Ezgiler Ezgisi
  |
|
Yahudi felsefesi
Dinî metinler
Kutsal Şehirler
Önemli şahsiyetler
Yahudi hayatı
Okullar
Dinî roller
Dinî yapılar
Etnik bölünmeler
Yahudi mezhepleri
Dinî objeler
Diğer dinler ve Yahudilik
|
Süleyman'ın Ezgiler Ezgisi ya da sıkça bilinen adıyla Ezgiler Ezgisi (İbranice: שיר השירים, Şir ha-Şirim), Süleyman'ın Ezgisi veya Neşideler Neşidesi, Tanah'ın son bölümünü oluşturan Ketuvim'deki Beş megila kitaplarından biridir. Latincedeki Vulgat versiyonunda Canticum Canticorum ya da kısaca Canticles olarak bilinir.[1] Yunanca Septuagint'te ise Āisma āismatōn ya da kısaca Āisma denir (ᾎσμα ᾀσμάτων).[2]
Kitabın ana karakterleri, bapların birinde "Şulamlı" olduğu belirtilen bir kadın[3] ve bir adamdır ve şiirde ilerlenen yol kur yapmaktan başlayıp muradlarına ermeğe kadar giden yoldur. Örneğin kadınla erkek arasında şöyle bir diyalog geçer:
- Erkek: "Dikenlerin arasında zambak nasılsa, Kızların arasında sevgilim öyledir";
- Kadın: "Orman ağaçları arasında elma ağacı nasılsa, Oğlanlar arasında sevgilim öyledir. Zevk alarak onun gölgesinde oturdum ve meyvası damağıma tatlı idi."[4]
Ayrıca "Kudüs kızları" isimli bölüm ezginin nakaratını oluşturur.
Dini içeriğin eksikliğine rağmen kitapta anlatılan adam ile kadın arasındaki ilişkinin mecazi olduğu ve Yahudilik'te Tanrı ile İsrailoğulları arasındaki ilişkiyi anlattığı düşünülür. Hristiyanlıkta ise Tanrı ile Kilise'nin ilişkisinin veya Mesih ile insan ruhunun ilişkisinin betimlendiği savunulur.
Sadece 117 bap'tan oluşan bu kitap Tanah'ın kısa metinlerinden biridir. Aşkenazlar geleneksel olarak bu metni Pesah günleri içine denk gelen bir Şabat gününde okurken Sefarad Yahudileri ise her Cuma akşamı okur.
Başlık
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kitap, adını metnin önsözünden almaktadır: "Süleyman'ın Ezgiler Ezgisi"[5]
"Ezgiler Ezgisi"nin İbranicedeki gramer yapısı bunun en üstün olduğunu ima eder, yani ezginin büyüklüğünü gösterir. Rabbi Akiva'ya göre, "Cennet, Ezgiler Ezgisi'nin kutsal olduğunu inkar etmeyi yasaklar. Ezgiler Ezgisi'nin İsrailoğullarına verildiği gün tün dünyaya bedeldir; tüm yazılar kutsaldır ve Ezgiler Ezgisi kutsalların kutsalıdır."[6] Benzer şekilde, Martin Luther bu ezgiye "yüksek ezgi" anlamına gelen das Hohelied adını vermiştir ve halen Almanca, Danca, İsveççe ve Felemenkçe'de bu isim kullanılmaktadır.
Yazar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yazar olarak Süleyman
[değiştir | kaynağı değiştir]Kitabın ilk kelimesi "Süleyman'ın" olması sebebiyle geleneksel olarak kitabın Süleyman tarafından yazıldığı düşünülür. Süleyman'ın yazarı olduğu düşünülen Özdeyişler, Ezgiler Ezgisi ve Vaiz kitaplarının hangi sırayla yazıldığı konusuyla ilgili ihtilaflar mevcuttur:
- Rabi Hiyya'ya göre Süleyman'ın ilk kitabı Özdeyişler'dir; bunu Ezgiler Ezgisi ve ardından Vaiz takip etmektedir.
