Rudolf Carnap
| Rudolf Carnap | |
|---|---|
| Doğumu | 18 Mayıs 1891 Ronsdorf, Remscheid, Düsseldorf, Rheinprovinz, Prusya Krallığı, Alman İmparatorluğu |
| Ölümü | 14 Eylül 1970 (79 yaşında) Santa Monica, Kaliforniya, ABD |
| Çağı | 20. yüzyıl felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Analitik |
| İlgi alanları | Mantık, epistemoloji, bilim felsefesi, anlambilim |
| Önemli fikirleri | Fizikalizm, fenomelizm, analitik-sentetik ayrımı, modal mantık, yapay dil, kavramsal düzenler, mantıksal pozitivizm |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
Rudolf Carnap (18 Mayıs 1891 - 14 Eylül 1970) 1935'ten önce Avrupa'da, sonrasında Amerika'da etkin olan Alman filozof. Viyana Çevresinin önemli bir üyesi ve mantıksal olguculuğun bir destekçisiydi. "Yirminci yüzyıl filozofları arasında bir dev" sayılmaktadır.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Carnap'ın babası fakir bir kurdele dokumacısından bir kurdele yapım fabrikasının sahibi konumuna kadar gelmişti. Annesi akademik bir arka plana sahipti; onun babası bir eğitim inkılapçısıydı ve en büyük erkek kardeşi ise arkeolog Wilhelm Dörpfeld idi. Carnap on yaşında iken amcasına Yunanistan'a olan bir yolculuğunda eşlik etti.[2] Carnap sıkıca Protestan olan dindar bir ailede yetiştirildi ancak sonradan bir ateist oldu.[3]
Resmi eğitimine Jena'daki Barmen Gymnasiumda ve Carolo-Alexandrium Gymnasiumda başladı.[4] 1910'dan 1914'a kadar Jena Üniversitesinde fizik alanında bir tez yazmak amacıyla öğrenim gördü. Ama aynı zamanda Immanuel Kant'ın Arı Usun Eleştirisi eserini Bruno Bauch tarafından verilen bir ders boyunca özenle inceledi ve Gottlob Frege'nin matematiksel mantık üzerine verdiği derslere giren çok az sayıdaki öğrenciden biriydi.[kaynak belirtilmeli]
Üniversite yıllarında Alman Gençlik Hareketinden etkilendi.[5]
Carnap, Birinci Dünya Savaşı'na siyasi ve töresel itirazları olmasına rağmen Alman ordusuna katılmak zorunda hissetti. Üç yıl görev yaptıktan sonra, Albert Einstein'ın yeni atanmış bir profesör olduğu Berlin Üniversitesinde fizik öğrenimi görmesine izin verildi. Carnap ardından Jena Üniversitesindeki öğrenimine devam etti. Burada uzay ve zamanın aksiyomatik kuramını savunan bir tez yazdı. Fizik bölümü çok felsefi, felsefe bölümünden Bruno Bauch ise çok salt fizik olduğunu söyledi. Carnap bunun ardından 1921 yılında Bauch'un danışmanlığında uzay kuramı üzerine daha ortodoks Kantçı bir biçimde yeni bir tez yazdı ve onu Der Raum (Uzay) adıyla Kant-Studien dergisinin ek bir sayısında yayınladı.[6]
Frege'nin dersi onu Bertrand Russell'ın mantık ve felsefe üzerine çalışmalarıyla tanıştırdı. Kendini bilimleri besleyen mantık alanındaki yenilikleri kullanarak geleneksel felsefeyi aşma çabasına adadı. Ona yazdığı mektuba cevap olarak Russell, Principia Mathematica adlı başyapıtından uzun alıntıları el yazısıyla kopyaladı çünkü ne Carnap ne de üniversitesi eserin bir kopyasını alacak imkanlara sahip değildi.[kaynak belirtilmeli] 1924 ve 1925'te görüngübilimin kurucusu Edmund Husserl tarafından verilen seminarlara katıldı ve fizik üzerine mantıksal olgucu bir açıdan yazmaya devam etti.[7]
Carnap 1923'teki bir konferansta benzer bir kişilik olan Hans Reichenbach. Reichenbach Carnap'ı Viyana Üniversitesinde bir profesör olan Moritz Schlick ile tanıştırdı. Schlick Carnap'a üniversitedeki bölümünde bir mevki sundu, Carnap 1926'da teklifi kabul etti. Bununla birlikte Carnap sonradan Viyana Çevresi adını alan ve büyük oranla Schlick önderliğinde olan; Hans Hahn, Friedrich Waismann, Otto Neurath, Herbert Feigl ve bazen ziyaretlerde bulunan, Hahn'ın öğrencisi Kurt Gödel'i içeren gayri resmi bir aydınlar grubunun üyesi oldu. Wittgenstein Viyana'yı ziyaret ettiğinde Carnap ile buluşurdu. Carnap, Hahn ve Neurath ile çevrenin 1929 manifestosunu yazdı ve Reichenbach ile Erkenntnis felsefe dergisini kurdu.
