İsveç Sosyal Demokrat Partisi
İsveç Sosyal Demokrat Partisi (İsveççe: Sveriges socialdemokratiska arbetareparti, SAP), resmî adıyla İsveç Sosyal Demokrat İşçi Partisi[8] (İsveççe: Sveriges Socialdemokratiska Arbetareparti, S/SAP) veya yaygın olarak kullanılan adıyla Sosyal Demokratlar (İsveççe: Socialdemokraterna), İsveç'te 1889'da kurulmuş, sosyal demokrat bir siyasi partidir. İsveç'in en eski ve güncel üye sayısı olarak en büyük siyasî partisidir.
İsveç Sosyal Demokrat İşçiler Partisi Sveriges socialdemokratiska arbetareparti | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | S/SAP |
| Genel başkan | Magdalena Andersson |
| Genel sekreter | Tobias Baudin |
| Kuruluş tarihi | 23 Nisan 1889) |
| Merkez | Sveavägen 68, Stockholm |
| Öğrenci kolu | İsveç Sosyal Demokrat Öğrencileri |
| Gençlik kolu | İsveç Sosyal Demokrat Gençlik Birliği |
| Üyelik (2020) |  75.000[1] |
| İdeoloji | |
| Siyasi pozisyon | Merkez sol[6] |
| Uluslararası üyelik | İlerici İttifak[7] |
| Avrupa üyeliği | Avrupa Sosyalistler Partisi |
| Resmî renkler | Kırmızı |
| Riksdag | 107 / 349
|
| Avrupa Parlamentosu | 5 / 21
|
| İsveç'in il meclisleri | 572 / 1.597
|
| Belediye Meclisleri | 4.364 / 12.780
|
| İnternet sitesi | |
 İsveç | |
Tarihçe
değiştirNisan 1889'da Stockholm'da İsveç Sosyal Demokrat İşçi Partisi (socialdemokratiska arbetareparti) adıyla kuruldu.
Partinin 1898'de kurulan Genel İşçi Konfederasyonu ile sıkı bağları oldu.
Başlangıçta Marksist bir partiydi; giderek reformculuğa yöneldi ve yalnız işçilerin değil, tüm emekçilerin partisi olma yoluna gitti. Lideri Hjalmar Branting'in etkisiyle liberallere yaklaştı ve parlamentoda etkin olmakya devam etti. Öte yandan partinin içinde H. Bergegren'in başını çektiği radikal bir eğilim de vardı.
I. Dünya Savaşında tarafsız kalan parti, H. Branting'i hükûmete soktu (1917-1918). Branting, 1920'de ve 1921-1923, sonra da 1924-25 yılları arasında hükûmet başkanı oldu. Parti 1932 yılında, Köylü Partisiyle iş birliği yaparak iktidara geldi.
1936'daki seçimlerde oyların %46'sını kazanarak II. Dünya Savaşına kadar ülkeyi yönetti. Sosyal Demokratlar bu dönemde birçok sosyal yasa çıkarttılar; yeni vergi yasalarıyla sosyal eşitsizliği azaltacak uygulamalar yaptılar; yeni iş alanları yaratmak için kamu yatırımlarını geliştirdiler.
II. Dünya Savaşında da tarafsızlık politikası izleyen partinin ve hükûmetin başında 1946'dan 1969'a kadar Tage Erlander kaldı. Bu dönemde sosyal reformlar sürdürüldü (eğitimin demokratikleştirilmesi, ailenin devletçe korunması vb.) ve dış siyasette barışçı çalışmalar yapıldı.
1969 yılında Olof Palme, Erlander'in yerini aldı. Fakat 1970'li yılların başında Sosyal Demokratlar uzun süre iktidar olmalarının yarattığı belirli bir yorgunluk yaşarlarken liberal ve muhafazakâr muhalefet güçleniyordu.
1976 yılında yapılan seçimler liberal muhafazakâr partinin zaferiyle sonuçlandı. Bununla birlikte Olof Palme 1982'de yeniden iktidara geldi.
Palme, Şubat 1986'da öldürülünce yerine Ingvar Carlsson geçti. Başarılı ekonomi politikaları sosyal demokratları güçlendirdi. 1988'de yapılan seçimde en çok oy alarak yine iktidarda kalmayı başardılar.
1991 seçimlerinde iktidarı kaybeden sosyal demokratlar üç yıl sonra geri döndüler. Fakat Sosyal Demokrat Parti bu kez de İsveç'in Avrupa Birliğine girmesi ile sosyal refah devletiyle kamu hizmetlerinin özelleştirilmesi arasında sıkışıp kaldı.
1994'te yapılan referandumla İsveç'in AB'ye girmesi yüzde 52'ye 48 gibi bir sonuçla kabul edildi. Sosyal demokratlar 1998 ve 2002 seçimlerinde de iktidarlarını devam ettirdiler.
Eylül 2006'da yapılan genel seçimlerde sosyal demokratlar koalisyon hükûmetinin merkez ve liberal muhafazakâr ittifakı karşısında yenilgiye uğramasıyla 12 yıllık iktidarlarını kaybettiler. Bunun üzerine sosyal demokratların lideri ve başbakan Göran Persson görevlerinden ayrıldı.
2014 seçimlerinden birinci parti olarak çıkıp Yeşiller ile oluşturdukları azınlık koalisyon hükûmeti ile tekrar iktidar oldular.
Kaynakça
değiştir- ^ "15 000 medlemmar lämnade Socialdemokraterna" [15 000 members leave the Socialdemocrats]. Sveriges Radio (İsveççe). 29 Ocak 2021. 4 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.
- ^ Egle, Christoph; Henkes, Christian; Merkel, Wolfgang; Petring, Alexander (2008). Social Democracy in Power: The Capacity to Reform. Londra: Taylor & Francis. ss. 8-9. ISBN 0415438209.
- ^ Nordsieck, Wolfram (2018). "Sweden". Parties and Elections in Europe. 1 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2018.
- ^ "Socialdemokraterna kompromissade mellan klasserna". sverigesradio.se. 2014. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
- ^ "Socialdemokraternas historia och ideologi". demokratiskvansterilund.se. 2014. 13 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
- ^ Lane, Jan-Erik; Ersson, Svante (25 Temmuz 2008). "The Nordic Countries: Compromise and Corporatism in the Welfare State". Colomer, Josep M. (Ed.). Comparative European Politics (3.3sayfa=261 bas.). Routledge. ISBN 1-134-07354-2.
- ^ "Parties & Organisations". Progressive Alliance. 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2019.
- ^ Lamb, Peter; Docherty, James C. (2006), Historical Dictionary of Socialism, Second, Scarecrow Press
- İngilizce Vikipedi, İsveç Sosyal Demokrat Partisi maddesinden 21 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tercüme edilmiştir.
- Büyük Larousse, Cilt 21, s. 10691