- Rabi Yonatan ise Süleyman'ın ilk olarak Ezgiler Ezgisi'ni sonra Özdeyişleri ve ardından da Vaiz'i yazdığını belirtir.
- Talmud'da yazıldığına göre kitapların yazılış sırası şöyledir: Özdeyişler, Vaiz, Ezgiler Ezgisi.
Dinleyici olarak Süleyman
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazılarınca kitabın ilk kelimesi "Süleyman'a" olarak tercüme edilir dolayısıyla bu kişilere göre kitap Süleyman'a ithaf edilmiştir. Bu teoriyi onaylayan çelişkili baplar mevcuttur; örneğin:
| “ | Süleyman'ın bağı vardı Baal-Hamon'da, Kiraya verdi bağını; Her biri bin gümüş öderdi ürünü için. Benim bağım kendi emrimde, Bin gümüş senin olsun, ey Süleyman, İki yüz gümüş de ürününe bakan kiracıların. | „ |
—200px, 20px | ||
Antik çağlarda yazarın eserinin kabul görmesi için kendisinden daha ünlü birinin adının kullanılması olağan bir anlayıştı. Bazıları, doğal sevgiden kaynaklanan tek eşli birlikteliği anlatan bu kitabı, Süleyman'ın yedi yüz karısı ve üç yüz cariyesi olması sebebiyle Süleyman'ı yerme açısından yazıldığını düşünür.
Yahudi bilgeler bu kitabın kehanet kitabı olduğunu ve peygamber Yeremya veya onun meslektaşları tarafından yazıldığını savunur.[7] Fakat bu bilgeler eserlerini kral Süleyman'a atfetmiştir; aynı Hoşea, Yeşaya ve diğer kitaplardaki örneklerde olduğu gibi.
Tanrı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yazarın kim olduğuyla ilgili başka bir yorum da, konuya mecazi yolla yaklaşan Raşi'den gelmiştir. Süleyman'ın İbranicedeki adı Şlomo'dur, bu da Şalom yani barış kelimesiyle aynı kökü paylaşır. Dolayısıyla kitabın yazarı Süleyman'dır fakat hikâye "Barışın sahibi" yani Tanrı'nın ağzıyla aktarılmıştır. Kitaptaki diyaloglar Tanrı ile ilerleyen zamanlarda gelini olacak olan Yahudi halkı arasında geçmektedir.
İlmî
[değiştir | kaynağı değiştir]21. yüzyılda, lehçe farklılıkları baz alınarak yapılan çalışmada uzmanlar bu şiirin farklı geleneklerden geldiğini savunmaktadır. Örneğin Noegel ve Rendsburg'un dediğine göre:
Ezgiler Ezgisi, MÖ 900'lerde kuzey antik İbranicesiyle, edebi yeteneği üstün olan bir yazar tarafından, aliterasyon ve poliprosopon teknikleri kullanılarak zamanının en şehevi ve erotik şiiri olarak yazılmıştır ve metinde ima edilen konu başta Süleyman olmak üzere Yehuda monarşisinin eleştirilmesidir.[8]
Bazı uzmanlara göre ise metinde kullanılan bazı kelimeler Farsçadır, dolayısıyla şiir sürgün sonrası dönemde yazılmış olmalıdır. Süleyman ise sürgün sonrası dönemden çok önceleri olan MÖ 10. yüzyılda yaşamıştır. Metinde kullanılan bazı kelimeler sebebiyle kitabın yazarının Süleyman olmama ihtimali mevcuttur.[9]
Dil
[değiştir | kaynağı değiştir]Ezgiler Ezgisi, sürgün sonrası dönemin lehçesinin nasıl olduğuyla ilgili bilgi sunan ilk metindir. Sürgün sonrasında İbranilerin Farsça, Yunanca ve Aramca konuşan topluluklarla iletişim halinde olmaları sebebiyle bu dillerden kelimeler İbraniceye girmiştir. Bu kelimeler Rabinik İbranicede kullanılmasına rağmen Ahit İbranicesi'nde bulunmamaktadır dolayısıyla bu metin zamanın yerel diliyle ilgili ipuçları verir. Ahit İbranicesi'nin aksine Rabinik İbranicede uzun kalıplı cümleler kullanıldığı görülür.[10]
Yorum ve kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Genelde, alegorik yorumlar metnin Ahit'in bir parçası olduğunu onaylar fakat uzmanların konuyla ilgili tartışmaları sonucunda ortak bir karara hala varılamamıştır.[11]
Yahudi geleneği
[değiştir | kaynağı değiştir]Midraş ve Targum'daki Yahudi geleneğine göre kitap Tanrı'nın İsrailoğullarına karşı olan sevgisini gösteren bir alegoridir. Bu anlayış doğrultusunda metin, Tanrı ile Yahudi halkı arasındaki sevgiyi simgeleyen Şabat gününün arifesinde Sefarad ve Mizrahiler tarafından okunur. İtalkimler ise metni Pesah'ta birinci Yom Tov ve Yom Tov Şeni arifelerinde okurlar. Gelenksel olarak çoğu Yahudi, metni Pesah'ta bir Şabat gününde veya bayramın yedinci gününde Deniz ezgisiyle birlikte okurlar.
