Llpsi - Fabellae Latinae I-Xxxv

5/20/2018 FabellaeLatinaeiXxxv-slidepdf.
com
HANS H. ØRBERG
LINGVA LATINA
PER S E IL LVST RATA
FABELLAE LATINAE
ad cap. I–XXXV
DOMVS LATINA
MMIX
http://slidepdf.com/reader/full/fabellae-latinae-i-xxxv 1/68
5/20/2018 FabellaeLatinaeiXxxv-slidepdf.com
PERSONAE
Aemilia , domina,
Quīntī, Iūliaemāter Mārcī,
Aemilius, mīles, frāter Aemiliae
Cornēlia, puella, fīlia Cornēliī et
Fabiae
Cornēlius, dominus, pater Sextī et
Cornēliae
Dāvus, servus Iūliī
Dēlia, ancilla Aemiliae
Diodōrus, maister
Dōrippa, amīca !"diae
Fabia, uxor Cornēliī
Grūmiō, tabernārius
Iūlia, puella, fīlia Iūliī et Aemiliae
Iūlius, dominus, pater Mārcī, Quīntī,
Iūliae
Lēander , servus Iūliī
Lepidus, adulēscēns
Libanus, servus Cornēliī
Lŷdia, amīca Mēdī
Mārcus, puer, fīlius Iūliī et Aemiliae
Marīnus , adulēscēns, fīlius Mīci#nis
Medicus $ūsculānus
Mīciō, mercātor, pater Marīnī
Mopsus, tabernārius
Sanniō, iānitor
Sexus, puer, fīlius Cornēliī et Fabiae
S!ra, ancilla Aemiliae
!I%&'A !A$I%A ()* S) I!!'S$*A$A

FA+)!!A) !A$I%A) ad cap I-...'
/ 0ans 0 1rber 2 !uii Miralia, 3445
Domus Latina, MMIX
IS+% 5678768549598:;8<
===linua8latinad>
===culturaclasicaes
INDEX p?

:8 Prōvinciae Rōmānae @cap I
;
38 Prōvinciae Rōmānae II @cap I ;
<8 Līberī et librī @cap II 9
B8 Gāiī familia @cap II 9
;8 Pater dormit @cap III 6
98 Ānulus Iūliae @cap III 6
68 ummus Dāvī @cap I' 7
78 M!dus servus bonus nōn est @cap '
7
58 Liber novus @cap ' 5
:48 Puella in "ortō @cap ' :4
::8 Dāvus bonus servus est @cap '
::
:38 M!dus et #orn!lius @cap 'I :3
:<8 $%uus et servus @cap 'II :3
:;8 &'eculum
:B8 )rnāmenta(emiliae
dominae@cap
@cap'II
'III :<
:B
:98 Dominī et e%uī @cap I. :;
:68 ōn servī, sed amīcī @cap I. :;
:78 Pater abest, adest māter @cap . :9
:58 Puer et canis @cap . :6
348 *abernāriī Iūliī @cap . :6
3:8 Pater revenit @cap . :7
338 (sinus %uī currit @cap . :5
3<8 Puer in silvā @cap . :5
3B8 &ervī dormiunt @cap .I 34
3;8 Puer et 'uellae @cap .I 3:
398 Puer armātus @cap .II 3:
368 (ncillae nōn bene 'ārent @cap .II 33
378 #anis stultus @cap .III 33
358 +alendārium Rōmānum @.III 3<
<48 (sinus curr!ns @cap .I' 3B
<:8 ortis mīles Rōmānus @cap .I' 3;
<38 &ervī et ancillae @cap .' 3;
<<8 Puer ae-er @cap .' 39
<B8 Ā māne ad ves'erum @cap .' 36

<;8 .estīmenta et arma @cap .' 36
<98 Disci'ulī ae-rī @cap .' 37
<68 Puer ae-er et medicus @cap .' 37
<78 Mīles in Germāniā @cap .' 35
<58 rātr!s 'u-nant!s @cap .' <4
B48 (mīca 'ulc"rior @cap .' <4
B:8 #anis ululāns @cap .' <4
B38 .ia )sti!nsis @cap .'I <:
B<8 īnis tem'estātis @cap .'I <3
BB8 Medicus doctus @cap .'II <<
B;8 Plūtī fossa @cap .'II <<
B98 umerī et litterae @cap .'III
<B
B68 Duo frātr!s @cap .I.
<B B78 (mor adul!scentium @cap .I. <;
B58 Iūlius adul!sc!ns @cap .. <9
;48 D! novō īnfante @cap .. <9
;:8 (bībit 'ater @cap .. <6
;38 &ervus /ritannus @cap .. <6
;<8 īlius industrius @cap .. <7
;B8 Gubernātor doctus @cap .. <5
;;8 0uīntus -ubernātor erit @cap .. B4
;98 1!nō servus doctus @cap .. B4
;68 L2dia d! #"rīstō @cap .. B:
;78 Ma-ister numerōs dictat @cap ..I B:
;58 Puer et ma-ister @cap ..II B3
948 Iānitor 'robus @cap ..II B<
9:8 Redit &e3tus @cap ..I' B<
938 4omin!s et b!stiae @cap ..I'
BB
9<8 Dāvus amīcum suum 'u-nantem Rōmae videt
@cap ..' B;
9B8 ōn omn!s virī malī sunt, Metella5 @cap ..'
B;
B9 euter rec!dere vult @cap ..'

9;8
998 Puer barbarus @cap ..' B9
968 6nfāns re'ertus @cap ..' B6
978 &omnus turbātus @cap ..' B7
958 Im'robus servus Mārcō suādet ut fu-iat @cap ...
B7
648 Mārcus inclūsus @cap ... B5
6:8 (mīcus P"ili''ae #"rīstiānus @cap .. ;4
638 P"ili''a d! #"rīstiānīs @cap ... ;:
6<8 D!liae amīcus ad mortem dūcitur @cap ...

;:
6B8 *7rannī vīta @cap ...I ;3
6;8 Marītus !brius @cap ...' ;<
698 In t"eātrō @cap ...' ;B
668 Plīnius d! morte avunculī @cap ...' ;;
678 (ndroclus et leō @cap ...' ;9
FABELLAE LATINAE
1.- "rōvinciae
In imperi# *#mān# $ōmānae @cap I
sunt multae pr#vinciae 0ispānia et &allia sunt
pr#vinciae *#mānae +ritannia uoue pr#vincia *#māna est
0ispānia et &allia et +ritannia trēs pr#vinciae in )ur#pā sunt Dbi
sunt pr#vinciae SEria et AeEptus SEria in Asiā est, AeEptus est
in Gfricā +ritannia īnsula est %um īnsulae sunt &allia et 0ispānia
%#n sunt īnsulaeH sed Corsica, Sardinia, Sicilia īnsulae sunt Māna
īnsula est +ritannia Sicilia uoue et Sardinia et Corsica mānae
sunt īnsulae Melita īnsula parva est
Quid est +rundisium +rundisium oppidum est Quid est
ānuvius
et ānuvius ānuvius
sunt duoest Juvius
mānī *Kēnus
Juviī uoue
in )ur#pā Juvius
%īlus estmānus
uoue *Kēnus
Juvius est )stne %īlus in )ur#pā %#n in )ur#pā, sed in Gfricā est
%īlus %um *Kodus Juvius est %#n Juvius, sed īnsula est *Kodus
est īnsula &raeca In &raeciā multae sunt īnsulae parvae et
mānae
I%S'!A et L((I'M vocābula !atīna sunt In vocābul# I%S'!A sunt
sex litterae littera prīma I, secunda %, tertia S I est littera et
numerus %umerī prīmī sunt I, II, III, litterae prīmae A, +, C
2.- "rōvinciae $ōmānae II @cap I

Corsica est īnsula mana +ritannia uoue īnsula mana est
)stne
0ispāniaīnsula
n#nItalia Italia
īnsulae, sedn#n īnsula, sed
paenīnsulae paenīnsula
manae suntest Italiaest
In Italiā et
*#ma 0ispānia est pr#vincia *#māna &allia uoue pr#vincia
*#māna est 0ispānia et &allia pr#vinciae *#mānae sunt Sicilia
uoue, mana īnsula, pr#vincia *#māna est %um &ermānia
pr#vincia *#māna est In imperi# *#mān# multae sunt pr#vinciae,
sed &ermānia n#n est pr#vincia *#māna (r#vinciae *#mānae sunt
SEria, AeEptus, &allia, +ritannia, n#n &ermānia Suntne Juviī
manī in &ermāniā In &ermāniā sunt duo manī Juviī, *Kēnus et
ānuvius Nnsulae uoue sunt multae in imperi# *#mān#, sed in
&ermāniā īnsulae n#n sunt Multae īnsulae sunt in &raeciā %um
Sicilia uoue in &raeciā est Sicilia n#n in &raeciā, sed in Italiā
est Nnsulae &raecae parvae suntO Suntne īnsulae manae in
&raeciā In &raeciā uoue īnsulae manae sunt, Crēta et )uboea
Quid est elpKī elpKī oppidum &raecum est Suntne oppida
&raeca +rundisium et $ūsculum +rundisium et $ūsculum n#n
oppida &raeca, sed oppida *#māna sunt Sparta et elpKī oppida
&raeca sunt In Italiā et in &raeciā multa oppida sunt, sed in
AeEpt# pauca sunt oppida et ūnus est Juvius manus, n#n multī
Juviī
Ppaen8īnsula 8ae f 
3.- Līberī e librī @cap II

Quid est $ūsculum $ūsculum est oppidum *#mānum )stne
mānum oppidum $ūsculum n#n mānum, sed parvum oppidum
est Dbi est $ūsculum $ūsculum est in Italiā
Quis est Iūlius Iūlius est vir *#mānus Cuius vir est Iūlius vir
Aemiliae est Dbi est Iūlius )st in oppid# $ūscul# )stne Aemilia in
oppid# Aemilia in oppid# n#n est
Cornēlius RDbi est vir tuus, Aemilia
Aemilia RIūlius, vir meus, in oppid# $ūscul# est Sed ecce
Mārcus, fīlius meus, et ēlia
Cornēlius RQuae est ēlia
Aemilia Rēlia ancilla mea est
Cornēlius R)stne SEra uoue ancilla tua
Aemilia Rēlia et SEra et cēterae multae sunt ancillae meae In
familiā meā sunt multae ancillae multīue servī - sed paucī līberī
Cornēlius RQuot līberī in familiā tuā sunt
Aemilia R$rēs
Cornēlius RQuot fīliī et uot fīliae
Aemilia Ruo fīliī et ūna fīlia Fīliī meī sunt Mārcus et Quīntus,
fīlia mea est Iūlia In familiā meā sunt centum servī et trēs līberī
Cornēlius RCentum est mānus numerusO In meā familiā parvus
numerus serv#rum est %eue mānus est numerus līber#rum
me#rum
Aemilia RQuot sunt līberī tuī
Cornēlius Ruo ūnus fīlius, Sextus, et ūna fīlia, Cornēlia (arvus
est numerus līberōrum - sed numerus librōrum me#rum n#n
parvus estO !ibrī meī sunt mānī et parvī, antīuī novīue centum
librī !atīnī et &raecī
Aemilia RCentum librīO Mānus est numerus libr#rum tu#rumO
Cornēlius R)cce liber meus novusH titulus librī est &*AMMA$ICA
!A$I%A
Līberī et liber duo vocābula masculīna sunt Līberī est plūrālis,
liber sinulāris est - plūrālis librī 
4.- Gāiī %amilia @cap II

Quis est &āius &āius est vir *#mānus &āius pater !ūciī et $itī est
!ūcius et $itus sunt puerī *#mānī Cuius fīlia est &āia &āia uoue
fīlia &āiī est !ūcius, $itus &āiaue trēs līberī &āiī sunt Quae est
Iūlia Iūlia fēmina *#māna est, et māter līber#rum &āius dominus
uoue serv#rum est In familiā &āiī mīlle servī sunt Melitta ancilla
est Cuius ancilla est Melitta Melitta ancilla Iūliae est Iūlia domina
Melittae et multārum ancillārum est Quot ancillae sunt in familiā
&āiī In familiā &āiī centum ancillae sunt Manus est ancillārum
numerus Melittasunt
Multae ancillae n#n &raecae
fēmina *#māna, sed*#mān#
In imperi# fēmina manus
&raeca est
est
numerus ancillārum &raecārum ēlia uoue ancilla Iūliae est
Iūlia R)cce liberO )st liber &raecus Cuius est liber
Melitta RMeus est liberO
ēlia R%#n tuus, sed meus est liberO
Iūlia RQuid !iber novus estO !iber est &āiī, virī meīO Multī sunt
librī &āiī, et !atīnī et &raecīO !iber n#n ancillārum, sed virī meī estO
5.- "aer dormi @cap III
Iūlia, fīlia Iūliī et Aemiliae, est parva puella laeta uae cantat et
rīdet Sed iam
Cūr pl#rat n#n
Iūlia cantat
(uella puella
pl#rat neue
uia rīdet,
Mārcus eam sed pl#ratMārcus
pulsat RDKuKūO
est
puer improbus uī parvam puellam pulsat - et rīdetO
Aemilia audit fīliam uae pl#rat
Iūlia Iūlium vocat R(aterO (a8aterO
Māter fīliam audit, neue pater eam audit Aemilia SEram
ancillam interroat RDbi est vir meus Iūlia eum vocat Cūr n#n
venit
SEra Rominus dormit
Aemilia Iūlium n#n videt, sed audit RSsst8rrrcK, ssst8rrrcKO Iūlius

dormit neue Iūliam audit
Aemilia RTO Fīlia pl#rat - et pater dormitO
Iūlia RDKuKūO Mārcus mē pulsatO
Mārcus rīdet R0aKaKaeO
(ater audit fīliam uae pl#rat et fīlium uī rīdet Iam n#n dormit
Iūlius
)cce Iūlius venit et Aemiliam interroat RCūr Iūlia pl#rat et
Mārcus rīdet
Aemilia respondet RMārcus rīdet, uia Iūlia pl#rat, et Iūlia pl#rat
et tē vocat, uia Mārcus eam pulsat (uer improbus est MārcusO
Iūlius Mārcum vocat Mārcus venit et Iūlium īrātum videt Iam
n#n rīdet puer (ater īrātus fīlium improbum verberatO
6.- &nulus Iūliae @cap III

Iūlia, domina ancillārum, Melittam, ancillam suam probam, vocat
Melitta, uae eam audit, venit
Iūliam Melitta interroat RQuid est, domina
Iūlia RT Melitta, mea proba ancilla ubi est ānulus meus Iūlia
ānulum suum n#n videt
Melitta n#n respondet Cūr Melitta n#n respondet Melitta n#n
respondet, uia ānulus in saccul# ēliae estO ēlia, uae ānulum in
saccul# Kabet, ancilla improba est
Melitta RGnulus tuus Kīc n#n est, domina
Iūlia RDbi est ēlia
Melitta Rēlia dormit
Iūlia RQuid dormit 
ēlia laeta cantat R!alla, lalla omina eam audit Rēlia n#n
dormit, sed cantatO
Iūlia, uae īrāta est, ēliam vocat RēliaO
ēlia, uae dominam īrātam audit, iam n#n cantat, neue rīdet
ēlia venitH ēlia, uam Melitta videt sed domina n#n videt,
ancillam interroat RCūr mē domina vocat
Melitta respondet Romina tē vocat, uia ānulus in saccul# tu#
est Cuius est ānulus, ēlia %um tuus est ēlia n#n respondet,
sed ānulum in lect# dominae p#nit Iam ānulus in dominae lect#
est
Iūlia, uae iam videt ēliam sed ānulum in lect# n#n videt, eam
interroat RDbi est ānulus meus, ēlia
ēlia R)cce ānulus tuus, domina Gnulus in lect# tu# est
Iūlia, uae iam ānulum videt, laeta est Sed ēlia n#n est laeta,
uia ānulum n#n iam in saccul# su# Kabet Melitta laeta est et
rīdet Cūr Melitta laeta est Melitta laeta est, uia ancilla proba est
7.- 'ummus
Aemilia, Dāvī suum
uae virum @capn#n
I'videt, āvum interroat RDbi est vir
meus Cūr n#n venit
āvus audit dominum, uī Mēdum vocat R'enī, Mēde, improbe
serveO
āvus RAudīO ominus Mēdum vocat, sed Mēdus abest neue
venit
Aemilia RMēdus n#n venit uia pecūniam dominī suī Kabet Is
servus improbus estO Sed ecce venit vir meus
Aemilia laeta est, uia Iūlius venit Is īrātus est, et sacculum
suum in mēnsā p#nit
Iūlius R)cce sacculus meus %#n centum, sed tantum decem
nummī in saccul# me# sunt Cēterī nummī meī sunt in saccul#
MēdīO ominus suum Mēdum servum accūsat
Aemilia R%#n decem, sed tantum novem sunt nummī in saccul#
tu#
Iūlius pecūniam numerat RUnus, duo, trēs, uattuor, uīnue,
sex, septem, oct#, novem Quid %ovem tantum Cūr ūnus
nummus abest
Aemilia)cce
nummus RQuia in saccul#
āvus āvī
adest Is est, tuum
nūllum neue tuus, sed
nummum āvī %#n
Kabet est
āvum, sed Mēdum accūsāO
āvus R)cce parvus sacculus meus, domine In e# ūnus est
nummus, uī meus est
Iūlius RT āve, nummum Kabē, bone serveO %#n meus, sed tuus
est Sūme sacculum tuum et discēdeO
*īdet Aemilia Iam Iūlius uoue rīdet neue āvum, servum
probum, accūsat
āvus sacculum suum sūmit et discēdit
Iūlius R(robus servus est āvus, eius est pecūnia uae in
saccul# eius est Sed mea est pecūnia uae est in saccul# MēdīO
8.- Mēdus servus bonus nōn es @cap '

Iūlia Aemiliam interroat RMamma, cūr pater īrātus est Cūr n#n
laetus est, neue rīdet !īberī eius probī sunt Mārcus uoue n#n
est improbus ecce, mē n#n iam pulsat, neue Quīntum accūsat
Aemilia R(ater īrātus est, uia sacculus eius vacuus est %ūllus
serv#rum pāret pater vocat Mēdum, uī n#n adest, neue Mēdus,
uī est servus improbus, venit
Iūlia RSed cūr Mēdus n#n venit %#n venit, uia pater īrātus est,
et Mēdus timet dominum suum īrātum, uia pater eum bacul#
verberat Sed mē n#n timet
Iūlia Mēdum vocat RMēde, venīO Iūlia, n#n dominus īrātus tē
vocatO
Sed Mēdus n#n audit, neue venit Cūr Mēdus n#n venit Quia
Mēdus n#n adest, sed abest Cūr Mēdus abest Quia Mēdus in
saccul# su# manum numerum numm#rum Kabet Cuius sunt
nummī %ummī n#n Mēdī, sed Iūliī sunt Mēdus in saccul# su# Iūliī
numm#s Kabet et dominum timet Mēdus n#n iam in familiā, sed in
oppid# $ūscul# est
Mārcus
Aemilia R0aKaKaeO Mēdus n#n
RMārce, improbe audit
puerO tē, neue
Aemilia venitOuod est in
baculum,
mēnsā, sūmit Mārcus, uī baculum videt, timet, tacet et discēdit
Iūlia RMēdus n#n respondet, neue venit ormitne servus
Aemilia RIūlia, mea parva fīlia Mēdus n#n dormit n#n respondet
neue venit, uia abest Mēdus n#n iam in familiā est
Iūlia RDbi est Mēdus, mamma %um in oppid# est
Aemilia n#n respondet Iūlia āvum et Drsum, serv#s prob#s uī
sunt in familiā Iūliī, vocat RāveO DrseO 'enīteO āvus et Drsus
veniunt
Iūlia Rāve, Drse, ubi est Mēdus āvus tacet, uia probus
servus est Servus probus servum n#n accūsat
Drsus respondet RMēdus n#n iam Kīc est, Iūlia
Iūlia pl#rat, uia Mēdum n#n iam videt
āvus R'enī, Iūlia vidē uot libr#s Kabet pater tuusO Manus
est numerus libr#rum, u#s Iūlius KabetO %umerā e#sO
Iūlia n#n iam pl#rat, sed libr#s numerat RUnus, duo, trēs,
uattuor, uīnue centumO
āvus RCentumO %#nne manus est numerus libr#rum, u#s
pater tuus Kabet 
Iūlia n#n iam pl#rat, sed rīdet Aemilia laeta est, uia fīlia eius
n#n iam pl#rat
9.- Liber novus @cap '

