Elementarpaat

N Elementarpaat (de. Elementarteilchen) is n litje Paat, dät nit kleeuwd wäide kon in uur Paate. Ätter do Modelle fon däälich sunt Elektrone, Neutrinos un Quarks Elementarpaate, juust as do swarrere Versione fon dät Elektron un dät Neutrino, do kraftfierende Paate un hiere Antipaate.

In ju Physik wäd fon n Elementarpaat ounnuumen, dät dät neen innere Struktuur häd, deeruum dät dät nit touhoopestoald is uut noch litjere Paate. Dät is een fon do gruundlääsende Deele fon dät Al, wier aal grattere Paate fon apbaud sunt. In ju moderne Theorie fon Paatephysik, dät Standardmodel, sunt Quarks, Leptone un ‘Iekbosone’ Elementarpaate.

Fröier wuuden Hadrone (Mesone un Baryone as dät Proton un dät Neutron) un sogoar ganse Atome an n bestimden Tiedpunkt betrachted as Elementarpaate. N zentroal Thema in ju Theorie fon do Elementarpaate is ju Idee uut dät äddere 20. Jierhunnert fon Quante, dät dät Ferständnis fon elektromagnetiske Stroalenge reformierde un ju Quantemechanik häärfoarbroachte.

Elementarpaate konnen gewöönelk nit in stationären Toustand woarnuumen wäide. Bloot bie Gauegaide ticht unner ju Luchtgauegaid konnen do woarnuumen wäide in ne Bläisenkoomere, dät kon weese as ionisierende Stroalenge, as kosmiske Stroalenge of kunstelk apjoaged in n Paate-Apjoager. Truch Studierenge fon do hiere Boane, jee of noa oubeeged in n magnetisk Fäild (bloot elektrisk leedene Paate) un fon juunsiedige Kollisione, wierbie näie Paate äntstounde, konnen hiere Oainskuppe studierd wäide.