Mesihçi yorum
[değiştir | kaynağı değiştir]Ortaya bu kitabın mesihsel bir metin olduğu iddiaları atılmıştır,[12]:333 ilişkideki eril kişi mesihin kendisi olarak yorumlanır. Eril kişinin mesih olarak düşünülmesinin sebebi sıkça Davud soyundan gelen Süleyman hakkında konuşulmasıdır. Peygamber Natan'ın 2 Samuel 7'de gösterdiği üzere Mesih, Davud'un soyundan gelecektir. Davud hanedanlığına bağlı her kral potansiyel Mesih olarak görüldü, böylece Tapınağın mimarı Süleyman, okuyucuların aklına tekrar mesihsel umutlar getirdi.[12]:336 Kitapta geçen "yiğitler"[13] kelimesi, Samuel kitabında Davud'un "yiğit askerleri"ni[14] akla getirir. Yine kitapta geçen eril kişinin "kırmızı/kızıl"[15] tenli oluşu akla Samuel kitabındaki Davud'u getirir.[16] Aramca Yahudi targumlar da eril kişiyi beklenen Mesih olarak yorumlar.[17]
Kralın bahçesi (örneğin Ezgiler Ezgisi 5:1) cennet bahçesi olarak görülebilir (Tekvin 2:8-25),[18] bu da İsrail'i bir cennet bahçesine çevirecek olan Mesih'i akıllara getirir. Sevgililer, insanlığın düşüşünden kaynaklanan soyutlanmanın üstesinden geldiği şeklinde betimlenir. Kadının durumunu belirten "Kocana istek duyacaksın" (Tekvin 3:16) kalıbı Ezgiler Ezgisi'nde yer değiştirip "Sevgilim bana tutkun" (Ezgiler Ezgisi 7:10) olarak kullanılmıştır.[19]
Diğer bilgiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzmanlar genel Antik Yakın Doğu aşk şiirleriyle Ezgiler Ezgisi kitabında benzerlikler olduğunu dile getirir.[20] Bunların başında bazı Sümerce erotik pasajlar[21] ve Yeni Krallık dönemindeki Mısır'ın aşk şiirleri gelir.[22] Ayrıca, benzerlikler bulunan Tamilce aşk şiirleri de 20. yüzyılın sonlarında uzmanların ilgisini çekmiştir.[23]
Sanat, edebiyat ve müzikte referanslar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fredrik Sixten, Song of Songs, 2008
- The cantata Momente by Karlheinz Stockhausen [24]
- mewithoutYou 2004, Catch for Us the Foxes: "Please, catch for us the foxes in the vineyard... the little foxes."