1930 Şubatında Alfred Tarski Viyana'da bir dizi ders verdi, aynı yılın kasım ayında ise Carnap Varşova'yı ziyaret etti. Bu olaylar sırasında Carnap Tarski'nin model kuramına dayanan anlambilim yöntemi hakkında öğrendi. Başka bir Viyana Çevresi filozofu olan Rose Rand'a göre: "Carnap'ın anlambilim kavrayışı Tarski'nin eserlerindeki temel dayanıyor ama mantıksal ve mantıksal olmayan sabitler ile mantıksal ve olgusal gerçek arasında bir ayrım var (...) Aynı zamanda [Carnap] uzantı ve niyet kavramları üzerine de çalışıyor ve bu iki kavramı yeni anlambilim yönteminin temeli haline getiriyor."[8]
1931'de Carnap Prag Üniversitesine profesör olarak atandı. 1933'te W. V. O. Quine Carnap ile Prag'da tanıştı ve Carnap'ın eserlerini derinlemesine tartıştılar. Burada Carnap ve Quine arasında, Quine'ın Carnap ile olan sert fikir ayrılıklarına rağmen hayatta kalan bir saygı gelişti.
Sosyalist ve pasifist görüşleri tarafından Nazi Almanyası'nda tehdit altında olan Carnap 1935'te ABD'ye göç etti ve 1941'de ABD vatandaşı oldu. Schlick ise Viyana'da 1936'da öldürüldü. 1936'dan 1952'ye kadar Carnap Chicago Üniversitesinde felsefe profesörlüğü yaptı. 1930'ların sonlarında Carnap, Carl Gustav Hempel'e asistanlık teklif etti; Hempel teklifi kabul etti ve Carnap'ın en önemli entelektüel ortaklarından biri oldu. Kısmen Quine sayesinde, Carnap 1939-41 yıllarını Tarski ile yeniden birleştiği Harvard Üniversitesinde geçirdi.[9] Carnap sonradan (1963'te) Chicago'da geçirdiği zaman hakkında kötü konuştu çünkü kendisi ve Charles W. Morris bütün bölümde bilim ve mantığın önceliğine inanan tek kişilerdi. (Chicago iş arkadaşları arasında Richard McKeon, Charles Hartshorne ve Manley Thompson vardı.) Buna rağmen Carnap'ın Chicago yılları son derece üretkendi. Anlambilim (Carnap 1942, 1943, 1956), modal mantık ve olasılık ve tümevarımsal mantığın felsefi temelleri üzerine eserler yazdı (Carnap 1950, 1952).
Princeton'da İleri Araştırmalar Enstitüsünde kısa bir süreliğine (1952-4) çalıştıktan sonra 1954'te UCLA Felsefe Bölümüne katıldı (Reichenbach bir önceki yıl ölmüştü). Kaliforniya Üniversitesi, Berkeleyden gelen benzer bir teklifi önceden reddetmişti çünkü bu bir bağlılık yemini etmesini gerektiriyordu, buna da ilke olarak karşıydı. UCLA'da iken bilimsel bilgi, analitik-sentetik ayrımı ve doğrulanabilirlik ilkesi üzerine yazdı. Termodinamik ve tümevarımsal mantık üzerine yazıları ölümünden sonra yayınlandı (Carnap 1971, 1977, 1980).
Carnap 14 yaşında iken kendine Esperanto öğretti ve yaşamı boyunca ona sempatik kaldı (Carnap 1963). Sonradan 1908 ve 1922'de Dünya Esperanto Kongresine katıldı ve dili gezilerinde kullandı.
Carnap Elizabeth Schöndube ile olan ve 1929'da boşanma ile sonlanan ilk evliliğinden dört çocuk yaptı. İkinci karısı Elizabeth Ina Stöger ile 1933'te evlendi.[2] Ina 1964'te intihar etti.
Seçme Yayınları
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1922. Der Raum: Ein Beitrag zur Wissenschaftslehre, Kant-Studien, Ergänzungshefte, no. 56. His Ph.D. thesis.
- 1926. Physikalische Begriffsbildung. Karlsruhe: Braun.