Cornēlius est dominus *#mānus, uī du#s līber#s Kabet, Sextum
fīlium et Cornēliam fīliam, et decem tantum serv#s (aucī sunt
servī Cornēliī, uia Cornēlius n#n mānam pecūniam Kabet %eue
mānam vīllam Kabet Cornēlius, sed mult#s libr#s !atīn#s et
10
&raec#s Kabet Cornēlius est dominus uī libr#s et litterās amat

+onī et pulcKrī librī eum dēlectant )tiam Sextus, fīlius Cornēliī,
libr#s et litterās amat
Cornēlius suum !ibanum servum vocat R'enī, !ibaneO
!ibanus
tuus venit et dominum salūtat RSalvē, domineO )cce, servus
adest
Cornēlius salūtat servum suum RSalvē, !ibaneO $acē et audīO
Servus tacet et audit Cornēlius eum interroat RDbi est liber
meus novus Cūr Kīc in mēnsā n#n est
!ibanus tacet neue respondet
Cornēlius imperat R*espondē, serveO
!ibanus R%#n mē, sed fīlium tuum interroāO
Cornēlius RQuid
!ibanus
librum R!iber tuus novus est in cubicul# Sextī Fīlius tuus Kabet
tuum
Cornēlius RQuid ait puer cum libr# me#
In cubicul# su# Sextus Kabet librum Cornēliī $itulus librī est
&*AMMA$ICA !A$I%A
Sextus Cornēliam vocat R'enī, CornēliaO )cce liber novus $itulus
eius est &*AMMA$ICA !A$I%A In libr# multa capitula sunt $itulus
capitulī prīmī est !I$$)*A) )$ SV!!A+A) )cce litterae !atīnae in pāinā
prīmā A, +, C, , ), cēterae Iam respondē, Cornēlia uot litterae
sunt in vocābul# !A$I%A
Cornēlia litterās numerat RUna, duae, trēs, uattuor, uīnue,
sex In vocābul# !A$I%A sunt sex litterae !, A, $, I, %, A
Sextus R)t uot sEllabae
Cornēlia R$rēs sEllaba prīma !A, secunda $I, tertia %A
Sextus rūrsus eam interroat R'ocābulum &*AMMA$ICA uot
litterās Kabet
Cornēlia litterās numerat et respondet Recem
Sextus R)t uot sEllabās
Cornēlia R&*AM8MA8 $I8CA uattuor sEllabās Kabet
)x ātri# Cornēlius fīlium suum vocat RSexte, venīO
Sextus pāret ex cubicul# venit cum libr# Cornēliī
Cornēlius īrātus fīlium interroat R)stne liber meus novus in
cubicul# tu#
Sextus librum in mēnsā p#nit R%#n est )cce liber tuus in
mēnsāO
Iam Cornēlius rīdet neue īrātus est (ater, uem librī et litterae
dēlectant, laetus est uia etiam fīlius libr#s et litterās amat
11
10.- "uella in (orō @cap '

Iūlius, uī mānam pecūniam Kabet, in mānā et pulcKrā vīllā
Kabitat cum familiā suā 'īlla eius Kabet ātrium et perist"lum et
multa cubicula
Mārcum Iūlius
et Quīntum, et et Aemilia
ūnam trēs
fīliam, līber#s
Iūliam IūliaKabent du#s fīli#s,
parva puella est
Dbi est fīlia Iūliī et Aemiliae Iūlia est in Kort# (uella laeta rīdet
et rosās carpit Quot rosās carpit Iūlia Quīnue rosās mānās et
pulcKrās carpit
Iūlia, uae s#la est in Kort#, Mārcum et Quīntum vocat R'enīte,
Mārce et QuīnteO
(uerī ex perist"l# veniunt et Iūliam in Kort# vident
Iūlia R)cce uīnue rosae 'idēte rosās meāsO
Quīntus RQuīnue parvus numerus estO In Kort# est mānus
numerus rosārum Centum rosae Kīc suntO
Mārcus R%#n centum tantum, sed mīlle rosae in Kort# me#
sunt
Iūlia R%#n tuus est KortusO
Mārcus R%eue tuae sunt rosaeO
(uerī ab Iūliā discēdunt *osae e#s n#n dēlectant
Iūlia rūrsus uīnue rosās carpit Quot rosās iam Kabet Iūlia
Iūlia n#n uīnue tantum, sed decem rosās Kabet uīnue et
uīnue sunt decem )stne decem mānus numerus %#n mānus
numerus
cantat rosaeest, eam
neue parvus (uella, uae rosās amat, laeta est et
dēlectant
Iūlius, pater Iūliae, ex vīllā venit Iūlius, uī baculum Kabet, īrātus
est et fīliam suam interroat R)stne Mēdus Kīc in Kort#
Iūlia respondet R%#n est In Kort# nūllus est servus, sed ecce
fīlia tua Kīc est Salūtā mē, paterO
Iūlius RSalvē, mea fīliaO
Iūlia R'idē rosās meāsO %#nne pulcKrae sunt
Iūlius n#n respondet, sed Mēdum vocat RMēdeO 'enī, improbe
serveO
Iūlia interroat RCūr improbus est Mēdus neue pater
respondet, sed ab fīliā suā discēdit - sine rosīs
Iūlia RCūr discēdit pater neue respondet Is n#n amat rosās -
num fīliam suam amat Iūlia iam n#n laeta est neue cantat
Iūlius rūrsus Mēdum vocat RMēdeO Me8ē8deO sed Mēdus, uī
numm#s dominī Kabet, iam abest ab vīllā et ab Kort#
11.- Dāvus bonus servus es @cap '
12
Aemilia cum SErā ancillā in ātri# est āvus ex perist"l# venit

Aemilia eum interroat RDbi est vir meus )stne in perist"l#
āvus respondet Rominus in Kort# est et Mēdum vocat, sed
Mēdus abest neue venit
Aemilia
servus RMēdus
improbus n#n
estO venittacet
āvus uia Iūlius
numm#s dominī
ex Kort# suīsine
venit Kabet Is
Mēd#
Sacculum suum in mēnsā p#nit
Iūlius R)cce sacculus meus In e# n#n centum, sed tantum
decem nummī sunt Cēterī nummī sunt in saccul# MēdīO ominus
suum Mēdum servum accūsat
Aemilia R%#n decem, sed tantum novem nummī sunt in saccul#
tu#
Iūlius pauc#s numm#s su#s numerat RUnus, duo, trēs, uattuor,
uīnue, sex, septem, oct#, novem Quid %ovem tantum Cūr
ūnus nummus abest
Aemilia RQuia in saccul# āvī est, neue tuus, sed āvī est
nummus )cce āvus adest Is nūllum tuum nummum Kabet %#n
āvum, sed Mēdum accūsāO
āvus R)cce sacculus meus, domine In e# ūnus est nummus,
uī meus est
Iūlius RT āve, nummum Kabē, bone serveO %#n meus, sed tuus
est
Aemilia rīdet )tiam Iūlius rīdet neue āvum, servum probum,
accūsat
12.- Mēdus e Cornēlius @cap 'I

!"dia est fēmina pulcKra uae *#mae Kabitat )stne fēmina
*#māna %#n *#māna est, sed &raeca !"dia autem procul ā
&raeciā Kabitat )stne s#la !"dia s#la Kabitat, neue s#la est
*#mae, nam multās amīcās *#mānās et &raecās Kabet )tiam
amīcum Kabet !"dia, neue is *#mānus est, sed &raecus, neue
*#mae Kabitat, sed prope oppidum $ūsculum Amīcus !"diae est
Mēdus, servus Iūliī !"dia Mēdum amat et ab e# amātur
)stne Mēdus apud dominum suum Mēdus n#n est in vīllā apud
dominum, neue $ūsculī est, sed in viā !atīnā inter *#mam et
$ūsculum Qu# it Mēdus sine domin# su# *#mam it
Mēdus laetus est et cantat, uia ad amīcam suam ambulat Sed
iam tacet Mēdus Cūr iam n#n cantat servus Mēdus tacet neue
cantat, uia videt dominum *#mānum uī eu# veKitur *#mā
$ūsculum Quis est dominus uem videt Mēdus )st Cornēlius, uī
$ūsculī Kabitat Is ā Mēd# timētur, uia Iūliī est amīcus
13
Cornēlius @ad euum suum R)cce servus uī s#lus *#mam

ambulat Cuius is est servus estne servus Iūliī Is estO 'erba
Cornēliī ab eu# tantum, n#n ā Mēd# audiuntur
Iam Cornēlius prope Mēdum est, neue ab e# salūtāturO %eue
Cornēlius servum salūtat, sed interroat RQuis est dominus tuus,
serve )stne Iūlius
Mēdus, uī amīcum Iūliī timet, nūllum verbum respondet, et
*#mam ad amīcam suam ambulat Iam Cornēlius post Mēdum est
neue eum rūrsus interroat Cornēlius, uī s#lus eu# veKitur,
interroat euum RCūr servus mē n#n salūtat, sed tacet neue
respondet
)uus verba dominī audit neue verbum respondet, sed tantum
R0iKiKīO - nam euus verba n#n KabetO
)cce Mēdus per portam Capēnam *#mam intrat et laetus ad
#stium
!"dia!"diae ambulatsuum
laeta amīcum Mēdus #stium
salūtat et pulsat et intrat
ab amīc# su# salūtātur
13.- )*uus e servus @cap 'II

Cornēlius vir *#mānus est, uī $ūsculī vīllam suam Kabet, uae
n#n est mana, uia Cornēlius n#n Kabet manam pecūniam
neue mult#s serv#s, sed pulcKra est in eā est ātrium, ubi est
impluvium plēnum auaeH perist"lum cum parv# Kort#, in u#
multae rosae multaue līlia sunt Cornēlius in eā vīllā n#n s#lus,
sed cum paucīs servīs KabitatH ūnum Kabet fīlium, Sextum, cuius
māter est Fabia, fēmina *#māna pulcKra et bona Sextus uoue et
Fabia in vīllā cum Cornēli# Kabitant
Cornēlius in vīllā dormit cum Fabiā in cubicul# su# (rope e#s in
cubicul# parv# dormit Sextus Servī, uī paucī sunt, in ūn# cubicul#
dormiunt, uia fessī sunt &eta uoue, #stiārius Cornēliī, fessus
est Is sedet prope #stium, sed oculī eius clauduntur &eta ab #sti#
discēdit, sed #stium n#n clauditO Is ad cubiculum, ubi cēterī servī
dormiunt, it Iam &eta uoue cum familiā Cornēliī dormit )uus
autem, uī prope vīllam est, n#n dormit (er #stium vīllae, apud
uod iam nūllus est servus, ātrium et impluvium videt auae
plēnum )uus
itO In ātri# perKortum
autem #stium videt,
in vīllam
uīCornēliī intratest
in perist"l# et ad impluvium
in Kort# sunt
multae et manae rosae )uus per ātrium et perist"lum ambulat
et in Kortum intrat, ubi rosās carpit, uae eum dēlectant &eta
autem euum, uī in vīllā ambulat, audit et exit ē cubicul#, ubi
cēterī servī, uī n#n audiunt euum, dormiunt &eta a cēterīs
servīs discēdit, intrat in ātrium, sed nūllum euum videt Servus
īrātus est, uia euum audit, sed n#n videt RDbi est euus &eta
sē interroat Sed ecce euus Kinnit R0iKiKīO Servus Cornēliī, uī
iam audit eum, baculum ex mēnsā, uae est in ātri#, sūmit et ad
14
Kortum it R0euO, dīcit, RQuid ait euus *osās carpit, ambulat in
līliīsO iscēde ab Kort#, improbe eueO Servus, uī baculum ante
sē tenet, ad euum itH euus servum īrātum et eius baculum timetH
ex Kort# per perist"lum in ātrium intratH post eum venit &eta sed
ecceO In ātri# est Iūlius, uī cum bacul# improbum servum, uī
intrat, exspectat
14.- Speculum Aemiliae @cap 'II

SEra et ēlia ancillae ex ātri# exeunt
SEra R'enī in cubiculum Iūliae Illīc bonum speculum est Iūlia
speculum Aemiliae in cubicul# su# Kabet
SEra et ēlia in cubiculum Iūliae intrant In cubicul# eius est
parva mēnsa SEra videt speculum, uod in mēnsā est
SEra R)cce speculum in mēnsā Claude ocul#s, ēliaO
ēlia ocul#s claudit SEra speculum sūmit et ante ēliam tenet
SEra RIam aperī ocul#sO
ēlia ocul#s aperit et sē videt in specul#, uod ā SErā tenētur
Lculī ēliae pulcKrī sunt et f#rm#sus est nāsus eius ēlia est
ancilla f#rm#sa
SEra R)cce oculī tuī pulcKrī et nāsus tuus f#rm#sus
ēlia verbīs SErae dēlectātur et sē ad eam vertit In oculīs SErae
lacrimās videt
ēlia RQuid est, SEra )cce lacrimae in oculīs tuīsO
SEra RLculī meī n#n tam pulcKrī sunt uam tuī et foedus est
nāsus meus
ēlia RT SEraO $erē ocul#sO %#n pulcKrī sunt oculī plēnī
lacrimārum Sine lacrimīs pulcKrī sunt oculī tuī, neue nāsus tuus
foedus est, sed tam f#rm#sus uam - Koc pirumO
SEra ocul#s teret et ēliam interroat RIamne pulcKrī sunt oculī
meī
ēlia rīdet et eī speculum dat R)cce speculum 'idē ocul#s tu#s
in specul#
SEra speculum
Aemilia ante su#
in cubicul# sē tenet - neue
ancillās suāsrīdet neue lacrimat
exspectat, neue ancillae
veniuntH itaue Aemilia eās vocat RSEra et ēliaO 'enīteO
Ancillae, uae dominam suam audiunt, ex cubicul# Iūliae exeunt
et in cubiculum Aemiliae intrant Illīc n#n s#lum Aemilia, sed etiam
Iūlia adest
Aemilia imperat RSEra, ī cum Iūliā in KortumO Illīc inter rosās
ambulāte, nam Iūlia rosīs dēlectātur SEra cum Iūliā discēdit
Aemilia @ad ēliam RSūme speculum, ēlia, et ante mē tenēO
15
ēlia RSed speculum tuum Kīc n#n est

Aemilia RQuid Dbi est speculum meum Cūr in mēnsā meā n#n
est
SEra RSpeculum tuum est in cubicul# Iūliae Iūlia speculum tuum
Kabet
Aemilia RQuid ait Iūlia cum specul# me#
15.- +rnāmena dominae @cap 'III

Aemilia in cubicul# su# est cum ēliā ancillā ēlia dominam suam
#rnat mararītās pulcKrās circum collum Aemiliae p#nit Aemilia
#rnāmentīs dēlectātur neue sine #rnāmentīs ē cubicul# exit
Multās mararītās et emmās pulcKrās Kabet, neue ūnum tantum
ānulum, sed decem ānul#s emmāt#s Aemilia multa #rnāmenta ā
vir# su# pecūni#s# accipit
Aemilia ancillae suae sacculum ostendit RIn K#c saccul# n#n
nummī, sed ānulī sunt )cce ānulī emmātī uī mē dēlectant
omina uattuor ānul#s emmāt#s ē saccul# sūmit et in mēnsā
p#nit
ēlia RT, uam pulcKrī sunt illī ānulīO
Aemilia ūnum ex uattuor ānulīs sūmit et ēliae ostendit
RAspice Kunc ānulumO (retium Kuius ānulī est mīlle et centum
sēstertiī
ēlia RId mānum pretium estO
ēlia ānulum sūmit et ante ocul#s su#s tenetH emmam ānulī

aspicit
ēlia RIn K#c ānul# n#n tanta emma est uanta in ill# ēlia
m#nstrat alium ānulum emmātum, uī in mēnsā est
Aemilia R$anta emma ad tam parvum ānulum n#n convenit )t
pretium illīus emmae n#n tantum est uantum Kuius 0aec
emma s#la mīlle sēstertiīs c#nstat 0unc ānulum p#ne in diit#
me#O
Ancilla ānulum emmātum in diit# dominae p#nit In u#
diit# In diit# uārt#, nam ānulus ad eum diitum convenit
Aemilia laeta diitum suum aspicit
Aemilia RSpeculum tenē ante mēO
ēlia speculum tenet ante dominam, uae sē cum mararītīs
suīs f#rm#sīs aspicit )t ānul# et mararītīs dēlectātur Aemilia cum
#rnāmentīs ē cubicul# exit neue #stium post sē claudit
ēlia, uae iam s#la est in cubicul#, ānul#s trēs uī in mēnsā
sunt aspicit Tstium claudit, et ex ānulīs sūmit eum uī mānam
emmam Kabet
16
ēlia RQuam pulcKer est Kic ānulusO %eue Kaec emma nimis
māna est )tiam ad meum diitum convenit ānulusO
ēlia ānulum Aemiliae in diit# su# p#nit iitum cum ānul#
laeta aspicit - neue cum #rnāmentīs ē cubicul# exit
ēlia, p#nit
dominae uae et
ancilla proba est,exit
sine #rnāmentīs trēs ānul#s rūrsus
ē cubicul# in saccul#
ēlia #stium post
sē claudit
ominae *#mānae multīs #rnāmentīs pulcKrīs #rnantur Ancillae
nūlla aut pauca #rnāmenta Kabent
16.- Dominī e e*uī @cap I.

