të cilat ai i këshillon lexuesit të arrijë "qartësinë e verës" duke e lënë atë "të ulet për 40 ditë".

Megjithëse vështirë se kishte udhëtuar ndonjëherë jashtë Shirazit, në një përrallë, Tamerlane (Timur) me zemërim e thirri Hafezin të jepte llogari për një nga vargjet e tij:

: Nëse Shirazi Turk do ta merrte zemrën time

Do ta dorëzoja Samarkandin dhe Bukharatin për kokën e saj të zezë.

SSamarkand ishte kryeqyteti i Tamerlanes dhe Bokhara ishte qyteti më i mirë i mbretërisë. "Me goditjet e shpatës sime të shndritshme", Timur u ankua, "Unë kam nënshtruar shumicën e globit të banueshëm ... për të zbukuruar Samarkandin dhe Bokhara, vendet e qeverisë sime, dhe ti do t'i shisnit ato për shtresën e zezë të një vajze në Shiraz! "

Hafez, përrallë shkon, u përkul thellë dhe u përgjigj: "Mjerisht, o princ, është kjo ndjeshmëri që është shkaku i mjerimit në të cilin më gjeni". I habitur dhe i kënaqur ishte Timuri me këtë përgjigje që ai e hodhi poshtë Hafezin me dhurata të bukura.

Ndikimi

Një shtresë versifikuese nga Hafez në Nastaʿlīq.

Trashëgimia intelektuale dhe artistike

Hafez u vlerësua në të gjithë botën islame gjatë jetës së tij, me poetë të tjerë persianë që imitonin punën e tij dhe ofroi patronazh nga Bagdadi në Indi.

Puna e tij u përkthye fillimisht në anglisht në vitin 1771 nga William Jones. Kjo do të linte një shenjë për shkrimtarë të tillë perëndimorë si Thorea, Goethe dhe Ralph Waldo Emerson (i fundit i referohej atij si "poet i poetve"). Sir Arthur Conan Doyle ka karakterin e tij Sherlock Holmes që thotë se "ka sa shumë kuptim në Hafiz si në Horace, dhe sa më shumë njohuri të botës" (në një rast identiteti). Friedrich Engels e përmendi atë në një letër të vitit 1853 drejtuar Karl Marksit:

: Përkundrazi, është shumë e këndshme të lexosh Hafizin e vjetër të përhershëm në gjuhën origjinale, e cila tingëllon mjaft e matshme dhe në gramatikën e tij, Sir Sir William Jones i pëlqen të citojë si shembuj shaka të dyshimta persiane, përkthyer më vonë në varg grek në gjuhën e tij Commentariis poeseos asiaticae, sepse edhe në latinisht ata i duken atij shumë të turpshëm. Këto komente, veprat e Jones, Vol. II, De Poesi erotika, do të të argëtojë. Proza persiane, nga ana tjetër, është vdekjeprurëse e shurdhër. P.sh. Rauzât-ne-safâ nga Mirkhond fisnik, i cili tregon epikën persiane në një gjuhë shumë të lulëzuar, por të zbrazët. Nga Aleksandri i Madh, ai thotë se emri Iskander, në gjuhën Jon, është Akshid Rus (si Iskander, një version i korruptuar i Aleksandros); kjo do të thotë shumë e njëjtë me filusufin, që rrjedh nga fila, dashuria dhe sufa, mençuria, 'Iskander' duke qenë sinonim me 'mikun e urtësisë'.

Në kulturën bashkëkohore iraniane

Hafez është poeti më i njohur në Iran dhe veprat e tij mund të gjenden në pothuajse çdo shtëpi iraniane. Në fakt, 12 tetori festohet si Dita e Hafezit në Iran.

Varri i Hafez në Shiraz

Njëzet vjet pas vdekjes së tij, një varrez, Hafezie, u ngrit për të nderuar Hafezin në Xhennete Musalla në Shiraz. Mauzoleumi i tanishëm është projektuar nga André Godard, një arkeolog dhe arkitekt francez, në fund të viteve 1930, dhe varri është ngritur në një dais mes kopshteve të rritura, kanaleve të ujit dhe pemëve portokalli. Brenda, sarkofag i alabastrës së Hafez mban mbishkrimin e dy prej poezive të tij. Varri i tij është "i mbushur me njerëz të devotshëm" që vizitojnë faqen dhe atmosfera është "festive" me vizitorët që këndojnë dhe recitojnë poezitë e tyre të preferuara Hafez.

Shumë iranianë përdorin Divanin e Hafezit për të treguar pasuri. Familjet iraniane zakonisht kanë një Divan të Hafez në shtëpinë e tyre, dhe kur ata bashkohen gjatë pushimeve të Nowruz ose Yaldā, ata hapin Divanin në një faqe të rastësishme dhe lexojnë poemën mbi të, të cilën ata besojnë se janë një tregues i gjërave që do ndodhin në të ardhmen.

