Elementêre deeltjie
’n Elementêre of fundamentele deeltjie is in deeltjiefisika ’n deeltjie wat sover bekend nie enige substruktuur het nie,[1] dus bestaan dit waarskynlik nie uit kleiner deeltjies nie. As dit wel die geval is, is elementêre deeltjies die basiese boustene van die heelal waaruit alle materie bestaan.
In die Standaardmodel van deeltjiefisika sluit die elementêre deeltjies in die fundamentele fermione (insluitende kwarke, leptone en hul antideeltjies), en die fundamentele bosone (insluitende die ykbosone en die Higgsboson).[2][3] Hoewel die deeltjies nie uit kleiner dele bestaan nie, kan van hulle in ligter deeltjies verander (volgens sekere reëls).
Vroeër is geglo atome is die kleinste deeltjies in die natuur ("atoom" kom van die Griekse woord atomos, wat "ondeelbaar" beteken). ’n Sentrale kenmerk in die elementêre-deeltjie-teorie is die vroeë-20ste-eeuse idee van kwantums, wat die begrip van elektromagnetiese straling hervorm en kwantummeganika teweeggebring het.
Oorsig
[wysig | wysig bron]
Volgens die Standaardmodel is alle elementêre deeltjies óf bosone óf fermione (na gelang van hul spin). Die deeltjies wat gewoonlik met materie verbind word, is fermione. Hulle het ’n halftallige spin en word verdeel in 12 aromas. Deeltjies wat verbind word met die vier basiese natuurkragte is bosone en hulle het ’n heeltallige spin.[4]
- Elementêre fermione (materiedeeltjies):
- Elementêre bosone (kragvoerende deeltjies):
- Ander bosone
’n Boson wat van die groter familie Higgsbosone kan wees, is die laaste deeltjie wat waarskynlik ontdek is (in Julie 2012) en is moontlik die swaarste boson wat nog gevind is. Nog elementêre deeltjies kan bestaan, soos die gravitone, wat met swaartekrag verbind word. Sulke deeltjies is nie deel van die Standaardmodel nie.
Fermione
[wysig | wysig bron]Generasies
[wysig | wysig bron]| Leptone | |||||
| Eerste generasie | Tweede generasie | Derde generasie | |||
| Naam | Simbool | Naam | Simbool | Naam | Simbool |
| elektron | e− | muon | μ− | tau | τ− |
| elektronneutrino | νe | muonneutrino | νμ | tauneutrino | ντ |
| Kwarke | |||||
| Eerste generasie | Tweede generasie | Derde generasie | |||
| opkwark | u | sjarmekwark | c | bokwark | t |
| afkwark | d | vreemdkwark | s | onderkwark | b |
Antideeltjies
[wysig | wysig bron]Daar is ook 12 fermioniese antideeltjies wat met die 12 fermione ooreenstem. Die elektron het byvoorbeeld ’n antideeltjie met die naam anti-elektron, of positron (e+), met ’n elektriese lading van +1.
| Antileptone | |||||
| Eerste generasie | Tweede generasie | Derde generasie | |||
| Naam | Simbool | Naam | Simbool | Naam | Simbool |
| positron | e+ | antimuon | μ+ | antitau | τ+ |
| elektron-antineutrino | νe | muon-antineutrino | νμ | tau-antineutrino | ντ |
| Antikwarke | |||||
| Eerste generasie | Tweede generasie | Derde generasie | |||
| op-antikwark | u | sjarme-antikwark | c | bo-antikwark | t |
| af-antikwark | d | vreemd-antikwark | s | onder-antikwark | b |
Sien ook
[wysig | wysig bron]Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Mittal, V. Introduction to Nuclear and Particle Physics. PHI Learning Pvt. Ltd. p. 320. ISBN 9788120343115.
- ↑ Gribbin, John (2000). Q is for Quantum – An Encyclopedia of Particle Physics. Simon & Schuster. ISBN 0-684-85578-X.
- ↑ Clark, John, E.O. (2004). The Essential Dictionary of Science. Barnes & Noble. ISBN 0-7607-4616-8.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link) - ↑ Veltman, Martinus (2003). Facts and Mysteries in Elementary Particle Physics. World Scientific. ISBN 981-238-149-X.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir elementêre deeltjie.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