Iūlius et Cornēlius sunt dominī *#mānī Iūlius est dominus
pecūni#sus, uī mānam vīllam Kabet et mānam familiam, id est
mult#s serv#s )tiam decem eu#s f#rm#s#s Kabet Iūlius
Cornēlius n#n tam pecūni#sus est uam Iūlius is decem tantum
serv#s Kabet, et ūnum euum album Cornēlius euum suum amat
Iūlius imperat Rūc euum ante #stium, SEreO
)x decem euīs Iūliī SErus sūmit illum nirum uem dominus
ante ali#s amat eumue ante #stium dūcit Iam dominus in eu#
est Iūlius eu# veKitur $ūsculum ad amīcum suum Cornēlium
Iūlius ante #stium Cornēliī c#nsistit et amīcum suum, uī exit,
salūtat RSalvē, amīceO Sūme euum tuum et venī in silvamO
Amīcī duo oppidum relinuunt et per vallem ad silvam eunt )uī
laetī per campum currunt Lvēs, uae errant in camp#, eu#s
timent et ad pāst#rēs su#s accurrunt Canēs pāst#rum lātrant Iam
euī fessī ante rīvum c#nsistunt um euī auam bibunt ē rīv#,
dominī caelum aspiciunt %ūlla nūbēs vidētur, s#l lūcet in cael#
sine nūbibus Itaue Iūlius et Cornēlius umbram petunt campum
relinuunt et in silvam intrant Iam in umbrā sunt sub arboribus
)uī iam n#n currunt, sed inter arborēs ambulant
0īc euus Cornēliī c#nsistit et Kinnit R0iKiKīO )uus terram ante
sē aspicit et nāsum p#nit ad terram
Iūlius euum suum vertit et interroat RCūr euus tuus
c#nsistit
Cornēlius RQuia vestīia videt in terrā
Iūlius RQuae vestīia
Cornēlius, uī iam in terrā est ante euum, vestīia uaerit et
lupī vestīia reperit 'estīia diit# m#nstrat R)cce vestīia lupī
%#n procul abest lupus ipse !upus autem procul in monte ululat
R0uKuKūO
17
)uus Cornēliī, uī lupum audit, rūrsus Kinnit R0iKiKīO )uus

Iūliī lupum n#n audit neue Kinnit
Cornēlius R)uus meus lupum timet Cornēlius euum suum
tenet
Iūlius RMeus
Cornēlius euuslupus
R%eue n#n timet
euum lupumO
tuum timetO
Cornēlius, uī prope vestīia lupī etiam alia vestīia reperit
RQuid Koc est %#n s#lum lupī, sed etiam ovis vestīia Kīc suntO
Iūlius RQuid ait ovis in silvā cum lup# %um lupum amat ovis
Cornēlius R%#n lupum ovis, sed lupus ovem amat - atue
amīcam suam ēstO
17.- 'ōn servī, sed amīcī @cap I.

Caecilius est pecūni#sus
manam tabernam Kabet, intabernārius
viā ubi multī*#mānus, uī fēminae
virī et multae *#mae
ambulant
Iūlius uoue in illā viā ā servīs suīs lectīcā veKitur et ante
Caeciliī tabernam c#nsistit, uia pulcKra videt #rnāmenta
Caecilius Iūlium salutat RSalvē, IūlīO, eīue #rnāmenta, uae in
tabernā Kabet, ostendit
Iūlius autem dīcit R0aec #rnāmenta neue ad collum neue ad
diit#s Aemiliae conveniunt nam Aemilia in coll# et in diitīs Kabet
tantum preti#sās mararītās et emmās pulcKrās 0ae emmae
n#n tam alia
Dbi sunt pulcKrae sunt uam
#rnāmenta emmae,
Lstende miKiO uās Aemilia iam Kabet
Caecilius respondet RCētera #rnāmenta n#n sunt Kīc, sed in vīllā
meāH venī iitur ad vīllam n#n procul est ab Kāc tabernā
Caecilius et Iūlius imperant servīs suīs R)xspectāte KīcO et
abeunt ad Caeciliī vīllam S#l n#n iam lūcet in cael# in viīs parvīs,
per uās Caecilius et Iūlius ambulant, umbrae sunt
uo virī improbī post vīllae mūrum sē occultant R)cce Caecilius
et Iūlius adsunt dīcunt inter sēH RSunt virī pecūni#sī 0abent
saccul#s numm#rum plēn#s 'irī illī improbī ad Caecilium et
Iūlium, uī s#lī in viā sine servīs ambulant, currunt e#sue manīs
baculīs pulsantH Iūlius et Caecilius iam in terrā sunt, sed illī improbī
virī verberant e#s uī in terrā iacentH Iūlius clāmatH !ēander, uī
dominum audit, accurrit cum aliīs servīsH improbī illī virī vident
uattuor serv#s, u#s timent, et fuiunt
Iūlius revenit ad vīllam suam, uae prope $ūsculum est )cce
Iūlius ad vīllam advenit Servī lectīcam ante #stium p#nuntH
dominus per #stium in ātrium vīllae intrat et serv#s su#s vocat
!ēander et aliī trēs servī accurrunt Iūlius sūmit sacculum ex
18
cubicul# su#, et servīs manam pecūniam dat, uia probī sunt

Iūlius e#s n#n iam Wserv#sX sed Wamīc#sX vocat !ēander et aliī amīcī
laetī sunt nam dominus e#s amat
Ppreti#sus 8a 8um Y uod man# preti# c#nstatH re8venīre Y rūrsus
venīre
18.- "aer abes, ades māer @cap .

In vīllā Iūliī sunt multa cubicula āvus cum multīs aliīs servīs in
ūn# cubicul# dormit %#n mānum est cubiculum serv#rum, in u#
multī servī dormiunt um dormiunt, anima in pulm#nēs intrat et
rūrsus ē pulm#nibus exit
āvus, uī est vir crassus, stertit RSsst8rrrcK, ssst8rrrcKO
!ēander et aliī servī, uī prope āvum iacent, n#n dormiunt, uia
āvum stertere audiunt )r# !ēander diitum suum in nās# āvī
p#nit Iamuoue
!īberī n#n stertit
bene āvusH is cēterīue
dormiunt servī bene
in cubiculīs suīsdormiunt
Sed Aemilia
dormīre n#n potest, uia s#la iacet in mān# lect# sine vir# su#
Cūr Aemilia s#la est in cubicul# Aemilia s#la est uia Iūlius, vir
eius, abest Dbi est Iūlius Iūlius *#mae est
Aemilia exit ē cubicul#, #stium post sē claudit et intrat in ātrium,
ubi circum impluvium ambulat Mārcus, uī Kominem in perist"l#
ambulāre audit, timet et sē interroat RQuis est uī ambulat in
ātri#, dum servī et līberī dormiunt Mārcus vult vidēre Kominem
uī in vīllā ambulat, dum familia dormit Z lect# exit atue #stium
aperit,
#stium neue
iacet, ē cubicul#
sūmit, uiasu# exīreillum
virum audet +aculum,uī
improbum, uod
in post
vīllā
ambulāre audet, pulsāre vult R(ater familiae *#mae est Cum
dominus procul ā vīllā abest, fīlius eius est dominusO %ecesse est
sine tim#re virum improbum petereO
Aemilia, uae #stium aperīrī audit, ad cubiculum Mārcī sē vertitH
sed Mārcus, cum Kominem per umbram ātriī ad sē ambulāre audit,
perterritus est baculum p#nit, #stium claudit, atue mēnsam post
#stium p#nit Māter, uae #stium aperīre vult neue potest,
imperat RAperī, MārceO Māter tua est Mārcus v#cem Aemiliae
audit, et #stium aperit
Mārcus RT mammaO 'ir improbus in ātri# ambulat et Māter
rīdet, et fīli# su# #sculum dat R%#n est vir improbus, sed fēmina
proba, uae virum suum probum exspectatO (ater abest, sed māter
tua apud tē adest
)t Aemilia et Mārcus rīdent et rūrsus lect#s su#s petunt
19.- "uer e canis @cap .
19
Ant#nius est puer improbus, uī apud $ūsculum in vīllā cum patre,
mātre et servīs Kabitat (uer, uī per camp#s prope patris vīllam
ambulāre solet, in Kort# arborem manam videt, cuius rāmī sunt
māl#rum plēnī Cum Ant#nius ad arborem adit, ea māla pulcKra,
uae in rāmīs videt, carpere vult R%um dominus Kuius Kortī mē
videt inuit puer, uī circum sē aspicit, nūllum autem Kominem
videt Itaue rāmum capit et in arborem ascendit Iam inter māla in
rām# est, unde caelum suprā sē videt, in u# s#l lūcet sine
nūbibusH iam pulcKrum et manum mālum ante ocul#s tenetH
laetus est, uia mālum eum dēlectat Sed ecce canem sub arbore
lātrāre auditO Canis īrātus, uī videt puerum inter rām#s arboris
mala carpere, dentēs ostenditO (uer sē inter rām#s et folia arboris
occultāre vult, sed canis, uī eum illīc esse videt, ad eum lātrat et
ululat ut lupus (uer tamen ex rām# sē movēre n#n audetH er#
canis sub arbore iacet et exspectat
(uer inter arboris rām#s exspectat sed canis n#n abit Cum puer
inter rām#s movētur, canis īrātus lātrat dentēsue ostendit
R)KeuO inuit Ant#nius, Rn#n canis est Kic, sed le# ferusO (uer
n#n iam vult ēsse illa pulcKra māla, uae in arbore sunt nunc
Ant#nius ad vīllam suam rūrsus īre vult, neue potest (uer n#n
iam laetus est, sed lacrimat nam s#l iam post montēs est, et
māter eum in vīllā exspectat Sed ecceO puer lupum procul in silvā
ululāre auditO Canis uoue audit v#cem lupī, sed lupum ipsum, uī
procul est, n#n videt Sed ecce lupus ferus ex silvā in campum exit,
et ad canem, uī sub arbore est, curritO Canis relinuit puerum, uī
in rām# arboris est, et lupum dentibus suīs petit Canis lātratH lupus
ululat et dentium su#rum vestīia in canis coll# relinuit um Kaec
auntur, puer ex arbore discēdit et ad vīllam suam currit Canis et
lupus puerum abīre neue vident neue audiunt, uī ad mātrem
suam, uae in vīllā eum exspectat, accurrit
20.- -abernāriī Iūliī @cap .

Iūlius lectīcā $ūsculum veKitur ā servīs suīs Dnde venit dominus et
u# it G vīllā venit et $ūsculum it Is enim tabernās Kabet $ūsculī
atue ā tabernāriīs suīs pecūniam accipere vult $abernāriī, cum
dominum
necesse estvenīre vident,
domin# eum salūtant,
pecūniam neueest
dare &rūmi# laetī sunt, uia
tabernārius iīs
Iūliī,
uī pānem vēndit, neue mānam pecūniam facit Is Iūlium procul
in viā ad sē venīre videt, et eum timet, uia pauc#s numm#s
Kabet Drsus et āvus, servī Iūliī, uī lectīcam cum domin# portant,
ante tabernam &rūmi#nis c#nsistunt Iūlius ē lectīcā tabernārium
salūtat RSalvē, &rūmi#O et ab e# salūtātur RSalvē, domineO
um Iūlius ē lectīcā exit et tabernam &rūmi#nis aspicit,
tabernārius ad Drsum sē vertit et eum parvā v#ce interroat RCūr
dominus $ūsculum venit Drsus respondet Rominus ad
20
tabernāri#s su#s adit, uia pecūniam Kabēre vult *īdet Drsus,

neue &rūmi# rīdet is verbīs Drsī n#n dēlectāturO
&rūmi# Iūli# pānem ostendit R)cce pānis meus bonus Iūlius
RQuī bonum pānem vēndit, mānam pecūniam facit &rūmi# RSed
multī aliī sunt tabernāriī uī pānem vēndunt )r# necesse est
pānem parv# preti# vēndere %ēm# uī pānem vēndit mānam
pecūniam facit Iūlius RMea est Kaec taberna necesse est domin#
tabernae dare pecūniam centum sēsterti#sO &rūmi# RCentum
sēsterti#sO $anta pecūnia apud mē in Kāc tabernā n#n reperītur
&rūmi# Iūli# ostendit sacculum suum, uī neue vacuus neue
plēnus est Iūlius RQuot sēstertiī īnsunt in saccul# tu# &rūmi#
numm#s numerat RUnus, duo, trēs, uattuor n#nāintā ecce
n#nāintā sēstertiī īnsunt Iūlius @īrātus R%#n satis estO dīcit, sed
pecūniam sūmit et in saccul# su# p#nit Iam sacculus &rūmi#nis
vacuus est
Iūlius rūrsus in lectīcam ascendit et ā tabernā &rūmi#nis veKitur
ad aliam tabernam suam, uae est in viā ubi multī virī pecūni#sī
Kabitant $abernārius est )umolpus, neue is pānem, sed emmās
vēndit Quī emmās vēndit, mānam pecūniam facere potest
Iūlius er# ā tabernāri# su# )umolp# mānam pecūniam accipere
vult
21.- "aer reveni @cap .

Iūlius, cum $ūscul# rūrsus vīllam suam petit, sacculum numm#rum
plēnum Kabet In lectīcā Kabet etiam id uod Aemiliae līberīsue
suīs dare vult #rnāmenta pulcKra et mānam pilam et avem vīvam
uae canit In vīllā Aemilia et līberī eum exspectant ominus ad
vīllam suam advenit, ē lectīcā exit et per #stium in ātrium intrat
cum serv# uī mānum saccum portat In ātri# pater familiam
suam salūtat et ab Aemiliā et līberīs laetīs salūtātur Servus
saccum p#nit ante dominum, et Iūlius ē sacc# sūmit emmās,
mararītās et alia #rnāmenta, uae Aemiliae dat, mānam pilam,
uam Quīnt# et Mārc# fīliīs dat, atue avem vīvam uae canit eam
avem dat suae Iūliae fīliae Aemilia novīs #rnāmentīs dēlectātur et
vir# su# multa #scula dat )tiam fīliī dēlectantur novā pilā et patrī
su# #scula dantH atue Iūlia, uae laeta avem suam canere audit,
Iūli# n#n s#lum #scula, sed etiam rosās dat (uerī exeunt in
Kortum, ubi inter rosās līliaue pilā lūdunt SEra, uae e#s illīc
lūdere videt, īrāta est, uia puerī inter rosās currunt et foeda
vestīia in terrā faciunt Itaue SEra clāmat RT puerī improbīO
0ortus n#n est campus ubi puerī pilā lūdere possuntO iscēdite ē
rosīs meīsO Mārcus eam interroat R%um tuae sunt rosae uae
sunt in Kort# Cūr Iūlia rosās carpere et cum cane suā Mararītā in
Kort# pilā lūdere potest SEra respondet RIūlia rosās uās carpit
Aemiliae dat, uia Aemilia rosīs dēlectātur iīsue vīllam #rnat
21
%#nne tē dēlectant rosae uibus fenestrae vīllae #rnantur %eue

puella, cum pilā lūdit, pedēs in rosīs p#nit ea enim rosās amatO
(uerī n#n respondent tacent et discēdunt
22.- Asinus *uī curri @cap .

Iūlius, uī pāst#rem suum et ovēs aspicere vult, campum prope
montem Albānum petit cum Mārc# et Quīnt# fīliīs Fīliī ambulant,
pater eu# veKitur
um Iūlius pāst#rem interroat et cum e# ovēs numerat, puerī
per campum errant S#l lūcet in cael# sine nūbibus Lvēs Kerbam
carpunt et edunt Quīntus uoue Kerbam carpit neue ipse
Kerbam ēst, sed ovibus dat @0erba est cibus ovium, asin#rum,
eu#rum aliārumue bēstiārum, n#n KominumO Lvēs laetae
Kerbam edunt uam Quīntus ante eās tenet
Avēs laetae in āere volant et canuntH neue enim auilam
timent, uia ea procul in monte abest Mārcus mānam avem
suprā sē volāre videt
Mārcus RAspice illam avem, QuīnteO )stne auila @Illa avis n#n
est auila, nam, cum parvae avēs auilam volāre vident, inter folia
et rām#s arborum sē occultant
Quīntus n#n respondet, is enim currit ad asinum, uī prope
silvam Kerbam carpit Quīntus, uī asin# veKī vult, ut pater eius
eu# veKitur, in asinum ascendit Iam puer super asinum sedet et
clāmat
n#n vult,RCurre, asineO
c#nsistit neueSed asinus,Iam
sē movet uīaccurrit
puerumMārcus
crassum veKere
et asinum
bacul# pulsat Asinus perterritus Mārcum pede pulsat et curritO
Quīntus ad terram cadit Mārcus īrātus post asinum currit, neue
eum capere potestH fessus ante rīvum c#nsistit et auam bibit ē
rīv#
Iūlius cum pāst#re ad Quīntum, uī in terrā iacet, accurrit atue
eum sustinēre vult, neue necesse est eum sustinēre, nam puer
ipse ambulāre potest Iūlius Mārcum vocat R'enī, MārceO
Mārcus Iūlium vocāre audit et ad eum venit
ominī
servīs *#mānī n#n asinīs, sed euīs veKuntur, aut lectīcā ā
portantur
23.- "uer in silvā @cap .

Iūlius cum Mārc# et Quīnt# fīliīs in camp# est apud pāst#rem Iūlius
ovēs aspicit et cum pāst#re eās numerat RUna, duae, trēs,
uattuor, uīnue centum %umerus ovium est centum, nūlla
ovis abest
22
um pater ovēs aspicit et numerat, Quīntus in camp# cum

Cerber#, cane pāst#ris, lūdit (arvum rāmum, uī sub arbore iacet,
sūmit et ante Cerberum tenet R)cce rāmus, CerbereO Quaere
eumO Iam rāmus per āera volat et procul ā cane ad terram cadit
Cerberus rāmum ut avem volāre videt et post eum currit, rāmum
dentibus capit et ad Quīntum portat Canis rāmum ante pedēs
Quīntī p#nit et caudam movet Quīntus rūrsus rāmum sūmit
Mārcus silvam post rīvum aspicit, et in eam intrāre vult Mārcus
@ad Quīntum RT uam lūcet Kīc s#lO )cce silva in uā umbra est
'enī post mē in silvamO Quīntus autem in silvam intrāre n#n
audet, uia bēstiās ferās timet Mārcus er# Quīntum in camp#
relinuit et silvam petit Iam Mārcus sine tim#re inter arborēs
ambulat
!upus, uī per silvam errat et cibum uaerit, ululat Mārcus
lupum audit et perterritus est (uer c#nsistit neue sē movēre
audet, nam lupum rūrsus prope sē ululāre audit Mārcus sē inter
arborēs occultat
Iūlius uoue, dum ovēs numerat, lupum ululāre audit Circum
sē aspicit neue Mārcum videt (ater sē interroat RDbi est
Mārcus et ipse respondet R%#n in camp#, sed in silvā estO
%ecesse est eum in silvā uaerereO
Iūlius et pāstor cum cane ovēs relinuunt et Mārcum in silvā
uaerunt (āstor imperat RQuaere Mārcum, CerbereO Canis
vestīia puerī in terrā reperit Iūlius mānā v#ce clāmat RMārceO
'enīO Mārcus clām#rem Iūliī audit neue respondēre audet, uia
lupus prope est eumue reperīre potest Iam lupus puerum videt,
sed ecce canis Cerberus accurrit et post eum Iūlius cum pāst#re
Cerberus lātrat et dentēs ostendit, Iūlius baculum movet et clāmat
RAbī, lupeO AbīO (uer n#n est cibus tuusO
!upus videt baculum, Kominēs, canem īrātum - et in montem
abit
24.- Servī dormiun @cap .I