Nuk ka asnjë version përfundimtar të veprave të tij të mbledhura (ose Dāvān); botimet ndryshojnë nga 573 në 994 poezi. Në Iran dhe Afganistan, veprat e tij të mbledhura janë përdorur për ndihmën e hamendjes popullore. Vetëm që nga vitet 1940 ka një përpjekje të qëndrueshme akademike (nga Mas'ud Farzad, Qasim Gani dhe të tjerë në Iran) është bërë për të vërtetuar punën e tij dhe për të hequr gabimet e futura nga kopistët e mëvonshëm dhe censorët. Megjithatë, besueshmëria e një pune të tillë është vënë në pikëpyetje, dhe sipas fjalëve të studiuesit Haafez Iraj Bashiri, "mbetet pak shpresë prej atje (dmth .: Irani) për një diwan të vërtetuar". Edhe bibliotekat në Azerbajxhan, Armeni dhe Gjeorgji bartin Diwanin e tij.

Në muzikën iraniane

Shumë kompozitorë iranianë kanë kompozuar pjesë të frymëzuara ose të bazuara në poezitë e Hafezit. Midis këngëtarëve iranianë, Mohsen Namjoo kompozoi muzikë dhe vokale në disa poezi si Zolf, Del Miravad, Nameh dhe të tjerë. Hayedeh luajti këngën "Padeshah-e Khooban", me muzikë nga Farid Zoland. Mohammad-Reza Shajarian luajti këngën "Del Miravad Ze Dastam", me muzikë nga Parviz Meshkatian. Kompozitori osman Buhurizade Mustafa Itri kompozoi veprën e tij magnum opa Neva Kâr bazuar në një nga poezitë e Hafezit. Kompozitori polak Karol Szymanowski kompozoi Këngët e Dashurisë së Hafizit bazuar në një përkthim gjerman të poezive Hafez.

Në muzikën afgane

Shumë këngëtarë afganë, përfshirë Ahmad Zahir dhe Sarban, kanë kompozuar këngë të tilla si "Ay Padeshah-e Khooban", "Gar-Zulfe Parayshanat"

Interpretimi

Statuti i Hafez në një rrugë me emrin e tij në Teheran

Çështja nëse puna e tij duhet të interpretohet fjalë për fjalë, mistike ose të dyja ka qenë një burim grindjesh midis dijetarëve perëndimorë. Nga njëra anë, disa nga lexuesit e tij të hershëm, si William Jones, panë në të një lider konvencional të ngjashëm me poetët europianë të dashurisë, siç është Petrarku. Të tjerë studiues si Henry Wilberforce Clarke e shihnin atë thjesht si një poet i misticizmit didaktik dhe ekstazik në mënyrën e Rumiut, një pikëpamje që studimi modern ka ardhur për të hedhur poshtë.

Divan e Hafez, Miniaturë persiane, 1585

Kjo konfuzion rrjedh nga fakti që në fillim të historisë letrare persiane, fjalorin mistik poetik u uzurpuan nga mistikët, të cilët besonin se pashprehja mund të afrohej më mirë në poezi sesa në prozë. Në kompozimin e poezive me përmbajtje mistike, ata mbushën çdo fjalë dhe imazh me nënshtresa mistike, duke shkaktuar misticizëm dhe lirizëm të konvergojnë në një traditë të vetme. Si rezultat, asnjë poet persian i shekullit të katërmbëdhjetë nuk mund të shkruante një poezi lirike pa pasur një aromë misticizmi të detyruar mbi të nga vetë fjalorin psikologjik. Ndërsa disa poetë, si Ubayd Zakani, u përpoqën të largoheshin nga kjo traditë mistike-lirike duke shkruar satirë, Hafez përqafoi bashkimin dhe lulëzoi mbi të. Wheeler Thackston ka thënë për këtë se Hafez "këndoi një përzierje të rrallë të dashurisë njerëzore dhe mistike të ekuilibruar ... se është e pamundur të ndash njëra nga tjetra".

Për arsye të tilla, historia e përkthimit të Hāfez-it është e mbushur me komplikime dhe pak përkthime në gjuhët perëndimore kanë qenë tërësisht të suksesshme.

Një nga gjestet figurative për të cilat ai është më i famshmi (dhe që është ndër më të vështirat për t'u përkthyer) është īhām ose punning dinake. Kështu, një fjalë si gowhar, që do të mund të nënkuptonte "esencën, të vërtetën" dhe "perlën", do të merrte të dyja kuptimet menjëherë, si në një frazë të tillë si "një perlë / e vërtetë thelbësore jashtë shellit të ekzistencës sipërfaqësore".