- Animals as Leaders, Song of Solomon
- The Little Foxes, 1939
- The Spiritual Canticle by St. John of the Cross
- Song of Solomon - 1977, Toni Morrison
- Black Madonna, Song of Songs 1:5: "I am black, but beautiful, O daughters of Jerusalem ...", Nigra sum sed formosa
- J.S. Bach's Wachet auf, ruft uns die Stimme, BWV 140[25]
- Columba Mea by Kenneth Leighton
- La Sulamite by Emmanuel Chabrier
- Karen Young, Canticum Canticorum
- Jehovah's Witness, "The Shullamite Remnant"
- Ofra Haza, "שיר אהבה" (Aşk Şarkısı), 1988 album "Shaday"
- Kate Bush, The Song Of Solomon
- Christian Death, 1987, "The Scriptures"
- Steeleye Span, 1977, Storm Force Ten - "Awake, Awake"
- Idan Raichel "הינך יפה" (Güzelsin), 2002
- Flos Campi, Ralph Vaughan Williams
- Sinéad O'Connor, "Dark I Am Yet Lovely", 2007
- Madeleine l'Engle, Many Waters, 8:7: "Many waters cannot quench love, neither can the floods drown it. If a man were to give all his wealth for love, it would be utterly scorned."
- Daniel Pinkham, Wedding Cantata
- HIM (His Infernal Majesty), Dark secret love
- Pale Saints, Song of Solomon, 1994 - Slow Buildings
- Stephen Duffy, "Kiss Me"
- Brion Gysin, The Poem of Poems, (1958–1961)
- The song of Solomon and how she sang it to me, David Tibet
- Geoffrey Chaucer, 'The Canterbury Tales'
- Eliza Gilkyson, "Rose of Sharon" (1996)
- Robert Burns, "The Bonniest Lass", "the smuttiest sang that e'er was sung"
- John Zorn, "Shir Ha-Shirim", Şubat 2008.[26][27]
- John Steinbeck, The Grapes of Wrath "Rose of Sharon", 2:1: "I am a rose of Sharon."
- The Residents, I Hate Heaven
- Craig Thompson, Blankets
- Varda Kotler, "My Beloved Spake" 2:10
- Natasha Khan, Bat for Lashes, "Glass" ve "Two Planets" (2009)
- Neil Diamond, Holly Holy
- 2009, Pope Shenouda III, "Have You Seen the One I Love"
- 1975, Popol Vuh, Das Hohelied Salomos
- Inbar Bakal, Song of Songs
- Dirty Projectors, "Two Doves"
- Giovanni Pierluigi da Palestrina, Five Voices
- Yofiyah, Kabbalah Kirtan (Dodi Li, Yishakeni ve L'chah Dodi)
- "Solomon's Song", Fucked Up
- Gods of Luxury, "Angelica In Delirium"
- Leonard Cohen, "When I Hear You Sing"
- Elizabeth Smart, By Grand Central Station I Sat Down and Wept (1945)
- Alexander Goldscheider
- Einstürzende Neubauten, "Blume"
Filmlerde referanslar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Nammukku paarkkaan munthiri thoppukal
- Day of Wrath, Carl Th. Dreyer[28]
- The Wisdom of Crocodiles, (1998)
- The Woman in the Window (1944)
- Keeping Mum (2005)
- Miller's Crossing (1990)
- El crimen del Padre Amaro (2002)
- Once Upon a Time in America (1984)
- "The Librarian: Return to King Solomon's Mines" (2006)
- "Guramsan Tsadig" (2010)
- "Nell" (1994)
- Paradise (1982)
- Song of Songs (2005)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- 4Q106, 4Q107, 4Q108, 6Q6 (Ölü Deniz parşömenleri fragmanları)
- Hortus conclusus
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "newadvent.org". 26 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2011.
- ^ Rahlfs (ed.), Septuaginta, Volume 2, (Stuttgart: de:Deutsche Bibelgesellschaft, 1979), p. 260.
- ^ Song 6:13
- ^ Ezgiler Ezgisi 2:2-3
- ^ Ezgiler Ezgisi 1:1
- ^ Mishnah Yadayim 3:5
- ^ Babylonian Talmud, Bava Batra, p 14b-15a
- ^ Noegel and Rendsburg, Solomon's Vineyard: literary and linguistic studies in the Song of Songs, (Society of Biblical Literature, 2009), p. 184.