In vīllā Iūliī multa sunt cubicula parva et mana Manum est
cubiculum
man# lect# Iūliīdormiunt
et Aemiliae, in e# manus
Cubicula lectus
līber#rum estsunt
parva (ateretetinmāter in
iīs lectī
sunt parvī Mārcus et Quīntus et Iūlia in parvīs lectīs dormiunt
Servī multī in ūn# cubicul# man# dormiunt In cubicul# serv#rum nūllī
sunt lectī Servī uī dormiunt n#n in lectīs, sed in terrā iacent )tiam
multae ancillae in ūn# cubicul# dormiunt neue eae lect#s Kabent
)cce āvus uī cum aliīs servīs fessīs in man# cubicul# iacet (aucī
servī iam dormiunt, aliī verba faciunt, aliī rīdent Servī uī dormīre
volunt v#cēs ali#rum audiunt nec dormīre possunt
23
SErus, uī Mēdum apud sē n#n videt, !ēandrum interroat RDbi est
Mēdus Cūr Kīc n#n dormit )stne aeer
!ēander RMēdus sānus est, sed ā vīllā abest, uia numm#s dominī
nostrī KabetO āvus dīcit WMēdum *#mae amīcam KabēreX (utat eum
*#mae esse apud amīcam suam
SErus R)r# Mēdus n#n s#lus in terrā dormit, sed in lect# cum amīcā
suāO
SErus et !ēander rīdent
āvus serv#s tacēre iubet R$acēte, servīO Iam necesse est dormīre
Servī tacent atue ocul#s claudunt Iam nūlla v#x audītur
Iam āvus et aliī multī dormiunt, sed SErus et !ēander et aliī uī prope
āvum iacent dormīre n#n possunt, uia āvum animam dūcere
audiuntO
āvus enim stertit R[\\\\ārrcK, \\\\\ārrcKO SErus, uī fessus est,
dormīre vult atue ocul#s claudit, nec dormīre potest, uod āvum
stertere audit Anima āvī n#n vidērī, sed audīrī potestO SErus ocul#s
claudere potest, aurēs claudere n#n potest
SErus @īrātus RSsstO
āvus rūrsus stertit R[\\\\ārrcKO
SErus R$acē, āveO
āvus n#n respondet, sed !ēander R$acē, SEreO āvus nūllum verbum
facitO
SErus R'erbum n#n facit, sed stertit AudīO %ēm# Kīc dormīre potestO
SErus sē ad āvum vertit et diitum suum ad nāsum eius app#nitO
Iam n#n stertit āvus Is atue cēterī servī bene dormiunt
25.- "uer e puellae @cap .I
!ūcius in vīllā, uae in pulcKr# Kort# est, ubi multae rosae
multaue līlia neue paucae arborēs sunt, cum patre, mātre
multīsue servīs Kabitat n#n procul ā Capuā (rope !ūciī vīllam
duae puellae Kabitant, (ūbliī, pecūni#sī virī *#mānī, fīliae, uae
pulcKrae et probae sunt !ūcius autem puer improbus est, uī
semper puellās rīdet, eāsue stultās esse putat 0odiē illae puellae
in campum eunt, ubi ovēs laetae Kerbam carpunt dum pāstor cum
cane su# eās ex colle spectat S#l lucet in cael#, ubi nūllae nūbēs
sunt, et puellae, uae sunt fessae, umbram arboris petuntH pāstor,
uī eās arborem petere videt, laetus salūtat (uellae in umbrā sub
arbore sedent et ovēs, uae procul in camp# errant, numerant
RUna, duae, trēs, uattuor um autem numerant, ocul#s
claudunt et dormiunt, uia fessae sunt
Māter !ūcium iubet rosās in camp# carpere et ad vīllam a]erre
vult enim mēnsam rosīs pulcKrīs #rnāre )r# !ūcius ex vīllā exit et
ad campum currit um per campum ambulat et rosās, uae ibi
24
multae sunt, carpit, puellās videt procul sub arboris umbrā dormīre
Ad eās adit, uae eum advenīre n#n sentiunt, uia dormiunt *osās
in terrā p#nit et in arborem, sub uā puellae iacent, ascendit
eāsue ex rām#, uī suprā eās est, spectat Manā v#ce clāmat
R0eusO AccurriteO Manus lupus adit ad puellāsO )ās ēsse vultO
(uellae perterritae ocul#s aperiunt nec lupum videntH !ūciī v#cem
audiunt, neue vident !ūcium ipsum, uī inter rām#s et folia
arboris occultātur (āstor autem, uī est servus (ūbliī, puellārum
patris, improbum puerum inter arboris rām#s sē occultāre videtH
canis pāst#ris latrat et dentēs !uci# ostendit Accurrit pāst#r ad
puellās et clāmat Rēscende, improbe puerO Sed !ūcius iubet
pāst#rem ipsum in arborem ascendere !ūcius rīdet pāst#rem et
dīcit Weum timēreX Ad Koc pāstor n#n respondet, sed dīcit Wrām#s
esse nimis tenuēs, neue e#s puerum crassum sustinēre posseX
(uer autem pāst#rem, uī Kaec verba dīcit, rīdet, et in ali#s rām#s,
uī
u# sunt suprā
!ūcius eius
pedēs caput,
su#s ascendit
p#nit, Sedcum
ad terram ecceO *āmus
puer# tenuis,
caditO in
(uer in
terrā iacet perterritus nunc pāstor et puellae rīdentO
26.- "uer armāus @cap .II

Avunculus Mārcī, cui n#men est Aemilius, in &ermāniā mīlitat Illīc
exercitus *#mānus fīnēs imperiī *#mānī ā &ermānīs dēfendit
Castra exercitūs mīlle passūs ā Jūmine *Kēn# sunt in manā silvā,
ubi Kostēs sē occultant Mīlitēs *#mānī impetum &ermān#rum ex8
spectant, neue Kostēs barbar#s timent *#mānī enim bona arma
Kabent atue circum castra fossa et vāllum altum est &ermānī
castra *#māna expunāre n#n possunt
Mārcus Aemilium mīlitem fortem esse putat (uer ipse mīlitāre vult
ut avunculus suus, neue arma Kabet Mārcus, et Iūlius dīcit Wnūll#s
puer#s mīlitāre aut arma ferre posseX
Quid iitur facit Mārcus Arcum facit ex rām# et līneāH etiam saittās
facit ex rāmīs tenuibus
um Mārcus arcum facit, Iūlia in Kort# lūdit cum cane suā Mararītā
Sub arbore puella rāmum reperit Iūlia canī rāmum ostendit R)cce
rāmus, MararītaO Quaere eumO rāmumue procul ā cane iacit
Canis rāmum uaerit, reperit, ad Iūliam portat Canis rāmum ante
pedēs Iūliae p#nit et caudam movet
Mārcus frātrem suum vocat atue eī arcum suum novum ostendit
R)cce arcus meus, Quīnte Iam mīles fortis est frāter tuusO
Quīntus RMīles *#mānus ladi# et pīl# armātus est, n#n arcū et
saittīs )a arma sunt 0ispān#rum et &all#rum uī in exercitū
*#mān# mīlitant
25
Mārcus RSed exercituī necesse est arcūs et saittās Kabēre, neue

enim pīla ravia procul iacī possunt Saittae procul volant uia
levēs sunt
Mārcus saittam sūmit et in arcū p#nit )cce saitta ex arcū iacitur
et in Kort# prope Iūliam ad terram cadit Iūlia perterrita saittam
prope caput suum volāre sentit - saitta aurem eius tanitO
SEra, uae cum Iūliā in Kort# est, saittam prope Iūliam volāre videt
atue īrāta ad Mārcum currit Mārcus, uī SEram accurrere videt,
arcum ad terram iacit atue fuit SEra arcum Mārcī manū capit
eumue procul ex Kort# iacit Mārcus trīstis arcum suum volāre
aspicit
Canis uoue arcum volāre videt Canis etiam illum rāmum uaerit
ac reperit, neue eum ad Mārcum portat
Quīntus rīdet, uod Wmīlitem fortemX sine armīs fuere videtO
27.- Ancillae nōn bene pāren @cap .II

Māne est in Iūliī vīllā, ubi iam multī servī ex cubiculīs suīs exeunt et
ad domin#s su#s currunt Aemilia in cubicul# su#, uod māius est
uam cētera vīllae cubicula, et ubi domina cum vir# su# dormit,
sedet, dum eius capillum #rnant duae ancillae, ēlia et SEra Illa
enim speculum ante dominam suam tenet, Kaec, uae post
Aemiliam stat, in capillīs eius pulcKrās mararītās p#nit Sed
Aemilia est īrāta, uia ancillae n#n bene pārentH cum enim domina
imperat ēliae R$enē speculumO ancilla manibus suīs speculum
movet, neue Aemilia in specul# sē spectāre potestH cum autem
SErae dīcit RMē n#n dēlectant Kae mararītae parvae Sūme illās
mararītās māi#rēs ex mēnsāO, mararītae ex manibus SErae,
uae n#n bene eās diitīs tenēre potest, ad terram cadunt RT,
uam improbae sunt Kae ancillae meaeO Aemilia clāmat, et
RAbīteO imperat, Riscēdite, et Iūliam arcessiteO )a enim in
oppidum venīre vult Ancillae exeunt et Iūliam vocant, uae ad
mātrem accurrit Mater autem fīliae suae sē ad tabernam, uae in
oppid# est, īre velle dīcit, cuius tabernārius cib#s bon#s n#n man#
preti# vendit
tabernās R'enīet
aspicere tū bon#s
uouecib#s
in oppidum,
emereIūlia
Iūlia$ēaudet
enim dēlectat
et cum
mātre in oppidum ā servīs lectīcā veKitur
28.- Canis sulus @cap .III

S#l in cael#, ubi nūllae nūbēs sunt, lūcet, et aliae avēs, uae in
cael# volant, laetae cantant, aliae inter arborum rām#s et folia
nīd#s su#s faciunt In campīs pāst#rēs sub arborum umbrā iacent,
dum ovium reēs errant et Kerbam, uae eās dēlectat, carpunt et
26
edunt 'iae, uae per campum ad oppidum dūcunt, sunt plēnae

multārum bēstiārum, uae cum Kominibus ad oppidum eunt Ante
serv#s, uī ex campīs ad vīllās reveniunt, asinī ambulant, uī
sacc#s māl#rum vel pir#rum plēn#s portantH dominī pulcKrīs et
manīs euīs veKunturH pāst#rēs, uī ovēs dūcunt, et puerī, uī pilā
lūdunt, cum canibus suīs per viās errant Sunt vēr# etiam bēstiae
uae s#lae, sine Kominibus, per campum et viās errant Inter eās
bēstiās est canis, uī videt puerum sub arbore dormīre Apud
puerum, super saccum, uī iacet in terrā, pānis cum bon# cib# est
Canis adit ad puerum, uī eum advenīre n#n sentit, uia dormit
est enim fessus Canis iitur, uī ventrem vacuum Kabet, cibum
#re capit et fuit procul ā puer#
Canis, uī cibum in #re tenet, in ponte, uī suprā parvum rīvum
apud oppidum est, ambulat, uia vult in silvā sē occultāre inter
arborēs et illīc cibum suum ēsse um vēr# in ponte est, in auā
rīvī sē ipsum, ut in specul#, videt, et putat alium canem illīc esseH
in #re illīus canis cibum videt, et putat illum meli#rem esse uam
cibum, uem ipse iam Kabet Quid er# facit canis stultus Ts
suum aperit, uia cibum canis, uem in auā videt, capere vultH
cibus autem ex #re canis in rīvum cadit canis nūllum iam cibum
Kabet %am uī nimis multum cibum Kabēre vult, saepe nūllum
Kabēre potest
29.- .alendārium $ōmānum @cap .III

Cornēlius su# Sext# fīli# >alendārium m#nstrat R)cce >alendārium
*#mānum, Sexte, cum n#minibus mēnsium et numer# diērum
Annus t#tus uot mēnsēs et uot diēs Kabet
Sextus Ruodecim mēnsēs et trecent#s sexāintā uīnue diēs
Cornēlius R0oc est >alendārium novum In >alendāri# *#mān#
antīuissim# numerus mēnsium erat decem tantum, non
duodecim $unc mēnsis annī prīmus erat Mārtius, id est initium
vērisH ante Mārtium Kiems erat sine n#mine mēnsium )r#
necesse erat ann# dare du#s nov#s mēnsēs Iānuārium et
Februārium Quam lonus est mēnsis Iānuārius
Sextus RIānuārius ūnum et trīintā diēs lonus est
Cornēlius RQuī mēnsis brevissimus est
Sextus RFebruārius, uī duodētrīintā tantum diēs Kabet
Cornēlius interroat RQuī diēs annī brevissimus est
Sextus n#n respondet, neue enim diēs n#mināre potest
Cornēlius Riēs brevissimus - et nox lonissima - est ante diem
octāvum >alendās Iānuāriās iēs lonissimus - et nox brevissima -
ante diem octāvum >alendās Iūliās est )# diē s#l altissimus est in
27
cael# iēs et K#rae loni#rēs sunt aestāte uam Kieme et

brevi#rēs Kieme uam aestāte
Sextus RQuid %#nne t#t# ann# aeuae sunt K#rae
Cornēlius R$#t# ann#, et aestāte et Kieme, diēs in duodecim K#rās
dīviditur, er# K#rae
Sextus RAestāte diēīetloni#rēs
diēs sunts#lum
K#rae n#n aestāte uam Kieme
loni#rēs, sed etiam
calidi#rēs sunt Quī mēnsis annī calidissimus est
Cornēlius RMēnsis annī calidissimus est Iūlius, et Auustus prope
tam calidus est uam Iūlius Iī duo mēnsēs n#n ā deīs, sed ab
Kominibus n#minantur Iūlius ā Iūli# Caesare et Auustus ā Caesare
Auust# Ante tempora Iūliī Caesaris et Caesaris Auustī n#mina
e#rum mēnsium erant WQuīntīlisX et WSextīlisX ā numerīs Wuīnt#X et
Wsext#X, uia in >alendāri# antīu# mēnsis prīmus erat MārtiusH
Iūlius iitur mēnsis uīntus erat et Auustus mēnsis sextus
Sextus R)tiam
Sextīlis iitur praen#mina
n#minātur ā me# sunt WQuīntusX WSext#X
praen#mine et WSextusX Mēnsis
et Quīntīlis ā
praen#mine amīcī meī WQuīntīXO Cūr numerī sunt praen#mina
nostra
Cornēlius RIn familiīs antīuīs manus numerus erat līber#rum,
er# fīli# uīnt# n#men erat WQuīntusX et fīli# sext# WSextusX %unc,
uia paucī sunt līberī, etiam fīli# prīm# aut secund# praen#men
datur WQuīntusX, ut fīli# Iūliī secund#, aut WSextusX, ut fīli# me#
prīm#
Sextus audet uod patrī eius n#n sex fīliī sunt, sed ūnus tantumO
30.- Asinus currēns @cap .I'

In camp# prope Kortum Iūliī puerī pilā lūdere solent Mārcus pilam
sūmit et R'enī mēcum in campum, QuīnteO inuit Mārcus in
camp# cum frātre su# pilā lūdere vult
Mārcus et Quīntus campum petunt cum cane, cui n#men est
Cerberus (uerī pilā lūdere incipiunt Alter ad alterum pilam iacit,
prīmum Mārcus ad Quīntum, uī pilam capit et ad Mārcum iacit
Mārcus pilam capit et rūrsus ad Quīntum iacit neue Quīntus pilam
capere potest - sed canis pilam capitO Iam canis ante Quīntum stat
pilam #re tenēns
Quīntus pilam ā cane poscit Rā miKi pilam, CerbereO Canis
autem pilam dentibus tenet neue eam relinuit
(rope puer#s lūdentēs parvus asinus in Kerbā iacet RIlle asinus mē
portāre potest inuit Mārcus, atue ad asinum adit
RSure, asineO inuit, et asinum pede pulsat Asinus surit, et
Mārcus eum ascendit Iam puer super asinum sedēns R)cce euus
meus, QuīnteO inuit, R)ues fortis est frāter tuusO
28
Quīntus RQuī asin# veKitur eues n#n estO %eue asinus tē veKere
vult
Mārcus asinum manū verberat et clāmat RCurre, asineO sed
asinus, uī puerum ravem veKere n#n vult, uiētus stat neue sē
movet
Asinus rudit R0īaāKīaāO
Canis asinum rudere audit et lātrat R+aubauO (ila ex #re canis
cadit Quīntus pilam capit eamue in asinum iacitO Asinus
perterritus currit - et Mārcus ad terram caditO Asinus eum
cadentem pede pulsat
In Kerbā iacēns Mārcus asinum currentem aspicit RC#nsiste,
asineO clāmat puer, sed asinus ab e# fuit Canis post asinum
currit
Quīntus rīdet uod Weuitem fortemX in Kerbā iacentem videt
Mārcus īrātus RStultus est asinusO inuit
Quīntus RQuī asin# veKitur tam stultus est uam asinus suusO
Sure, WasineXO
31.- Foris mīles $ōmānus @cap .I'

Ant#nius, fortis vir *#mānus in &ermāniā mīlitāns, cum 0ispān#,
uī *#mān#rum exercituī pāret, per viam lonam, uae ab oppid#
ad castra dūcit, ambulat um laetī camp#s aspiciunt in uibus iam
prīmae rosae
clāmantēs rubrae
in e#s videntur,
impetum ex e#sue
faciunt silvā duo &ermānī
lonīs Kastīsmanā v#ce
oppunant
*#mānus et 0ispānus autem, u#rum alter ladium, alter arcum et
saittās manibus capit, ab illīs barbarīs n#n fuiunt, sed, Kostium
impetum sustinentēs, armīs sē dēfendere incipiunt 0ispānum,
cuius saittae scūta tantum Kostium tanunt, n#n Kostēs ips#s,
alter &ermān#rum in rīvum, uī per campum Juit, Kastā suā iacitH
0ispānus, cuius sanuis, in rīvum Juēns, rubram facit auam, illīc
manet mortuus *#mānus, uī videt amīcum mortuum in Juvi#
iacēre, neue s#lus contrā du#s &ermān#s armāt#s punāre
potest, circum sē spectat, uia locum ad punam convenientem
reperīre vultH aspiciēns post sē, n#n procul ab e# loc#, ubi ā
barbar# sē dēfendit, parvum mūrum esse videt, ad uem curritH sē
post mūrum ponēns, utrumue &ermānum exspectat venientem
$um prīmus currēns ad eum adit, sed, cum Kastam iacit, *#mānus
sē movet et Kasta, arborem pulsāns, ad terram caditH mīles autem
in mūrum ascendit et, ex mūr# impetum faciēns, barbarī collum
ladi# verberat, uī, manā v#ce clāmāns, mortuus cadit einde
alter &ermānus, cum amīcum in terrā iacentem videt, timēns
mīlitem fortem, perterritus in manam silvam, uae prope est,
29
fuere vultH sed *#mānus, post eum currēns et sinistrā manū

capiēns, ladi# corpus eius pulsat, pulm#nēs et ventrem aperiēns
et &ermānum, cuius sanuis in Kerbam campī Juit, mortuum in
terrā relinuit Fortēs enim sunt barbarī, sed *#mānī forti#rēs sunt
*#mānus ad castra it, ubi aliī mīlitēs eum exspectant, uī, cum
vident eum sine 0ispān# amīc# revenientem illumue in punā
cum &ermānīs mortuum esse audiunt, dē punā ipsā interroantH
&ermānus autem uterue, alter apud alterum in terrā iacet suprā
e#s avēs ferae volant, mortu#rum corpora ēsse volentēs
32.- Servī e ancillae @cap .'