Hafesi shpesh përfitoi nga mungesa e lartpërmendur e dallimit midis shkrimit lirik, mistik dhe panegjik, duke përdorur metaforat dhe imazhet e intelektualizuara, të përpunuara, për të sugjeruar kuptime të shumëfishta të mundshme. Për shembull, një shtresë nga një prej poezive të Hafezit thotë:

Natën e kaluar, nga dega e selvi,

Në tonet e vjetra Persiane, mësimet e stacioneve shpirtërore.

Pema e selvi është një simbol i të dashurve dhe i pranisë mbretërore; këmbanat dhe zogjtë e ndjellin mjedisin tradicional për dashurinë njerëzore. "Leksionet e stacioneve shpirtërore" sugjerojnë, padyshim, edhe një nënshtrim mistik (edhe pse fjala për "frymërore" mund të përkthehet si "me kuptim thelbësor"). Prandaj, fjalët mund të nënkuptonin njëherësh një princ që i drejtohej pasuesve të tij të devotshëm, një dashnore që bënte ballë një të dashur, dhe pritjen e mençurisë shpirtërore.

Satirë, religjion dhe politikë

Hafez-Goethe monument në Weimar, Gjermani

Megjithëse Hafez është i njohur për poezinë e tij, ai është më pak i njohur për kontributin e tij intelektual dhe politik. Një tipar përcaktues i poezisë së Hafezit është toni i tij ironik dhe tema e hipokrizisë, që besohet gjerësisht të jetë një kritikë e institucioneve fetare dhe qeverisëse të kohës. Satirë persiane u zhvillua gjatë shekullit të 14-të, brenda gjykatave të periudhës mongole. Në këtë periudhë, Hafez dhe satiristë të tjerë të hershëm, të tillë si Ubayd Zakani, prodhuan një strukturë pune që është bërë një model për përdorimin e satirave si një pajisje politike. Shumë nga kritikat e tij besohet të jenë në shënjestër të sundimit të Amir Mobarez Al-Din Mohammad, në mënyrë specifike, drejt shpërbërjes së institucioneve të rëndësishme publike dhe private. Ai ishte një mysliman Sufi.

Vepra e tij, veçanërisht referencat e tij imagjinare ndaj manastireve, konventave, Shahneh dhe muhtasib, injoruan tabutë fetare të periudhës së tij dhe ai gjeti humor në disa prej doktrinave fetare të shoqërisë së tij. Punësimi i humorit në mënyrë polemike është bërë një praktikë e zakonshme në diskursin dhe satirën publike iraniane tani është ndoshta gjuha de facto e komenteve sociale iraniane.

Botimet moderne

Një edicion standard modern në anglisht të poezive Hafez është "Faces of Love" (2012) përkthyer nga Dick Davis për Classics Penguin.

Shih edhe

• Lista e poetëve dhe autorëve persiane
• Letërsia persiane
• Misticizmi persian
• Rumi
• Dashuria Këngët e Hafiz
• West-östlicher Diwan