- 1928. Scheinprobleme in der Philosophie (Pseudoproblems of Philosophy). Berlin: Weltkreis-Verlag.
- 1928. Der Logische Aufbau der Welt. Leipzig: Felix Meiner Verlag. English translation by Rolf A. George, 1967. The Logical Structure of the World. Pseudoproblems in Philosophy. University of California Press.
- 1929. Abriss der Logistik, mit besonderer Berücksichtigung der Relationstheorie und ihrer Anwendungen. Springer.
- 1934. Logische Syntax der Sprache. English translation 1937, The Logical Syntax of Language. Kegan Paul.
- 1996 (1935). Philosophy and Logical Syntax. Bristol UK: Thoemmes. Excerpt.
- 1939, Foundations of Logic and Mathematics in International Encyclopedia of Unified Science, Vol. I, no. 3. University of Chicago Press.
- 1942. Introduction to Semantics. Harvard Uni. Press.
- 1943. Formalization of Logic. Harvard Uni. Press.
- 1956 (1947). Meaning and Necessity: a Study in Semantics and Modal Logic. University of Chicago Press.
- 1950. Logical Foundations of Probability. University of Chicago Press. Pp. 3-15 online.
- 1950. "Empiricism, Semantics, Ontology21 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Revue Internationale de Philosophie 4: 20-40.
- 1952. The Continuum of Inductive Methods. University of Chicago Press.
- 1958. Introduction to Symbolic Logic with Applications. Dover.
- 1963, "Intellectual Autobiography" in Schilpp (1963: 1-84).
- 1966. Philosophical Foundations of Physics. Martin Gardner, ed. Basic Books. Online excerpt.15 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1971. Studies in inductive logic and probability, Vol. 1. University of California Press.
- 1977. Two essays on entropy. Shimony, Abner, ed. University of California Press.
- 1980. Studies in inductive logic and probability, Vol. 2. Jeffrey, R. C., ed. University of California Press.
- 2000. Untersuchungen zur Allgemeinen Axiomatik. Edited from unpublished manuscript by T. Bonk and J. Mosterín. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. 167 pp. ISBN 3-534-14298-5.
Online bibliography.23 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Under construction, with no entries dated later than 1937.
Atıflar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "University of California: In Memoriam, 1974". texts.cdlib.org. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ a b Quine, W. V. (Willard Van Orman); Carnap, Rudolf; Creath, Richard (1990). Dear Carnap, dear Van : the Quine-Carnap correspondence and related work. Library Genesis. Berkeley : University of California Press. ISBN 978-0-520-06847-6.
- ^ "Biography". depts.washington.edu. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ Mormann 2000, p. 14.
- ^ Leitgeb, Hannes and André Carus, "Rudolf Carnap", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2021 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/spr2021/entries/carnap/>.
- ^ A. W. Carus, Michael Friedman, Wolfgang Kienzler, Alan Richardson, Sven Schlotter (eds.), Rudolf Carnap: Early Writings: The Collected Works of Rudolf Carnap, Volume 1, Oxford University Press, 2019, pp. xiii–xiv.
- ^ Smith, D. W., and Thomasson, Amie L. (eds.), 2005, Phenomenology and Philosophy of Mind. Oxford and New York: Oxford University Press, p. 8 n. 18.
- ^ "Reading Notes and Summaries on Works by Rudolf Carnap | Digital Pitt". digital.library.pitt.edu. 16 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ Frost-Arnold, Greg (2013). Carnap, Tarski, and Quine at Harvard: Conversations on Logic, Mathematics, and Science. Chicago: Open Court. p. 27. ISBN 9780812698374.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Rudolf Carnap Webpage and Directory of Internet Resources10 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Rudolf Carnap Collection26 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the University of Pittsburgh.
- Homepage of the Collected Works of Rudolf Carnap.1 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Internet Encyclopedia of Philosophy: Rudolf Carnap13 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Mauro Murzi.
- Precis29 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. of Carnap's philosophy.
- https://web.archive.org/web/20080515222627/http://www.csicop.org/si/9803/gardner.html, Martin Gardner interview
- http://www.rbjones.com/rbjpub/philos/history/rcl000.htm7 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Life of Rudolf Carnap
- R. Carnap: "Von der Erkenntnistheorie zur Wissenschaftslogik"12 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Paris Congress in 1935, Paris, 1936.
- R. Carnap: "Über die Einheitssprache der Wissenschaft"12 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Paris Congress in 1935, Paris, 1936.
- R. Carnap: "Wahrheit und Bewährung"15 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Paris Congress in 1935, Paris, 1936.
- Das Fremdpsychische bei Rudolf Carnap18 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (German) by Robert Bauer.