Cotīdiē ante lūcem Aemilia surit et per vīllam ambulat dum adKūc
dormiunt Iūlius et līberī 'ult enim aspicere ancillās et serv#s, uī
iam prīm# māne surunt nam aliī cibum dominīs et cēterīs faciunt,
aliī
Kort#pūrum faciunt
carpunt Sedātrium, aliī #rnant
nisi domina mēnsās
e#s aspicit, rosīsuī
servī, līliīsue, uaen#n
pirī sunt, ex
industriī, niKil aunt, et aut inter sē verba faciunt, aut in sellīs et in
cubiculīs suīs dormiunt )r# necesse est Aemiliam māne surere
et per vīllam ambulāre Iūlia, uae audit matrem in Kort#
ambulantem et aliuid ancillae dīcentem, excitātur et ē lect#
surēns, ad mātrem currit RMamma inuit Rpossumne tēcum
venīre )o uoue serv#s et ancillās aspicere vol#O Aemilia dīcit
puellam sēcum venīre posse, sed eam iubet calce#s induere n#n
convenit enim puellae *#mānae pedibus nūdīs in vīllā aut per
Kortum ambulāre Servī pedibus nūdīs ambulant, n#n dominī,
neue līberī Iūlia iitur calce#s su#s induit et cum mātre it
Multī servī iam ad camp#s currunt nam pāst#rēs sunt, uī ovēs
illūc cum canibus suīs dūcunt et exspectant dum Kerbam eduntH
ante vesperum vēr# eās rūrsus ad vīllam dūcunt Aliī servī ex rīv#,
uī in camp# prope locum ubi Iūlius cum familiā Kabitat Juit, in
vīllam auam portant
Iam Iūlius uoue surit, uī faciem et manūs lavat, tunicam et
calce#s induit atue statim per vīllam ambulāre incipit in Kortum
intrat et SErum, servum pierrimum, sub arbore dormientem videt
Iūlius īrātus eum manā v#ce vocat RSEreO Quid ais ormīsne
iam Kāc K#rā SErus, uī dominī īrātī v#cem sevēram audit, statim
surit terram sub rosīs movēre incipit et in eā auam p#nit R%#n
dormi#, domine inuit Recce, rosīs auam d#O Iūlius rīdet, uia
videt servum perterritum esse
um Kaec auntur, Aemilia ancillās suās domum pūram facere
et #rnāre docet Rēlia, n#nne vidēs mēnsam sordidam esse Quid
ais Cūr in sellā sedēs 'enī Kūc et Kanc mēnsam pūram facO $ū,
SEra, ī in cubiculum Mārcī, sūme vestem sordidam, uae in lect#
est, eamue auā calidā lavāO Iūlia, uae apud mātrem est, niKil
30
dīcere audet, sed post SEram in cubiculum Mārcī intrat RSEra, cūr
necesse est tē sordidam Mārcī vestem lavāre %#nne alia ancilla
Koc facere potest SEra respondet R%#n est di^cile Koc facere,
mea parva Iūlia, et eo, uae n#n iam puella sum, laetior sum cum
Koc faci# uam cum fenestrās lav# aut auam aliāsue rēs ravēs
fer# 'estis enim levis estO Iūlia audet, uod SEram, ancillam
suam, amat, neue vult eam nimis fessam esse
33.- "uer ae/er @cap .'

Quī aurēs bonās Kabet bene audit, uī aurēs malās Kabet male
audit Quī pedēs bon#s Kabet bene ambulat, uī pedēs mal#s
Kabet male ambulat Quī ventrem aerum Kabet niKil ēsse potest
SEra, ancilla Aemiliae, aurēs malās Kabet et male audit Quīntus,
fīlius Aemiliae, pedem aerum Kabet neue ambulāre potest )r#
lect# tenētur
Aemilia (uerfīlium
iitur aeer niKil
suum ēsse vult, sedaerum
ventrem tantum auam
Kabērebibere
putat,
eumue interroat Roletne tibi venter
Quīntus respondet R%#n venter, sed pēs miKi dolet Ambulāre
n#n possum %ecesse est mē in lect# iacēre
Aemilia RSed sine cib# sānārī n#n potes %ecesse est cibum
sūmere Aemilia SEram ancillam cibum a]erre iubet RSEra, a]er
Quīnt# cibumO (uer# aer# pānem et mālum dāO
SEra, uae malās aurēs Kabet, verba Aemiliae n#n bene audit
(utat enim Aemiliam iubēre puer# malum dare, id est eum
verberāreO
SEra RQuid $ūne mē puer# aer# malum dare iubēs Mē
puerum aerum verberāre
Aemilia @mānā v#ce RT SEraO Quam stulta es et male audīsO
Iube# tē fīli# me# aer# mālum, n#n malum dare Arcesse eī
pānem et mālumO
SEra statim dominae suae pāret pānem et mālum a]ert, sed
puer aeer niKil ēsse potest
34.- & māne ad vesperum @cap .'

Mārcus et Quīntus in lectīs cubant Dterue puer vult dormīre,
neuter surere vult Iam est māne, K#ra prīma (uerī allum
canentem novum diem salūtantem audiunt neue surunt Alter
ocul#s n#n aperit neue sē movet, alter oculīs apertīs iacet et
super lectum sē vertit Servus uī puer#s excitāre solet cubiculum
intrat clāmāns RMārceO QuīnteO Māne est Surite ē lectīsO Mārcus
31
et Quīntus surunt, et servus iīs auam a]ert (uerī manūs et

faciēs auā frīidā lavant einde ā serv# vestīmenta poscunt, et
ipsī sē vestiunt Calce#s uoue induunt
0#rā prīmā parentēs iam apud mēnsam sedent līber#s su#s
exspectantēs Intrant līberī RSalvēte, pater et māterO inuiunt
Lmnēs pānem et māla edunt
Mārcus et Quīntus, uī discipulī sunt, libr#s, tabulās, stil#s,
rēulās sēcum ferentēs lūdum petunt
Merīdiē vel K#rā sextā, uā s#l altissimus in cael# est, rūrsus ē
lūd# reveniunt (ost merīdiem Mārcus et Quīntus lūdunt einde
t#tum corpus lavant auā calidā et frīidā
Fīnis diēī est K#ra duodecima (ost eam K#ram nox incipit %octe
s#l n#n lūcet, sed lūna et stēllae lūcent !ūnam spectāre puer#s
dēlectat aut lūnam novam spectant, cum exiua tantum pars
lūnae vidētur,
aut lūnam aut lūnam
plēnam, cuiusdīmidiam,
f#rma estuae f#rmam
ut littera L Kabet litterae
Sī nocte ,
lūnam
aspiciunt, puerī n#n satis dormiunt neue māne surere volunt
$um parentēs e#rum sunt īrātī
35.- 0esīmena e arma @cap .'

Māne Mārcus vestīmenta sua ā serv# poscit Rāve, dā miKi
tunicam et toam meamO 'estī mēO āvus Mārcum vestīre n#n
vult, sed Mārc# iubentī vestīmenta dat %ecesse est Mārcum ipsum
vestīmenta sua induere
um puer tunicam et toam induit, āvum interroat RCūr tū
toam n#n eris Cūr tibi est tantum tunica
RServīs n#n licet toam erere, neue &raecīs et barbarīs licet
ominī *#mānī tantum et fīliī e#rum toam erunt respondet
servus
R+arbarī nec toam nec tunicam erunt mānam corporis
partem nūdam Kabent MiKi toāt# tantum braccKium dextrum
nūdum est $oātus neue currere neue pilā lūdere neue
punāre possum
āvus R)st ut dīcis nēm# toātus punāre potest Mīles, uī
manū dextrā ladium erit et manū sinistrā scūtum, toam erere
n#n potest Sed tū n#n es mīles, neue tibi licet punāre
Mārcus RQuid %#nne miKi licet mē dēfendere ab aliīs puerīs uī
mē pulsant et mēcum punāre volunt
32
36.- Discipulī ae/rī @cap .'

Sextus, $itus, Mārcus Quīntusue in lūd# sunt Quīntus enim iam sē
sānum esse sentit, nec iam pēs eī dolet In sellīs sedent puerī
iod#rum maistrum exspectantēs !aetī n#n sunt, maister enim
īrātus est
$um Mārcus RSī maister iubet n#s surere et recitāre inuit,
Rdīcere possumus Wn#s aer#tāre neue recitāre posseX $ū, Quīnte,
dīc Wn#n modo pedem, sed etiam ocul#s tibi dolēreXO '#s, $ite et
Sexte, dīcite Wv#s v#cem n#n KabēreXO Quīntus et $itus Mārc#
pārent, sed Sextus, uī discipulus probus est, niKil dīcit - is enim
Mārc# pārēre n#n vult
Intrat maister, discipul#s salūtat, c#nsīdit atue imperat
RSure, Quīnte, et incipe ē libr# tu# recitāreO
Quīntus n#n surit, sed pedem suum ostendit dīcēns RStāre n#n
possum, uia n#n
litterās vidēre adKūc pēs miKi
possum oculī dolet, necaerī
meī sunt recitāre possum, uia
Maister RSī Koc vērum est, aer#tās Sed frāter tuus bene
valet Sure et recitā, MārceO
Sed Mārcus frontem suam tanēns RSānus n#n sum inuit,
Rcaput miKi dolet %ecesse est mē sedēre et tacēre
$um maister $it# imperat R)r# tū, $ite, sure et recitāO
$itus surit, nec recitat R*ecitāre n#n possum inuit, Ruia miKi
nūlla est v#x
Maister īrātus RSī tibi nūlla est v#x inuit, Ru#modo dīcere
potes Wtibi nūllam esse v#cemX
$um Sextus RQuod illī dīcunt inuit, Rvērum n#n est, maister
Lmnēs bene valent Sed tē timent nec recitāre volunt, itaue
dīcunt Wsē aer#s esseX
Maister Mārc# et $it# et Quīnt# īrātus est, iī autem īrātī sunt
Sext# Sextus initium librī recitat, maister audet WeumXue
Wbonum discipulum esseX dīcit $um cēterīs discipulīs imperat RIam
v#s surite ac t#tum librum recitāteO $ū incipe, MārceO Aperī librum
tuumO
37.- "uer ae/er e medicus @cap .'

0odiē Mārcus dīcit Wsē ē lect# surere n#n posse nec lūdum
petereX
RCūr surere n#n potes interroat āvus
RSurere n#n possum respondet Mārcus, Ruia aer#t# Caput
miKi dolet 0oc dīcēns puer ocul#s claudit et terum ad āvum
vertit
33
āvus Iūlium, patrem Mārcī, vocat R'enī, domine, et vidē tuum

Mārcum fīlium, uī dīcit Wsē aer#tāreXO
Iūlius intrat et spectat fīlium in lect# iacentem Mārcus sē vertit
et faciem dolentem ostenditH manum ad frontem app#nit et
RAer#t#, pater inuit, R)i, ei, uam dolet caputO Surere n#n
possum
RSī aer#tās inuit Iūlius, Rnecesse est medicum vocāre
Iūlius servum suum statim $ūsculum īre iubet atue medicum
arcessere (ost K#ram servus cum medic# ad vīllam Iūliī revenit
Medicus Mārcum linuam ostendere iubet, et linuam eius
rubram esse videt $um ocul#s et aurēs eius spectat et frontem
eius tanit nec nimis calida nec nimis frīida est fr#ns einde
medicus manum super pectus puerī imp#nit et eum bene spīrāre
atue cor eius bene palpitāre sentitH puer pulm#nēs bon#s et cor
bonum
RQuidKabet
tibi dolet interroat medicus
RCaput et venter dolent respondet Mārcus
R)r# nimis multum sanuinis Kabēs in corpore %ecesse est
vēnam aperīre inuit medicus, RDbi est culter meus
Sed anteuam medicus cultrum sūmit, Mārcus RIam n#n tam
male mē Kabe# inuit RSatis bene mē valēre senti# Caput iam
n#n dolet neue mē ventrem malum Kabēre put#
*īdet medicus At pater īrātus iubet fīlium suum statim ē lect#
surere atue lūdum petere
38.- Mīles in Germāniā @cap .'

Aemilius, Mārcī et Quīntī avunculus, uī in &ermāniā mīlitat, Kodiē
est in vīllā prope $ūsculum, ubi puerī cum parentibus suīs Kabitant
Aemilia, māter Mārcī et Quīntī, frātrem suum adesse audet (uerī
Aemilium interroant RAvuncule, cūr tū in &ermāniā Kabitās
RMānus est exercitus *#mānus in &ermāniā inuit Aemilius,
Ruī contrā Kostēs punatH in e# exercitū sum mīles
Mārcus RQu# in oppid# Kabitās, cum in &ermāniā mīlitās
*īdēns respondet Aemilius R%#n in oppid#, sed in castrīs Kabit#
Castra sunt oppidum mīlitum 0abit# in mānīs castrīs mīlle passūs
ā fīnibus imperiī
Quīntus RQuot mīlitēs illīc Kabitātis
Aemilius RIn illīs castrīs sex mīlia peditum euitumue
Kabitāmus
Mārcus R%um fēminae et puerī cum mīlitibus Kabitant
Aemilius R%ūllae fēminae aut puerī in castrīs Kabitant cum
mīlitibus, uia nec fēminae nec puerī mīlitāre possunt %eue iīs
34
licet castra intrāre Circum castra fossa lāta est et vāllum duo mīlia
passuum lonum et prope decem pedēs altum Quattuor portae
per vāllum in castra dūcunt, sed cum Kostēs castra oppunant,
portās claudimus et vāllum ascendimus (īla in Kostēs iacimus et,
sī necesse est, ladiīs castra dēfendimus aut ipsī impetum facimus
in Kostēs 8 Sed Koc satis est Iam tempus est mē *#mam īre
Aemilius tacet $rīstis est, uod eī necesse est post pauc#s diēs
in &ermāniam redīre 0odiē autem *#mam īre vult, uia amīcam
*#mānam Kabet (uerī trīstēs sunt, uia avunculus cum iīs lūdere
n#n vult, sed cum amīcā suā in viīs *#mānīs ambulāre
39.- Frārēs pu/nanēs @cap .'

Mārcus et Quīntus frātrēs in Kort# vīllae lūdunt Mārcus viram
manū tenet clāmāns R0oc est pīlum meum Mīles *#mānus sum,
ut avunculus noster Contrā &ermān#s, Kostēs *#mān#rum, pun#
$ū Kostis meus es, Quīnte Impetum in Kostem faci#O
0oc dīcēns Mārcus viram in Quīntum iacit, sed vira ante eum
ad terram cadit
Quīntus autem R(īlum tuum leve inuit Rn#n time# %eue mīles
*#mānus pīlum tantum, sed etiam scūtum rave et ladium
brevem fert 0īs armīs peditēs *#mānī punant
RSī arma n#n Kabe#, punīs possum punāre clāmat Mārcus, et
cum frātre punāre incipit Quīntum pun# pulsat, sed ille n#n
male sē dēfendit (un#s tenet ante caput neue Mārcus faciem
eius pulsāre potest $um puer improbus ventrem Quīntī pulsat
Quīntus stāre n#n potest, sed cadēns pedēs Mārcī capit eumue ad
terram iacit %eue puerī in terrā iacentēs punāre dēsinunt
Dterue clāmat, dum alter alterum pulsat
Aemilia clām#rem audit et accurrit Māter fīli#s punantēs videt
et v#ce sevērā Rēsinite, puerīO inuit, R0oc satis est '#s mīlitēs
n#n estis
Fīliī mātrī n#n pārent neue punāre dēsinunt $um māter īrāta
viram, uae in terrā iacet, sūmit atue fīli#s verberat
40.- Amīca pulc(rior @cap .'

Mēdus et !ēander servī sunt in familiā Iūliī Mēdus amīcam Kabet,
cui n#men est !"dia Mēdus !ēandr# RMea !"dia inuit RpulcKra
est fēmina Cum eam aspici#, palpitat cor meum Corpus Kabet
f#rm#sum, braccKia et crūra bene movet Capill#s et ocul#s nir#s
Kabet !abra rubra sunt ut rosae, dentēs albī ut nix Collum amīcae
35
meae mararītīs #rnātur, neue alia #rnāmenta Kabet !"dia, uia

pecūni#sa n#n est In diitīs eius nūllī sunt ānulī
!ēander R$ū iitur ānulum dā amīcae tuaeO
Mēdus RSine pecūniā ānulum emere n#n possum, neue
Kabe#
pecūniam dat )r#+onus sum
necesse servus, sed dominus miKi nūllam
est
!ēander RQuid necesse est Qu#modo tū pecūniam Kabēre
potes
Mēdus RId tibi n#n dīc# Sed etiam sine #rnāmentīs amīca mea
pulcKrior est uam aliae fēminae uae ānulīs et emmīs #rnantur
%ūlla est fēmina tam pulcKra uam !"dia meaO
At !ēander R%#n vērum est inuit Ruod dīcis mea amīca etiam
pulcKrior est uam tuaO
Quī vir n#n putat suam amīcam pulcKri#rem esse uam cēterās
fēminās
41.- Canis ululāns @cap .'

%ox est 'īlla Iūliī obscūra et uiēta est Lmnēs dormiunt
(arentēs in mān# cubicul# su# dormiunt Dterue puer, Mārcus et
Quīntus, in cubicul# su# parv# dormit )tiam soror e#rum Iūlia in
parv# cubicul# cubat, sed Kāc nocte male dormit, uia caput eī
doletH puella viilāns allum canentem exspectat Fenestra cubiculī
clausa n#n est, āēr frīidus cubiculum intrat (uella per fenestram
apertam niKil videt praeter caelum obscūrum, nam lūna et stēllae
nūbibus operiuntur Iūlia noctem obscūram timet, ea enim s#lem et
caelum clārum amat, Kort# et rosīs dēlectātur
$um per noctem obscūram et uiētam canis ululat RDKuKūO
Iūlia canem ululāre audit et perterrita est capilli Korrent, cor
palpitat, puella in lect# sē movēre n#n audet, et clāmat RMammaO
'enīO
Aemilia clām#re fīliae excitātur et statim accurrit RQuid est, mea
Iūlia interroat, R%#n dormīs AdKūc nox est
Iūlia R!upum time# Audī, mamma lupus ululat In Kort# nostro
estAemilia
lupus ferusO
canem rūrsus ululāre audit et R%#n est lupus, Iūlia
inuit, Rest canis tua Mararīta uae ululat %um tū canem tuam
timēs
)tiam Mārcus et Quīntus clām#rem v#cēsue audiunt et
cubiculum Iūliae intrant R%um iam tempus est surere
interroant
R%#ndum māne est inuit māter, RIūlia perterrita est uia putat
canem ululantem esse lupumO Sed nunc v#s omnēs dormīteO
36
Mārcus rīdet et RT, uam stulta es, IūliaO inuit