Referime

• Bashiri, Iraj (1979). ""Hafiz' Shirazi Turk": A Structuralist's Point of View" (në anglisht). Bashiri's Working Papers: Central Asia and Iran. Arkivuar nga origjinali më 1 mars 2014. Marrë më 12 shkurt 2018.
• Peter Avery, The Collected Lyrics of Hafiz of Shiraz, 603 p. (Archetype, Cambridge, UK, 2007). ISBN 1-901383-09-1
  Translated from Divān-e Hāfez, Vol. 1, The Lyrics (Ghazals), edited by Parviz Natel-Khanlari (Tehran, Iran, 1362 AH/1983-4).
• Parvin Loloi, Hafiz, Master of Persian Poetry: A Critical Bibliography - English Translations Since the Eighteenth Century (2004. I.B. Tauris)
• E. G. Browne. Literary History of Persia. (Four volumes, 2,256 pages, and twenty-five years in the writing with a new introduction by J.T.P De Bruijn). 1997. ISBN 978-0-936347-66-0
• Will Durant, The Reformation. New York: Simon & Schuster, 1957
• Erkinov A. “Manuscripts of the works by classical Persian authors (Hāfiz, Jāmī, Bīdil): Quantitative Analysis of 17th-19th c. Central Asian Copies”. Iran: Questions et connaissances. Actes du IVe Congrès Européen des études iraniennes organisé par la Societas Iranologica Europaea, Paris, 6-10 Septembre 1999. vol. II: Périodes médiévale et moderne. [Cahiers de Studia Iranica. 26], M.Szuppe (ed.). Association pour l`avancement des études iraniennes-Peeters Press. Paris-Leiden, 2002, pp. 213–228.
• Hafez. The Poems of Hafez. Trans. Reza Ordoubadian. Ibex Publishers., 2006 ISBN 978-1-58814-019-7
• Hafez. The Green Sea of Heaven: Fifty ghazals from the Diwan of Hafiz. Trans. Elizabeth T. Gray, Jr. White Cloud Press, 1995 ISBN 1-883991-06-4
• Hafez. The Angels Knocking on the Tavern Door: Thirty Poems of Hafez. Trans. Robert Bly and Leonard Lewisohn. HarperCollins, 2008, p. 69. ISBN 978-0-06-113883-6
• Hafiz, Divan-i-Hafiz, translated by Henry Wilberforce-Clarke, Ibex Publishers, Inc., 2007. ISBN 0-936347-80-5
• Khorramshahi, Bahaʾ-al-Din (2002). "Hafez II: Life and Times". Encyclopædia Iranica (në anglisht). Marrë më 25 korrik 2010.
• Yarshater, Ehsan (2002). "Hafez I: An Overview" (në anglisht). Encyclopædia Iranica. Arkivuar nga origjinali më 17 maj 2012. Marrë më 12 shkurt 2018.
• Jan Rypka, History of Iranian Literature. Reidel Publishing Company. 1968 OCLC 460598. ISBN 90-277-0143-1
• Chopra, R. M., "Great Poets of Classical Persian", June 2014, Sparrow Publication, Kolkata, ISBN 978-81-89140-99-1.
• Khorramshahi, Bahaʾ-al-Din (2012). "HAFEZ ii. HAFEZ'S LIFE AND TIMES". Encyclopaedia Iranica, Vol. XI, Fasc. 5 (në anglisht). fq. 465–469.
• Perry, John R. (2011). "Karim Khan Zand". Encyclopaedia Iranica, Vol. XV, Fasc. 6 (në anglisht). fq. 561–564.
• Limbert, John W. (2011). Shiraz in the Age of Hafez: The Glory of a Medieval Persian City (në anglisht). University of Washington Press. fq. 1–192. ISBN 9780295802886.
• Loloi, Parvin (2004). Hafiz, Master of Persian Poetry: A Critical Bibliography (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 1–392. ISBN 9781860649233.

Lidhje të jashtme

Përkthimet anglisht të Poezisë nga Hafez

• Hafiz Përzgjedhja e poezisë së tij në Allspirit
• Bie-e Hafez Hafez në anglisht nga poezi Gjetur në faqen e internetit të përkthimit
• Teksti-Bazuar Fal e Hafez Një dritë-pesha e internetit renditet 1 në motorët e kërkimit për të Fal e Hafez.
• Fale Hafez iPhone App iPhone aplikimit për të lexuar poezi dhe për të marrë 'faal'.
• Programet e radios në Hafez e jetës dhe të poezisë'
• Faal-e-Hafez

Burimet në gjuhën angleze

• Ḥāfeẓ në Encyclopædia Britannica
• "E Mbledhur në Vargjet e Hafiz i Shiraz", një përkthim i Divan-i Hafiz nga Peter Avery, botuar nga Prototipi 2007 ISBN 1-901383-26-1 hb; ISBN 1-901383-09-1 bp
• "Hafez' Shirazi Turk": Një Strukturore këndvështrimi nga Iraj Bashiri, Universiteti i Minesotës.
• Hafiz, Shams al-Din Muhamedi, Një Biografi nga Iraj Bashiri
• Hafiz dhe Sufic Ghazal, 1979, nga Iraj Bashiri
• Gjithëpërfshirëse të të dijetarëve të hyra rreth Hafez, në Encyclopædia Iranica (Columbia University).
• HAFEZ – Enciklopedinë e Iranica
• Punon nga ose në lidhje me Hafez në Internet Arkiv
• Punon nga Hafez në LibriVox (domain publik të audiobooks)

Përkthime dhe kompozime gjermane

• Viktor Ullmann, "Në Mësimin e Hafis / Das Liederbuch des Hafis", ARBOS - Kompania për Muzikë dhe Teatër

Të tjera

• Facebook Faqe për Hafez të Zgjedhura të poezisë dhe imazhe.
• Hafez Varri në vitin 2012 Nowruz Festë Fotot.
• Hafez Varri I Fotove Fotot.
• Jeta dhe Poezia e Hafiz Teatrit të luajnë duke Jetuar Dituri Shkollore
• Një Ditë me Hafez në Universitetin Leiden, Holandë në YouTube
• Muhamed Hafez e Shiraz në të Gjetur një Varr