- ^ Coogan, Michael. A Brief Introduction to the Old Testament. Oxford: Oxford University Press, 2009, p. 394
- ^ Sáenz-Badillos, Angel (1993). A History of the Hebrew Language. Great Britain: Cambridge University Press. ss. 123-4. ISBN 0 521 43157 3.
- ^ Garrett, Duane A. Song of Songs. Word Biblical Commentary 23B. Nashville: Nelson, 2004, 15.
- ^ a b James Hamilton, "The Messianic Music of the Song of Songs", Westminster Theological Journal 68 (2006).
- ^ Song 3:7
- ^ 2 Samuel 23:8
- ^ Ezgiler Ezgisi 5:10
- ^ 1 Samuel 16:12
- ^ Sigmund Mowinckel, He That Cometh, (New York: Abingdon Press, 1954), 283.
- ^ Francis Landy, "The Song of Songs and the Garden of Eden" Journal of Biblical Literature 98:4 (December 1979): 524.
- ^ James Hamilton, op. cit., 344.
- ^ Gwendolyn Leick, Sex and eroticism in Mesopotamian literature 26 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 1994.
- ^ Cheryl Exum, Song of Songs, 2005.
- ^ Fox, M.V. The Song of Songs and Ancient Egyptian Love Songs. University of Wisconsin Press, 1985
- ^ Chaim Rabin (1973), Abraham Mariaselvam (1987).
- ^ Smalley, Roger. 1974. "Momente: Material for the Listener and Composer" (Parts 1 and 2). The Musical Times 115, no. 1571 (January): 23–28 and no. 1574 (April): 289–95.
- ^ Herz, Gerhard (1972). Bach: Cantata No. 140. W.W. Norton and Company.
- ^ Allan, J. Reviews: Live - John Zorn Abron Arts Centre 12 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Amplifier Magazine, February 22, 2008.
- ^ Smith, S. An Unlikely Pairing on Common Ground 30 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NY Times, November 27, 2008.
- ^ Day of Wrath
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Yahudi tercüme ve yorumları:
- Shir Hashirim - Song of Songs (Judaica Press)2 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. translation [with Rashi's commentary] at Chabad.org
- Jewish Encyclopedia: 20 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Song of Songs
- The original Hebrew version, vowelized, with side-by-side English translation15 Nisan 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
Hristiyan tercüme ve yorumları:
- Spices in the Song of Solomon: Song of Songs, Shir Hashirim
- Flora and Fauna in the Song of Solomon: Song of Songs, Shir Hashirim
- Online Bible at GospelHall.org 21 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Song of Songs at Bible Gateway2 Ocak 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (various versions)
- Catholic Encyclopedia 26 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Summary Interpretation of the Song of Solomon by H. Speckard
Edebiyat
[değiştir | kaynağı değiştir]- Garrett, Duane A. Song of Songs. Word Biblical Commentary 23B. Nashville: Nelson, 2004.
- Linafelt, Tod. "Biblical Love Poetry (...and God)". Journal of the American Academy of Religion 70 (2) 2002.
- Pope, Marvin H. Song of Songs: A New Translation with Introduction and Commentary. Anchor Bible 7C. 2 volumes. Garden City, New York: Doubleday, 1977.
- Theo Kobusch, Metaphysik, C. Metaphysik als Exegese des Hohenliedes, in Der Neue Pauly, Band 15, La-Ot, Stuttgart Weimar 2001.
- Ariel Bloch and Chana Bloch, translators. The Song of Songs: A New Translation, With an Introduction and Commentary. Afterword by Robert Alter, Random House, 1995, ISBN 978-0520213302.
- Hudson Taylor, Union and Communion or Thoughts on the Song of Solomon, Dodo Press 2009 et.alii pdf download 27 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kayıtlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Canticum Canticorum. Eloge De L'amour. La Cantique Des Cantiques à la Renaissance, Capilla Flamenca, 2004 (Eufoda 1359).
- Audio Reading of the Song of Solomon, Rafi Metz [İbranice]