RStO $acē, MārceO inuit māter, RadKūc tempus est dormīre
Audīmus ululantem canem, n#n allum canentem
Mēdus0ia +siēnsis
amīcā suā @cap .'I suam &raeciam īre vult
42.-
cum in patriam
Mēdus RIn portū Tstiēnsī bona nāvis n#s opperītur %ecesse est
n#s ambulāre Tstiam, neue enim euum aut asinum Kabēmus
!"dia RTstiam ambulāre n#n possumus %imis lona est via
Mēdus R'ia Tstiēnsis paul# lonior est uam via !atīna $ūscul#
*#mam Sī fessa es, eo tē portāre possumO 0oc dīcēns Mēdus
amīcam suam complectitur eīue #sculum dat
!"dia R$ū mē portāre n#n potes At sī necesse est, tēcum Tstiam
ambul# Fessa n#n sum ac paucās rēs mēcum fer#
)r# Mēdus et !"dia *#mā ērediuntur et Tstiam ambulāre
incipiunt Mēdus saccum portat cum rēbus !"diae et suīs (ost trēs
K#rās !"dia c#nsistit ac fessa apud viam c#nsīdit Mēdus uoue
c#nsistit et trīstis viam lonam ante sē intuētur $um viam post sē
spectat Illīc venit vir crassus cum asin# uī du#s sacc#s ravēs
veKit
Mēdus illum virum salūtat RSalvē, bone virO et R)cce amīca mea
fessa inuit, Riam n#n potest ambulāre (otestne eam portāre
asinus tuus
RAsinus meus iam du#s sacc#s ravēs portat inuit vir crassusH
Rmē portāre n#n potest aut n#n vult, uia eo nimis crassus sum
Sed amīca tua tenuis et levis est Asinum meum ascende, f#rm#saO
ā miKi manumO
!"dia surit Mēdus ipse amīcam suam asinum ascendentem manū
sustinet
Super asinum sedēns !"dia RAmbulā, asineO inuit, sed asinus in
viā stat neue ē loc# sē movet $um Mēdus Kerbam carpit et ante
asinum tenet Asinus Kerbam ēsse vult atue ambulāre incipit
!"dia laeta asin# veKitur
Mēdus R+onus es vir uod asin# tu# amīcam meam veKis %#s
*#mā venīmus et Tstiam īmus $ūne uoue Tstiam īs Quod
n#men tibi est
RMiKi n#men est Mopsus inuit ille, RTstiam e#, nam illīc Kabit#
Cūr v#s Tstiam ītis
Mēdus R)x portū Tstiēnsī in patriam nostram &raeciam nāve veKī
possumus Illīc bona nāvis n#s opperītur
Mēdus ē sacc# su# mālum sūmit et R)cce inuit Rmālum tibi d#,
amīceO
37
Mopsus RAt saccī u#s asinus meus portat plēnī sunt māl#rum
$abernārius sum, māla et pira vēnd# Mālum ā tē n#n accipi#
Mēdus RSed niKil aliud Kabe# uod tibi dare possum
Mopsus RId necesse n#n est Mē dēlectat amīcam tuam f#rm#sam
mēcum veKere
um Mēdus cum Mops# louitur, Tstiam adveniunt Asinus ante
tabernam Mopsī c#nsistit ominus asin# su# fess# māla dat
Mēdus R'alē, Mopse, bone amīceO
Mopsus R)tiam v#s valēte, amīcī meīO +ene nāviāteO
Item !"dia R'alē, amīceO inuit, R%iKil Kabe# uod tibi dare
possum - praeter #sculum et Mops# #sculum dat Ille #scul# tam
pulcKrae fēminae laetātur
Mēdus id spectāns n#n laetātur R'enī mēcum, !"diaO inuit, et
statim ad portum īre incipit
!"dia Mopsum trīstem relinuit et amīcum suum seuitur
43.- Fīnis empesāis @cap .'I

um !"dia et Mēdus nāve patriam suam &raeciam petunt, mana
tempestās oritur Caelum ātrīs operītur nūbibus, multīs fuluribus
illūstrātur mare, seuitur tonitrus cum imbre, ac manus ventus
Jāre incipit Cēterīs omnibus %eptūnum invocantibus, !"dia s#la
CKrīstum invocat, neue enim !"dia de#s *#mān#s verētur, sed
ominum Iēsum CKrīstum, eī fīlium, uī ventīs et marī imperāre
potest
%āvis Jūctibus iactātur et auā implērī incipit &ubernātor, uī
marī turbid# nāvem vix ubernāre potest, nautās iubet auam
Kaurīre et mercēs ravēs, uae eādem nāve veKuntur, in mare
iacere Mercēs in mare lābuntur et nāvis levior _t Iam ventus
cadere incipit, Jūctūs n#n tantī sunt uantī erant fīnis est
tempestātis
!aetantur omnēs, uī paul# ante perterritī erant %autae deum
%eptūnum dominum maris esse putant, !"dia vēr# putat dominum
suum CKrīstum ventīs et marī imperāre posse $antum mercātor
trīstis sedet aspiciēns Jūctūs uī mercēs eius operiunt
Mercātor trīstī v#ce louitur RSub illīs Jūctibus iacent omnēs
mercēs meaeO %iKil Kabe# praeter Kaec vestīmenta ūmidaO
!"dia eum c#ns#lārī c#nātur RQuid trīstis es, mercātor &audē
uod nāvis noster adKūc natat et uod n#s omnēs vīvimus neue
sub Jūctibus iacēmus cum mercibus tuīsO )tiam sī pecūni#sus n#n
es, vīvis et valēs
Ad Koc mercātor R)o inuit Rmanam familiam Kabe#
Qu#modo vīvere possumus sine pecūniā
44. Medicus docus @cap .'II
38
ominus, cum $ūsculum it, eu# veKitur aut lectīcā portātur ā servīs
suīs Servī vēr# asinīs veKī solentH sed servus uī medicum
arcessere iubētur, n#n asin# pir#, sed eu# currente veKitur
Medicus uoue eu# veKitur Itaue brevī tempore ad aerum
venīre potest
!ēander SErum euum ascendere vidēns interroat RCūr tū Kodiē
eu# veKeris, SEre %#s servī asinīs veKimur, n#n euīsO
SErus R)u# veKor uia medicum arcessere iubeor )u# currente
brevī tempore $ūsculum ad medicum veKor Medicus uoue eu#
veKitur
SErus iitur eu# veKitur $ūsculum ac post K#ram cum medic# redit
Medicus #stiāri# RAperī #stiumO inuit, RMedicus sum, ā domin# tu#
exspector
R*ēctē dīcis, medice inuit #stiārius #stium aperiēns, Rtū ā domin#
exspectāris, uia fīlius eius aer#tat Gtrium intrāO
Medicus ātrium intrat atue illīc ā āv# serv# salūtātur RSalvē,
mediceO
Medicus RDbi est dominus tuus Cūr ā serv#, n#n ā domin#,
salūtor
Iūlius intrāns RSalvē, mediceO inuit, R!aetor tē iam adesse, nam tū
ut Wmedicus doctusX ab aerīs laudāris 'enī mēcum ad fīlium meum
aerumO
Medicus R*ēctē dīcis laudor ā multīs aerīs u#s sān# vel sānāre
c#nor
Iūlius R'#s medicī laudāminī ab aerīs u#s bene sānātis, n#n
laudāminī ab iīs u#s male sānāre c#nāminī et uī adKūc aerī sunt
- aut iam mortuīO
45.- "lūī %ossa @cap .'II

(lūtus est vir pecūni#sus, uī suam pecūniam aliīs larīrī n#n
vult (arvam iitur fossam sub altā arbore parat, in uā manam
pecūniam, multās emmās multāsue mararītās occultat (āstor
vēr# n#mine Faustīnus, uī in camp# cum ovibus suīs ambulat,
(lūtum Kās rēs manī pretiī in fossā p#nentem aspicitH er#,
postuam (lūtus abit, pāstor ad fossam adit et pecūniam
manīue
ux#rem fert, pretiī
uae,#rnāmenta sūmitH
cum emmās ea in sacc#
et mararītās su# p#nit videt,
pulcKerrimās et ad
laetissima eī #scula multa dat iē seuentī (lūtus ad fossam adit,
uia vult suam pecūniam et #rnāmenta vidēre Quamuam enim
(lūtus niKil eā pecūniā emere vult, eamue sub terrā servāre solet,
eum valdē dēlectat cotīdiē c#itāre sē pecūni#sissimum esse Cum
autem videt in fossā niKil iam inesse, intelleit improbum virum
nunc pecūniam et #rnāmenta sua Kabēre, neue sē iam su#s
numm#s, suās mararītās suāsue emmās spectāre posse
39
$um manā v#ce clāmāns de#s invocat, et per lonum tempus

multīs cum lacrimīs pl#ratH terram et caelum suis clām#ribus
implet Mercurius iitur, de#rum nūntius mercāt#rumue deus,
eum audit clāmantem et statim adit )um reperit apud fossam
lacrimantem, et causam lacrimārum poscit (lūtus iitur eī Kaec
nārrat RSum vir pauper, uī parvam pecūniam meam sub Kāc
arbore in fossā servāre sole# %unc tamen niKil miKi manet, uia
improbus vir pecūniam meam KabetO Fossa vacua estO At deus
trīstem virī animum c#ns#lārī c#nātur, et fossam lapidibus implet
$um (lūt# Kaec dīcit R$ū pecūniam tuam sub terrā servāre solēs,
neue ūllās rēs eā pecūniā emisH idem iitur tibi est pecūniam
atue lapidēs Kabēre er# servā lapidēs sub terrā dēsine
lacrimāre et e#dem mod# audēO
46.- 'umerī e lierae @cap .'III

Quibus litterīs sini_cantur numerī !itterae septem uibus numerī
sini_cantur sunt C, , I, !, M, ', . !itterā i sini_cātur numerus
WūnusX, ' WuīnueX, . WdecemX, ! WuīnuāintāX, C WcentumX, 
WuīnentīX, M WmīlleX )cce manus numerus in u# omnēs
numer#rum litterae iununtur MC!.'I Y mīlle sescentī sexāintā
sex PY :999
Sī bis scrībuntur litterae I, ., C, M, sini_cantur numerī WduoX II, WviintīX
.., WducentīX CC, Wduo mīliaX MM Sī eaedem litterae ter scrībuntur,
numerī sini_cantur WtrēsX III, WtrīintāX ..., WtrecentīX CCC, Wtria mīliaX
MMM
Sī ante ' et . p#nitur I, fīunt numerī WuattuorX I' et WnovemX I.H sī .
ante ! et C p#nitur fīunt numerī WuadrāintāX .! et Wn#nāintāX .C
%umerī WsexX, WseptemX, Woct#X sini_cantur cum ad ' adduntur I, II, III
'I, 'II, 'III 0ī omnēs numer#rum litterae adduntur ad litterās ., !, C,
, M
iod#rus maister discipul#s su#s et litterās et numer#s docet R)cce
inuit Rtrēs litterae ., C, M Quaeue littera numerum sini_cat Qu#s
numer#s
$itus R!ittera . numerum WdecemX sini_cat, C WcentumX, M WmīlleX
Maister Rīvidite uemue numerum in dīmidiās partēsO Quid est
dīmidium WdecemX,
Sextus Rīmidium dīmidium
decem WcentumX,
est dīmidium
uīnue, WmīlleX
dīmidium centum
uīnuāintā, dīmidium mīlle uīncentī
Maister RWQuīnentīX, n#n WuīncentīXO Qu#modo Kī numerī breviter
scrībuntur
Sextus RWQuīnueX scrībitur litterā ', WuīnuāintāX !, WuīnentīX 
Maister R(r#me tabulam et stilum, Mārce, et scrībe . bis et terO
Mārcus bis . scrībit .., tum eandem litteram ter scrībit ...
Maister RQu#s numer#s scrībis
Mārcus RScrīb# numer#s WduodecimX et WtrēdecimX
40
Maister RT MārceO uam stultē respondēsO WuodecimX et WtrēdecimX

scrībuntur .II et .III, n#n .. et ...O Iīs litterīs sini_cantur numerī
WvīintīX et WtrīintāX Iam scrībe WuadrāintāX et WuīnuāintāXO
Mārcus . scrībit uater ...., et uīnuiēs .....
Maister R(rāvē scrībisO %#n oportet totiēs . scrībere, nam
WuadrāintāX scrībitur .! et WuīnuāintāX breviter scrībitur !
Sextus R!itterā ! n#n modo numerus sini_cātur, sed etiam
praen#men, id est W!ūciusX Itemue litterīs M et C sini_cantur
praen#mina WMārcusX et W&āiusX Cūr praen#men W&āiusX scrībitur litterā
C, n#n &
Maister RQuia antīuīs temporibus ūna littera erat C sini_cāns et C
et &
Sextus R)r# numerus Q'I%&)%$I tunc erat Q'I%C)%$IO
Maister R*ēctē dīcis At nunc additur parva līnea uae litteram &,
n#n C, esse sini_cat
47.- Duo %rārēs @cap .I.

(āst#rī pauperī, n#mine Faustol#, duo erant fīliī, +rūtus et %er#
0ic, puer probus, ā parentibus mais amābātur uam ille, uem
omnēs stultum esse putābant 0ī cum cane su# ovēs uaerēbant,
uae per montēs et vallēs errābant um tamen procul ā patris
casā absunt, s#l occidit, et nox sine lūnā obscūrās facit viās, neue
facile erat errantium ovium vestīia in terrā reperīreH simul ātrae
nūbēs in cael# cernēbantur, ex uibus nix alba cadere in terram
incipiēbatH paul# post altā nive t#ta terra, collēs, montēs, campī
operiuntur,
nūll# mod#neue iam puerī
reperiunt (er ad casamK#rās
multās revenīre possunt,
errant per uia viam
silvās in
montibusH cum tamen nimis fessī sunt, manam arborem petunt et
illīc iacent in terrā prope mortuī Gēr frīidissimus est
$um +rūtus ē coll# frātris līneam cum ānul# sūmit, uam in coll#
canis p#nit RAeO dīcit canī, RCasam pete et patrem uaereO um
vēr# puerī illīc sunt, pāstor eiusue uxor, uī in casā e#s
exspectābant, timēbant, uia nox erat, neue e#s revenīre
vidēbant Sed ecceO Audit pāstor canem apud #stium lātrantemH
cum #stium aperit, videt canem uī in coll# līneam fīliī suī erēbat

)x casādūcit,
montis exit et
adcum
ipsambon# cane arborem,
advenit su#, uī eum
sub per
uā campum et viās
uterue puer in
nive iacēbat %er#, uī tunicā frātris calidā operiēbātur, uiētus
dormiēbat, et frāter eum complectēbāturH +rūtī vēr# corpus, uod
nūdum erat, uia vestīmentīs eius operiēbātur %er#, nive et laciē
frīēbat nam optimus puer, uem omnēs stultum esse putābant
rīdēbantue, fortiter mortuus erat, uia frātrem min#rem servāre
et dēfendere volēbat et sciēbat opus esse eius frīēns corpus
operīre (ater, e#s vidēns, lacrimās tenēre n#n poterat
41
48.- Amor adulēscenium @cap .I.

Iūlius in perist"l# su# mani_c#, uod columnīs et sinīs de#rum
#rnātur, cum amīc# su# Cornēli# louitur
RCertē tū vir beātus es, Iūlī, inuit Cornēlius, Rnam vīllam mani_cam
possidēs cum
Iūlius RMea manā
uxor n#n familiā atue
pulcKrior ux#re tua
est uam pulcKerrimā
$ū uoue es vir beātus,
Cornēlī, uamuam tibi n#n tanta vīlla atue minor familia est %eue
enim eae sunt rēs uae Kominēs beāt#s faciunt
Ad Koc Cornēlius RIta est ut dīcis, inuit, Rsed vir pauper ā fēminīs
dīvitibus n#n amātur neue vir# pauper amātur ā virīs dīvitibusO
Iūlius RImm# eo adulēscēns dīves virinem pauperem amābam - nec
vēr# ab eā amābarO %umuam ab eā salūtābar, epistulae ac J#rēs,
u#s ad eam mittēbam, ad mē remittēbantur Itaue trīstis eram ac
miser (arentēs meī multīs modīs mē dēlectāre c#nābantur, optimum
cibum miKi dabant, sed eo paulum edēbam et nocte male
dormiēbam
Cornēlius RCūr illa vir# pauper tē adulēscentem dīvitem n#n
amābat
Iūlius RQuia alium virum dīvitem amābat - nec vēr# ab ill# vir#
pessim# amābātur, uod vir# pauper eratO
Cornēlius RQuae erat illa vir# pauper
Iūlius R)rat Aemilia, uae nunc uxor mea est ac mē nec ūllum alium
virum amat 0odiē beātī coniuēs sumus
Cornēlius R)o uoue adulēscēns virinem pauperem amābam,
neue putābam mē ab eā amārī uia ipse pauper eram Sed illa mē
nec ūllum alium virum amābat - ac nunc uxor mea est %#s beātissimī
sumus coniuēs, uamuam dīvitēs n#n sumus Dxor mea mulier est
optima ac pulcKerrima
Iūlius RDxor tua n#n melior neue pulcKrior est uam mea AemiliaO
49.- Iūlius adulēscēns @cap ..
Ante decem ann#s Iūlius adKūc adulēscēns erat (ater eius dīves
domum *#mānam pulcKerrimam possidēbat et praetereā multās
vīllās māni_cās Iūlius probus adulēscēns erat uī ā parentibus
suīs dīliēbātur
(arentēs atuefīli#
tam prob# ipseaudēbant
e#s diliēbat et semper
atue multīs iīs pārēbat
modīs eum
dēlectāre c#nābantur, sed tamen Iūlius trīstis et miser erat et
nocte male dormiēbat
RQuid tū tam trīstis es inuit māter Iūliī, RCūr Kīc tacitus sedēs,
neue cum amīcīs colloueris $ūne nocte male dormīs Quā dē rē
c#itās īc mātrī tuaeO
R(rofect# trīstis sum, māter respondet adulēscēns, RAm# enim
f#rm#sam et probam virinem *#mānam, cui n#men est Aemilia
42
(rope cotīdiē in viīs aut in for# eī occurr# eamue salūt#, nec vēr#
ab eā salūtor Fl#rēs pulcKerrim#s eī mitt#, neue Aemilia d#na
mea accipere vult, sed omnia remittitO Multās epistulās, uibus
pulcKritūd# eius laudātur, ad eam mitt#, sed omnēs epistulae ad
mē remittunturO
RCuius fīlia est Aemilia interroat māter, et fīlius respondet
R(ater eius est (ūblius Aemilius (aulus, vir probus et doctus, uī
tant# n#mine dīnus est, nec tamen mānam pecūniam possidet
Aemilia in exiuā dom# Kabitat cum parentibus suīs Certē n#n est
vir# pecūni#sa, sed proba et f#rm#sa est Itaue eam am#, n#n
propter pecūniamO
R*ēctē loueris inuit māter, uae fīlium suum c#ns#lārī vult,
RSī Aemiliam ita amās, pere epistulās laudantēs ad eam scrībere
et dīc eī dē am#re tu# )tiam plūrēs J#rēs mitte eīO %#lī dēsinere
eam bonīs verbīs salūtāreO Certē Aemilia tua uxor erit
(ost Kaec verba c#ns#lantia Iūlius perēbat Aemiliae epistulās ac
J#rēs mittere Mox Aemilia, uae - ut omnēs fēminae - verbīs
laudantibus ac J#ribus pulcKerrimīs dēlectābātur, neue epistulās
neue J#rēs remittēbat
Ann# post Iūlius et Aemilia iam coniuēs erant sub e#dem tēct#
Kabitantēs
50.- Dē novō īn%ane @cap ..

Aemilia, uae iam du#s fīli#s et ūnam fīliam Kabet, novum
īnfantem exspectat Illa alteram fīliam Kabēre vult, sed marītus
eius Iūlius mais audēbit sī fīlium Kabēbit, uamuam dīcit Wsē
velle fīliam KabēreX 0erī Iūlius nesciēbat Aemiliam novum īnfantem
exspectāre, uamuam vidēbat ux#rem suam minus racilem
esse %unc autem scit Aemiliam n#n propter cibum crassi#rem
_erīO
Iūlia, fīlia Aemiliae, parentēs dē tempore futūr# louentēs audit
et ita scit dē nov# īnfante %ec vēr# audet Iūlia, uia s#la vult
t#tum am#rem parentum sibi KabēreO
Mārcus et Quīntus, frātrēs Iūliae, dē īnfante uae exspectātur
nesciunt $um iīs dīcit Iūlia RMox eo n#n er# s#la puella cum
du#bus puerīs (ost pauc#s mēnsēs miKi soror erit
Mārcus et Quīntus ad mātrem adeunt eamue interroant
R)stne vērum uod dīcit Iūlia Sor#remne Kabēbimus
Aemilia RCertē novum īnfantem Kabēb#, sed fīliumne an fīliam,
nēm# scit %#nne v#s audēbitis sī alteram sor#rem Kabēbitis
Mārcus R)o parvulīs īnfantibus n#n dēlector Semper in cūnīs
iacent, mēcum lūdere n#n possunt, sed tantum vāīre Atue
māter parvul#s tantum cūrat, neue dē līberīs mai#ribus c#itatO
43
Aemilia R%#lī ita louī, MārceO Ante oct# ann#s tū uoue in

cūnīs iacēbās atue mānā v#ce vāiēbās neue cum aliīs puerīs
lūdere poterās %eue vērum est uod dē mātre īnfantium dīcis
)o tē et Quīntum et Iūliam n#n relinuam, sed v#s bene cūrāb#,
etiam sī fīliolam Kabēb# %#līte timēreO
51.- Abībi paer @cap ..

Iūlius, pater familiās, n#n semper in vīllā apud familiam suam
manēre potest Saepe ux#rem et līber#s in vīllā relinuere dēbet et
*#mam petere, sed, sī potest, terti# u#ue diē ad familiam
revertitur
(ater discēdēns semper ā līberīs suīs interroātur RQu# ībis,
pater Quand# revertēris ac līberī semper patrī su# revertentī
occurrunt
%#nīs Iūniīs dominus
interroantibus iterum
RQu# ībis ā familiāR%ecesse
respondet suā discēdet !īberīs
est miKi in
&raeciam īre %ec vēr# viā Appiā +rundisium īb#, sed nāve ex
portū Tstiēnsī pro_cīscar Sī ventus secundus erit, uārt# vel
uīnt# diē #ram &raeciae aspiciam Un# post mēnse ad v#s
revertar
0oc audientēs trīstēs sunt fīliī et fīlia, uod mēnsem t#tum patre
su# carēbunt R%#nne tempestātēs timēs, tata inuit Iūlia )t
Iūlius R%eptūnus deus inuit RmiKi vent#s secund#s et caelum
serēnum dabit +onam nāvem Kabe# et bonum ubernāt#rem, uī
s#lem
revertar,et multa
stēllāsd#na
aspiciēns
v#bīsnāvem rēctē
a]eram ad portum ubernābit Cum
ē &raeciā
Fīliī laetī clāmant R(ater d#na n#bīs a]eretO
R)tiam tibi, Aemilia, d#num pulcKerrimum emam inuit Iūlius
RSī tē sānum ad mē revertī vidēb# inuit Aemilia, Rid miKi
optimum et pulcKerrimum d#num erit
RQuam proba uxor esO inuit Iūlius atue Aemiliam #sculātur
52.- Servus 1riannus @cap ..

āvus
parvā et est vir +ritannus
paupere uī in oppid#
dom# Kabitat um incum ux#re
camp# estetcum
līberīs suīs in
ovibus et
cane su#, procul audit ux#rem et līber#s clāmantēs accurrit et
videt mīlitēs *#mān#s in suam familiam impetum facientēs, euīs
in Kortum intrantēs, Kastīs ux#rem pulsantēs fīli#sue verberantēs
Clāmāns sē in e#s iacit, uī tamen eum baculīs et Kastīs verberantH
ad terram cadit āvus niKil iam videt oculīs caput, corpus,
membra omnia dolent āvum niKil sentientem mīlitēs in euum
imp#nunt et ad oppidum portant inde, sine ux#re, sine līberīs,
u#s n#n iam vidēbit per t#tam vītam, nāve ad portum Tstiensem
44
veKitur, ubi eum mercāt#rēs ut servum dīvitī domin# *#mān#

vendent
(ost pauc#s diēs nāvis ad portum pervenietH āvus cum aliīs
servīs dēscendet et ad forum dūcētur, ubi tabula eī in coll#
ponētur, in uā manīs litterīs !atīnīs scrīptum erit eum +ritannum
et fortem esse einde prope nūdus ascendet in altum locum in
medi# for# situm, et mercātor, apud eum stāns, manā v#ce
clāmāre incipiet R)mite Kunc servum fortissimum, uī ex +ritanniā
Kūc ad n#s vectus estO Aspicite eius membraO Aspicite umer#s,
braccKia, crūraO Dbi inveniētis virum forti#rem 'ir dīves aderit,
uī cum mercāt#rem tālia clāmantem audiet, eum adībit et roābit
RQuantī c#nstat Kic servus +ritannus Mercātor respondēbit eum
uīnue mīlibus numm#rum c#nstāreH vir pecū8ni#sus pecūniam
mercāt#rī dabit et āvum sēcum dūcet ad vīllam suam āvus
prīmum perterritus erit RQuid fīet dē mē nunc c#itābitH RQuid
faciet Kic vir, uī meus dominus nunc est Sī tamen bonum
dominum Kabēbit, minus male vīvet %#n enim omnēs dominī
*#mānī tam sevērī sunt aliī serv#s su#s saepe verberāre solent,
neue eīs multum dormīre aut ēsse licetH aliī vēr# serv#s uoue
Kominēs esse putant et prope amīc#s e#s Kabent
53.- Fīlius indusrius @cap ..

0ēi# est mercātor uī Tstiae prope portum cum familiā suā
Kabitat 'ir dīves est, uī mercēs suās, uae ex terrīs aliēnīs
adveKuntur, mān# preti# in Italiā vēndit Māni_cam domum
possidet cum pulcKerrim# perist"l#, uod de#rum deārumue
sīnīs #rnātur
0ēi# du#s fīli#s Kabet, u#rum n#mina sunt Mariānus et
&albiolus &albiolus est puer decem ann#rum, uī adKūc lūdum
petit Mariānus iam adulēscēns est sēdecim ann#rum Is apud
maistrum suum discipulus prūdēns atue industrius erat, uī n#n
s#lum litterās et numer#s bene discēbat, sed etiam ipse per sē
mult#s libr#s leēbat Lptimus discipulus erat, uī saepe ā
maistr# su# doct# laudābātur
Mercātor fīlium suum mai#rem ad sē vocat et sīc eī louitur RAb
K#c ann# puer iam n#n es, Mariāne 'ol# tēcum louī dē tempore
futūr# Quid nunc vīs facere 'īsne mercātor esse ut pater tuus An
nauta
Mariānus respondet R)o nec mercātor nec nauta esse vol#,
uia n#n s#lum nautae sed etiam mercāt#rēs nāviāre dēbent sīve
mare tranuillum sīve turbidum est, et multae nāvēs cum mercibus
in Jūctūs meruntur $empestātēs et mare turbidum time# Sed
n#l# domī manēre In &raeciam īb#, uia litterās &raecās atue
linuam &raecam discere vol# octus er# ut maister meus, nec
45
s#lum libr#s !atīn#s, sed etiam libr#s &raec#s leam In &raeciā

vir#s doct#s audīre poter# ac multās rēs ab optimīs maistrīs
discere 'īsne mē tēcum in &raeciam dūcere Sī bonam nāvem et
bon#s nautās Kabēbimus, K#c annī tempore sine tim#re tēcum
nāviāb#
'erba fīliī patrem n#n dēlectant, nam is putābat fīlium suum
velle mercāt#rem esse %eue tamen adulēscentem tam
prūdentem ac doctum domī tenēre vult, itaue fīli# R&aude#
inuit Ruod vīs mēcum in &raeciam īre, uamuam mercātor esse
n#n vīs +ene intelle# tē, ut adulēscentem prūdentem ac doctum,
plūra discere velle in &raeciā apud maistr#s doctissim#s )r#, sī
ventus secundus erit, post pauc#s diēs simul pro_cīscēmur 0odiē
ubernāt#rem adīb# uī bonam nāvem in portū Kabet
Septim# diē post Koc collouium, vent# secund# atue cael#
serēn#, 0ēi# cum su# Mariān# fīli# pro_cīscitur In portū Tstiēnsī,
anteuam nāvem c#nscendit, adulēscēns mātrem complectitur et
R'alē, māter meaO inuit, R%#lī lacrimāreO &audē uod eo iam
n#n puer, sed adulēscēns sum, nec mē cūrāre dēbēsO Māter
lacrimam dēterēns RT MariāneO inuit, R$rīstis sum uod tū mē et
domum nostram relinuis ac procul ā patriā vīvēs Mariānus eam
#sculātur et RMultās epistulās inuit Rad tē scrībam, māter
Quamuam lonē aber#, cotīdiē dē tē et dē patriā meā c#itāb#
$um frātrem complectitur et cum patre nāvem c#nscendit 'ēla
vent# implentur et nāvis plēnīs vēlīs ē portū ēreditur
54.- Gubernāor docus @cap ..

0ēi# mercātor cum fīli# su# adulēscente, cui n#men est Mariānus,
&raeciam petit Mercēs suās in &raeciā mān# preti# vēndere vult,
et illīc novās mercēs min#re preti# emere, uās deinde in Italiā
vēndet preti# mai#re 0#c mod# mercātor prūdēns mānam
pecūniam facere solet, uā n#n s#lum rēs necessāriās, sed etiam
multa et māna d#na ux#rī et līberīs suīs emere potest Certē
mercātor dīves est 0ēi#
Mariānus patrem suum dīliit, neue vēr# ipse mercātor esse
vult Is enim libr#s !atīn#s et &raec#s leere vult et multās rēs
novās ā maistrīs &raecīs doctissimīs discereH itaue cum patre
su# eādem nāve veKitur in &raeciam, ubi maistrum omnium
optimum docentem audīre poterit Mariānus discipulus maistr#
su# dīnus erit atue post du#s vel trēs ann#s ipse vir doctus in
patriam revertētur
um nāvis vent# secund# per mare veKitur, adulēscēns in altā
puppī sedet et librum dē optim# ubernāt#re, cui n#men erat
(alinūrus, leere c#nātur Sed di^cile est in puppī librum leere,
uia ubernātor uī illīc sedet mānā v#ce absentem cantat
46
amīcam Mariānus eum tacēre iubet, neue is respondet, sed foedā

v#ce cantāre peritO
Adulēscēns ocul#s ā libr# su# tollēns mare et caelum aspicit
Suprā mare nūbēs ātrās orīrī videt, et procul tonitrum audit Statim
patrem adit et R'idēsne illās nūbēs ātrās uae ab occidente
oriuntur inuit RQuid eās sīni_cāre putās )o tonitrum ac
tempestātem venientem time#, nam tonitrus iam procul audītur
%#l# Kīc tempestātem opperīrī Iubē ubernāt#rem portum petere,
pater illīc fīnem tempestātis opperīrī poterimus Mercātor vēr#
R%#lī timēre inuit, Rubernātor noster est bonus nauta, uī
o^cium suum scit Certē tū plūrēs libr#s leis uam ille, et multās
rēs di^cilēs scīs, sed nāviāre nescīs - Koc librī tuī tē docēre n#n
possunt Manē tranuillus in puppī, et pere librum tuum leereO
R)o tranuillus sum inuit fīlius, Rnec iam tranuillum erit mareO
Mariānus ad ubernāt#rem redit, uī mai#re v#ce cantāre incipit,
dum t#tum caelum nūbibus ātrīs operītur et iam prīma fulura
mare illūstrant &ubernātor vēr# neue caelum neue mare aspicit,
sed male canere peritO R$acē, ubernātorO inuit adulēscēns,
RSpectā caelumO Fac o^cium tuumO %ecesse est portum petere,
nam brevī māxima tempestās oriēturO &ubernātor nūllum verbum
respondet neue caelum spectat, sed sē ad Mariānum vertit
eumue ūmidīs oculīs aspicit $um adulēscēns animadvertit eum
manū tenēre p#culum - ex u# n#n auam bibitO
Subit# mānus ventus Jāre incipit ac nāvis Jūctibus pulsātur
&ubernātor surere c#nātur nec pedibus stāre potest et ante
Mariānum lābiturn#s,
invocant RServā Clāmant omnēs
%eptūneO et sine
%āvis %eptūnum, deum inmaris,
ubernāt#re marī
turbid# errāns inter Jūctūs iactātur et auā implērī incipit %autae
auam Kaurīre c#nantur atue mercēs ravēs in mare iaciunt $um
vēr#, omnibus perterritīs, Mariānus tranuillus in loc# ubernāt#ris
c#nsīdit is nāvem contrā ventum vertit et in mediīs Jūctibus rēctē
ubernat Ita nāvis servātur neue Jūctibus meritur (aul# post
ventus cadere incipit minuuntur Jūctūs et iam prope tranuillum
_t mare
!aetantur omnēs et Mariānum ut optimum ubernāt#rem
laudant eumue Walterum
suum complectitur (alinūrumX
et R(rofect# inuitappellant 0ēi#libr#s
Rtū n#n s#lum laetusleere,
fīlium
sed etiam nāvem ubernāre scīsO Mariānus autem R!ibrum
leēbam inuit Rdē (alinūr#, optim# ubernāt#re Dt vidēs, librī
meī multās rēs mē docēre possunt
55.- 2uīnus /ubernāor eri @cap ..

Mārcus cum Quīnt# frātre louitur
47
R(ost decem ann#s dīcit Quīntus Rmānam nāvem Kabēb#,

cuius ubernātor er# $um in marī 0adriātic# et in marī $ūsc#
nāviāb# )tiam in mān# Marī nostr# nāvem meam ubernāb#
RSī nāvis tua māna erit, *#mam eā adīre n#n poteris In Jūmine
$iberī, ubi paulum est auae, mānae nāvēs nāviāre n#n possunt
$antum parvae nāvēs *#mam adeunt %āvis tua *#mam n#n
adībit dīcit Mārcus
RQuamuam *#mam adīre n#n poter#, adīb# multa alia oppida
maritima mān#s portūs Kabentia $ālēs sunt Tstia, unde parvā
nāve *#mam petam, +rundisium, Arīminum, &enua, (uteolī Multī
mercāt#rēs mercēs suās nāve meā in Italiam veKent et eās
vēndent vel aliās terrās petent et novās mercēs ement perit
Quīntus
RSī autem tempestās oriētur, tum nautae omnēs mercēs in mare
iacient et mercāt#rēs contrā tē īrātī erunt dīcit Mārcus
RNrātī n#n erunt, imm# audēbunt, uia vītam suam mais
amābunt uam pecūniam respondet Quīntus
RQu#modo nāvis tua in medi# marī ubernārī poterit, cum nūlla
terra vidēbitur interroat Mārcus, uī n#n audet, sī frāter eius
laetus est
RStultus puer es, MārceO inuit Quīntus Rnum nescīs
Wubernāt#rem caelum spectāre atue s#lem et stēllās ducēs eī
esseX Sī s#lem orientem ā dextrā videt, ad merīdiem nāviat, sī
autem s#lem occidentem ā dextrā videt, ad septentri#nēs nāviat
%ecesse n#n est alia aspicere
56.- 3ēnō servus docus @cap ..
0odiē Mārcus prāvē et foedē ea, uae maister in lūd# dictābat,
in tabulā suā scrībēbat %ec tranuillus in sellā suā sedēbat
maistrum audiēns, sed clāmābat et rēs stultās dīcēbat
)cce nunc domum suam petit et epistulam a]ert Illa epistula est
maistrī iod#rī, in uā maister īrātus scrībit WMārcum discipulum
improbum et pirum esseX eumue repreKendit Cum pater Mārcī
Kanc epistulam leet n#n laetābitur, sed Mārcum repreKendet et
pūniet
Mārcus patrem timet $unc n#n ad patrem, sed ad [ēn#nem it
[ēn# est servus doctus, uī in familiā patris Mārcī vīvit atue
!atīnē et &raecē scit [ēn# leere, recitāre et scrībere potest, vel
calam# in cKartā, vel stil# in cērā
Mārcus [ēn#nem interroat R(otesne miKi epistulam scrībere, et
patrī me# dīcere WMārcum industrium et probum discipulum esseX
RCūr tibi opus est interroat servus
48
RMaister meus improbus est 0īc Kabe# eius malam epistulam

(ater meus dē Kāc epistulā profect# n#n audēbit )o patrem
meum dīli# neue vol# Weum trīstem esseX respondet Mārcus
RSī maister scrībit Wtē esse pirum et improbum,X pier et
improbus es Sī patrem tuum amās, disce semper scrībe et recitā
'īsne statim mē recitante scrībere
Mārcus dē verbīs [ēn#nis etiam minus audet uam dē epistulā
maistrī et abit
57.- Lŷdia dē C(rīsō @cap ..

Cum s#l oritur, nāvis, uā Mēdus et !"dia veKuntur, adKūc in marī
est %autae audent uod mare nunc tranuillum est, neue
mānus ventus iam Jat Mēd# interroantī ubernātor respondet
W&raeciam iam prope esseX tum s#lem intuētur et nautās iubet
auam ē nāvemultum
K#rās nautae Kaurīre,auae
dum ventum secundum
Kaurientēs ventumopperiuntur
exspectant, uās
dum
!"dia, uae propter s#lem uī iterum lūcet in cael# serēn# laetātur,
pulcKrā v#ce canit, deinde ventus secundus Jāre incipit, et nāvis
plēnīs vēlīs &raeciae #ram petit
Mēdus !"diam canentem audit et, eam adiēns, ab eā #sculum
vultH neue illa #sculum dare vult RAmāsne mē an n#n interroat
Mēdus $unc !"dia rīdēns eī #sculum in enā dat Mēdus laetus est
uod cum amīcā in patriam suam it, sed semper timet dominum
suum, uia n#ndum putat sē esse līberumH sī procul in marī nāvem
cernit, Iūlium
su# accipī sē seuī et
ac verberārī crēdit,
rūrsuseteius
metuit %#n
servus vult
_erī enim ā domin#
R$ranuillus est#
inuit !"dia, Rnam tū niKil facere potes n#nne scīs tantum eum
n#s servāre posse 0īs verbīs !"dia Mēdum trīstem c#ns#lārī
c#nātur, uī eam complectitur atue R%ecesse est inuit Rtē miKi
plūra dīcere dē K#c e# tu# et dē CKrīst#, uem paul# ante
invocābās %am eus maior et fortior uam cēterī deī est is uī
mare tranuillum _erī iubēre potest est omnium de#rum māximus,
cui et ventus et maris Jūctūs pārent !"dia *#mae mult#s
CKrīstiān#s convenīre solēbat et cum iīs saepe collouēbāturH nunc
ipsa uoue CKrīstiāna est Mēdus autem mult#s et vari#s de#s in
monte LlEmp#, in cael# et in marī esse crēdit !"dia iitur dē vēr#
e# nārrāre incipit, et Mēdum ad CKrīstum convertere c#nātur
58.- Ma/iser numerōs dica @cap ..I

Maister iod#rus, postuam discipul#s numer#s breviter scrībere
docuit, sex numer#s iīs dictat WuattuorX, WnovemX, WuattuordecimX,
WūndēvīintīX, WuadrinentaX, Wn#nentaX Cūr maister
WuadrinentaX et Wn#nentaX dīcit, n#n WuadrinentīX et n#nentīX
%umerī uī in 8enta dēsinunt sunt neutrum plūrālis
49
Quisue discipulus su# mod# numer#s scrībit Sextus sīc scrībit I',
I., .I, .I., C, CMH $itus sīc I', I., .I', .I., .!, .CH Mārcus sīc IIII,
'IIII, .IIII, .'IIII, CCCC, CCCC
iod#rus, postuam numer#s dictāvit et discipulī e#s scrīpsērunt,
tabulam cuiusue discipulī in manūs sūmit et spectat id uod
scrīptum est %ēm# discipulus omnēs numer#s rēctē scrīpsit, at
maister Sextum et $itum uattuor numer#s rēctē scrīpsisse videt
R'#s inuit Ruattuor numer#s rēctē scrīpsistis, Sexte et $ite
Sextus RScrīpsimus ita ut n#s numer#s scrībere docuistī
iod#rus R%ec vēr# tē C et CM scrībere docuī, Sexte, nam C rār#
p#nitur ante  et M, WuadrinentaX et Wn#nentaX rēctius scrībuntur
CCCC et CCCC
Mārcus R)o ita scrīpsīO Mārcus dīcit Wsē ita scrīpsisseX
Maister R$ū rēctē C uater scrīpsistī in iīs numerīs, sed etiam I
uater scrīpsistī
WūndēvīintīX IIII, in'IIII,
numerīs WuattuorX,
.IIII, .'IIII Id tēWnovemX, WuattuordecimX,
n#n docuīO Sci# antīu#s
*#mān#s totiēs I scrīpsisse, sed Kodiē littera I p#nitur ante ' et .
WuattuorX scrībitur I', WnovemX I., WuattuordecimX .I',
WūndēvīintīX .I. - Kī numerī rēctē scrīptī sunt ā Sext# et $it#
Maister dīcit WK#s numer#s ā Sext# et $it# rectē scrīpt#s esseX
$um maister sē vertit ad $itum, uī .! et .C scrīpsit, et RSed cūr
tū inuit R.! et .C scrīpsistī )ae litterae sini_cant Wuadrāintā
et Wn#nāintāX, n#n WuadrinentaX et Wn#nentaX, ut eo v#bīs
dictāvī
$itus R)o tē WuadrāintāX et Wn#nāintāX dīcere audīvī
Maister RMale audīvistīO $ūne malās aurēs Kabēs (rofect#
WuadrinentaX et Wn#nentaX dīxī %#nne v#s mē ita dīcere
audīvistis, Mārce et Sexte
Sextus RCertē n#s ita tē dīcere audīvimus Scrīpsimus e#s numer#s
u#s n#bīs dictāvistī Sextus et Mārcus maistrum numer#s
WuadrinentaX et Wn#nentaX dictantem bene audīvērunt, $itus
male audīvit
Mārcus RSed eo ūnus ex tribus discipulīs e#s numer#s rēctē
scrīpsīO Cūr mē n#n laudāvistī, maister
Maister R$ē n#n laudāvī, uia ali#s uattuor numer#s prāvē
scrīpsistī
Mārcus R)o scrīpsī ut antīuī *#mānī scrībēbant %um tū antīu#s
*#mān#s prāvē scrīpsisse putās
59.- "uer e ma/iser @cap ..II

(ūblius, uī puer improbus est, neue libr#s leere, neue
maistrum in lūd# recitantem audīre vult Saepe iitur n#n ībat ad
50
lūdum, sed in campīs errābat In arborum rāmīs multae avēs

canēbant laetae, uod āēr calidus erat, s#l in cael# lūcēbat, neue
ūllae nūbēs cernēbantur Iam campī novā Kerbā operiēbantur, et
arborēs novīs foliīs #r8nābantur
um autem (ūblius in camp# ambulat, b#s fer#x, uī ibi Kerbam
carpit, eum videt (rīmum b#s diū puerum oculīs spectāvitH (ūblius
vēr# animadvertēns bovem sē spectāre, fuere c#nātur at bēstia
eum seuitur, uia puerum cornibus pulsāre vult +#s ad puerum
currere incipit et in eum impetum facit In postrēmā campī parte
fossa erat, auae plēna, in uam puer currēns sē iacit postuam
vēr# in auā fuit, valdē timuit, uia n#n tam bene natāre poterat
manā iitur v#ce clāmāvit, sed eius v#x ā nūll# praeter bovem
audīta est, uī n#n s#lum auam, sed etiam terram ūmidam et
mollem timēns, in fossam n#n intrāvit
Sed ecce caelum nūbibus ātrīs operītur, uae imbrem n#n
exspectātum a]erunt R0euO inuit puer imbrem in fossam
cadentem aspiciēns, R%isi uis mē adiuvābit, in Kanc fossam
merarO T mē miserum, uī tam stultē moriarO
(erterritus iitur māximā v#ce iterum clāmāvit $andem
maister, uī per campum ad vīllam suam redībat, (ūbliī clāmantis
v#cem audīvitH accurrēns iitur man# bacul# verberāvit bovem,
uī fūitH posteā vēr# puerum ex fossā servāvit Quī, postuam
servātus est RT maisterO inuit, RQuam laetus tē vide#O RAt cum
sedēs in lūd# et mē audīs recitantem respondet maister rīdēns,
Rn#n saepe tam laetīs oculīs mē aspicere solēsO
60.- Iānior probus @cap ..II

#rippa, amīca !"diae, s#la Kabitat *#mae in dom# apud $iberim
Jūmen Forēs domūs cūst#dit iānitor, cui n#men est Sanni#
#rippa !epidum amīcum Kabēbat, sed iam eum ē dom# suā
pepulit, uia eum falsum amīcum esse arbitrātur
omum reversus #rippa iānit#rī RSī !epidus redit inuit, Rn#lī
admittere eumO 'irum illum improbum iam vidēre n#l# %#n mē, sed
ancillam amat
'esperī
clāmāns!epidus cum novīs
R0eus, iānitorO Aperī J#ribus
iānuamO redit atue
!epidus sumiānuam pulsat
'eni# amīcam
meam salūtātum
Sanni# R%#n licet miKi tē admittere #rippa tēcum collouī n#n
vult (ut# eam iam dormītum iisse īcit Wn#n sē, sed aliam fēminam
ā tē amārīX
!epidus R%#n vērum est uod illa dīcit )o sum vērus amīcus uī
amīcam meam n#n fall# %ecesse miKi est cum eā collouī
Sanni# RSed #rippa mē iubet tibi iānuam claudere
51
!epidus R%#n oportet illī fēminae sevērae pārēreO Iam aperī

iānuamO
Sanni# R(rofect# dominae meae pārēb# $ē n#n admitt#
!epidus dēnārium pr#mit et iānit#rī ostendit R)cce dēnārius inuit,
Rsī iānuam
Sanni# miKi aperīs,pauper
RQuamuam dēnārium tibiistam
sum, d# pecūniam ā tē accipere
n#l# )o dominam meam n#n fall#O
$andem !epidus intelleit sē iānit#rem probum nūll# mod# movēre
posse Fl#rēs ante forēs iaciēns R'alē inuit, Riānitor - dūrior uam
forēs tuaeO
61.- $edi Sexus @cap ..I'

0#ra septima est )ā K#rā Cornēlius ambulātum īre solet anteuam
lavātum it, sed Kodiē propter imbrem et tonitrum ambulāre n#n
potest omī manet apud ux#rem suam Fabiam, uae in ātri#
Sextum fīlium exspectat
Fabia RSextus ante K#ram septimam redīre solet Quid eum aere
putās
Cornēlius R(er Kunc imbrem ac tonitrum ambulāre n#n potest (ut#
eum sub tēct# exspectāre dum tonitrus dēsinet
$andem iānua aperītur et Sextus ātrium intrat (arentēs vēr# fīlium
suum vix con#scunt, nam faciēs puerī cruenta est atue vestis eius
sordida
RSalvēte,
RT mī fīlīOpater etmāter
inuit māterO inuit puer
cru#rem c#nspiciēns, RQuid tibi factum est
Sextus R(unāvī cum Mārc# et $it# Iī mē pulsāvērunt, postuam
eo Mārcum pulsāvī
Fabia RCūr tū Mārcum pulsāvistī
Sextus RQuia ille dīxerat Wmātrem meam fēminam turpem esseOXX
Cornēlius  RQuid Itane dīxit ille puer improbus
Sextus R%#n iīs ipsīs verbīs īxit Wsuam mātrem f#rm#sissimam
esseX ac Wmātrem meam sine #rnāmentīs f#rm#sam n#n esseX
(osteā mē Wpuerum
Cornēlius R(rofect#barbarumX vocāvit,
n#n sine causā uod eum
Mārcum pulsāveram
pulsāvistī, uia mātrī
tuae male dīxeratO %am māter tua f#rm#sior est uam māter Mārcī,
etiam sī illa plūra et pulcKri#ra #rnāmenta Kabet %ec tū puer
barbarus es, sed doctior Mārc#
Sextus RCertē n#n tam indoctus sum uam ille rēctius et pulcKrius
scrīb# ac melius comput# Maister mē laudāvit uod rēctissimē et
pulcKerrimē scrīpseram atue etiam assem miKi dedit uod optimē
computāveram Sextus assem pr#mit et parentibus ostendit
52
Fabia R&audēmus tē optimum discipulum esse %#n modo laudem,

sed etiam d#num meruistī Lstende n#bīs litterās tuās uae
laudātae sunt ā maistr#O
Sextus pr#mit tabellam, uam suam esse putābat, eamue
parentibus ostendit
Cornēlius tabellam spectāns mīrātur litterās foedās ac di^cilēs lēctū
esse RQuidnam Koc est inuit, R%um maister Kās litterās
laudāvit
Sextus RImm# Wlitterās foedās esseX dīxit, sed Kae litterae ā Mārc#
scrīptae sunt Iam intelle# Mārcum tabulās nostrās mūtāvisse inter
punam Is meam tabulam sūmpsit - mīror eum assem meum n#n
sūmpsisseO
Fabia RMārcus mult#s numm#s ā patre su# dīvite accipit
Sextus R*ēctē dīcis is mult#s numm#s Kabet - ac nescit numerāre
pecūniam suamO et
facere sēstertium )o ūnum assem
uattuor Kabe#
sēsterti#s ac sci# uattuor assēs
dēnārium
Cornēlius RQuot assēs faciunt uattuor sēstertiī
Sextus RSēdecim scīlicet 0oc idem maister n#s interroāvit Sed
id uod mē interroāvit mult# di^cilius erat )cce exemplum Quot
dēnāri#s faciunt duodēuīnuāintā sēstertiī $ū miKi respondē,
paterO
62.- 4ominēs e bēsiae @cap ..I'

!"sander, &raecus vir uī bēstiās omnēs dīliēbat, māximē euīs
dēlectābātur, u#s amīc#s, n#n serv#s Kominum esse putābat
Is #lim, dum Spartam, u# salūtātum amīcum ībat, iter facit,
improb# occurrit Kominī, uī euum suum, manum et pulcKrum
animal, virā validē verberābat ex euī ter# multum sanuinis
JuēbatH misera bēstia, uae catēnā ad mūrum vinciēbātur neue
fuere poterat, dol#rem silenti# ferēbat Cum prīmum Koc
c#nspexit, !"sander, rem indinam vīsū esse putāns, ad Kominem
illum accessit, et, preKēnsā manū uā viram tenēbat, sevērē
repreKendit eum Wfer#cem et minimē KūmānumX esse dīcēns Cui
alter, R%um tuum inuit Rest animal 0aec bēstia mea est uod
iitur mē dēlectat, facere possumH n#nne licet miKi euum meum,
sī ita vol#, verberāre RCertē respondit !"sanderH RImm#,
exemplum tuum seuar, et idem eo uoue faciamO (ostuam
vēr# Kaec dīxit, man# bacul#, uod manū tenēbat, terum
Kominis raviter iterum iterumue verberāvit Alter vēr# clāmāns
R0eus, inuit, Ruid ais Cui !"sander RQuid vīs inuit R0oc
enim baculum meum est %#nne iitur miKi licet e# id facere, uod
mē māximē dēlectat
53
63.- Dāvus amīcum suum pu/nanem $ōmae vide

@cap ..'
(auc#s ante diēs āvus et !ēander, duo ex servīs Iūliī, uī ad
oppidum $ūsculum ierant, iūxtā viam uae dūcit ad tabernam ubi
emmae
inter du#spulcKerrimae emī vestēs
Kominēs, uibus possuntcru#re
cruentam punam
sordidae erantvidērunt
Causa
punae n#n erat facilis intellēctūH sed cum alter alterī dīxit Wcanem
suum catēnam ferream rūpisseX āvus intellēxit canem pallium
scidisse enūue momordisse Kominis punantis, cui n#men erat
SErus )um āvus iam *#mae con#verat, at di^cile erat eum
recon#scere, uod propter tim#rem pallēbat
R)o n#n vēnī Kūc ūnā cum cane me# contrā tē punātum alter
clāmābat īrātus R(etītūrus eram tabernam Scīt# canem meum
fer#cem n#n esse Catēnam uā vinciēbātur rūpit, uia tū sacculī
meī fūrtum facere volēbāsO (ostuam spectātum accessērunt ad
e#s, āvus SErum vīdit Kumī iacentem Auxili# dat# RSalvē, SEreO
inuit RCavē postKāc illum canem, uī iam semel tē momorditO
$um domin# canis RAmīcum meum sacculī tuī fūrtum facere
voluisse n#n arbitror MiKi inteer sacculus esse vidētur, SEre, uā
dē causā ad eum accessistī RAd eum accessī SErus respondit
Ruaesītum viam $ūsculum ferentem %am miKi ex &raeciā
venientī via uae ad oppidum illud dūcit n#n est facilis inventū
Saepissimē viās istās oblīvīscor, uod n#ndum eās bene con#sc#
Crēde miKiO R%unc tē n#n mentītum esse sci# dominus canis
respondit ac sē excūsāre c#nātur eum enim pudēbat canem sine
causā SErum est
Iūliī pollicitus momordisseH
nēminem eī iitur rēctam
postKāc viam
ā cane su# ostendit
petītum īrīservīsue
64.- 'ōn omnēs virī malī sun, Meella5 @cap ..'

$abellārius domum Iūliī vēnit, uī epistulam Aemiliae attulit Iānitor
eum prīm# in vīllam admittere n#lēbatH ille tamen intrāvit et
epistulam ostendit #stiāri#H uī statim epistulam preKendit et ad
dominam suam in ātri# sedentem tulit Aemilia cēram aspiciēns
sinum amīcae suae con#vit, cui n#men erat Metella (ostuam
sinum rūpit, epistulam leere coepit, uā amīca rem trīstem, uae
eī acciderat, nārrābat Metella enim plānīs verbīs scrīpserat Wsē
īnfēlīcem esseX Wamīcum suum in &raeciam esse profectumX
nārrābat neue spērābat Wsē eum vīsūram esseX ūsue ad fīnem
annī Amīcus, uī mercātor erat, dīxerat Wsē procul ab oppid# Kaud
lonum tempus mānsūrum esseXH tamen a]īrmāverat Wsē o^cia
sua neleere n#n posse sibiue ā mercāt#ribus &raecīs mercēs
emere opus esseX Sed Metella amīcum mentīrī eamue fallere
putābat R$ālēs sunt virī, mea AemiliaO scrīpserat in epistulā RIlle
miKi Wam#rem suum numuam min#rem futūrum esse, imm# vēr#
54
auctum īrīX pr#mīseratO Cum Metella ad portum Tstiae amīcum

pro_cīscentem salūtātum īvit, ā lonē clāmāvit R*evertere ad mēO
%#lī mē s#lam relinuereO - sed v#x eius di^cilis erat audītū,
neue amīcus eam vidēre potuerat, uia nāvis uam celerrimē
portum dēseruerat et brevī ē c#nspectū Metellae abierat
Aemilia dolēbat uod Metella scrīpserat Wsē miserrimam esse
atue cotīdiē multīs cum lacrimīs Jēre,X sed sciēbat virum illum
n#n esse improbumH er# certa erat eum brevī reditūrum esse ad
amīcam suam Aemilia enim eum amīcam suam relīuisse crēdere
n#n poterat (ost trēs mēnsēs Aemilia alteram epistulam accēpit,
uā Metella eī nārrāvit Wamīcum ē &raeciā rediisse sibiue d#num
pulcKerrimum dedisseX Amīcus enim ē &raeciā ānulum mānī
pretiī sēcum tulerat, eumue Metellae dederat Metella laetissima
erat
65.- 'euer recēdere vul @cap ..'

(auc#s ante diēs !ēander, servus Iūliī, postuam in for# $ūsculān#
pānem et piscēs ēmit, viam lonam et anustam intrāvit uae ā
for# ad portam oppidī dūcit In eā viā domin# Cornēli# occurrit, uī
eu# veKēbātur ad forum !ēander ipse ā for# veKēbātur asin#
%ecesse fuit utrumue c#nsistere, neuter pr#cēdere potuit, nam
nimis anusta erat via Sed neuter e#rum, neue Cornēlius neue
!ēander, recēdere voluitO
Cornēlius vultū sevēr# servum aspiciēns R0eus tū, serveO inuit,
RCēde miKiO Iubē asinum tuum ad forum revertīO Ad Koc !ēander,
uī asinum suum bene n#verat, RAsinus meus recēdere n#n vult
Atue eo iam lonē absum ā for# $ū revertere ad portamO At
dominus īrātus R(rofect# inuit Rn#l# tibi, sordid# serv#, cēdereO
%isi tū statim miKi cēdis, K#c bacul# et tē et asinum tuum
verberāb#O 0aec locūtus, dē eu# dēscendit et baculum ante sē
tenēns ad !ēandrum accessit
$um vēr# asinus turpissim# son# rudere coepit R*uirruirruirr
Strepitū territus, euus Cornēliī in pedēs posteri#rēs surēns sē
vertit atue ē loc# fūit Asinus cum !ēandr# euum currentem
secūtus est, neue Cornēlius eum retinēre potuit *ubēns ob
pud#rem rediit ad euum suum, uī intrā portam dominum
exspectābat
66.- "uer barbarus @cap ..'

(rīmā lūce Mārcus cum āv# $ūsculum ambulat āvus n#n modo
rēs Mārcī fert, sed etiam epistulam uam Iūlius ad maistrum
scrīpsit
55
āvus R)cce epistulam dominī fer#, uam tū ipse maistr# tu#

trādēs
Mārcus R)tiamne mercēdem fers, uam maistr# dēbēmus
āvus R(ecūniam n#n fer# (ater tuus mercēdem solvere n#n
vult
Mārcus R)r# maister īrātus erit miKi
āvus R%#n tibi, sed patrī tu# īrātus erit ominus enim plānē
scrībit Wmaistrum niKil tē docēre posse neue iitur mercēdem
meruisseOX
Mārcus RIta est ut scrībit pater niKil disc# ab ill# maistr#O
Mārcus et āvus incipiunt collem ascendere in u# situm est
$ūsculum oppidum
Mārcus RMīror uod oppidum n#n in valle, sed in colle situm
est
āvus RLppida in collibus aedi_cantur, uia facilius est collem
dēfendere i^cile enim est Kostibus collem ascendere
Mārcus frontem terēns R%#n s#lum Kostibus inuit Rdi^cile
est )o semper fessus sum cum tandem ad lūdum advēnī Lb
eam causam necesse est in lūd# dormīreO
āvus RId tē n#n excūsat (ostKāc necesse erit tē in lūd#
viilāre ac maistr# pārēre !aetāre uod tibi licet in lūdum īre -
miKi puer# n#n licēbat
Mārcus RSed tū servus es, āve
āvus RIn patriā meā servus n#n eram
Mārcus RQuae est patria tua
āvus R)st +ritannia
Mārcus R)r# puer barbarus erās
āvus R!aetāre uod tū puer barbarus n#n esO (uerīs barbarīs
n#n licet litterās et numer#s discere
Mārcus RSed puerīs barbarīs licet diēs t#t#s cum aliīs puerīs
lūdere, per camp#s et silvās errāre, in Jūminibus natāre, eu#s
reere, ferās occīdere, nec iīs necesse est ante lūcem surere
āvus
Multa miKiR(uerī barbarī
puer# erant n#n neue
o^cia, tam beātē
enim vīvunt
servumuam
neuetū putās
ancillam
Kabēbat pater meus
Mārcus RQuārē ex patriā tuā profectus es
āvus R(arentēs meī ā mīlitibus *#mānīs necātī sunt, uia
*#mānīs auxilium ferre n#lēbant
Mārcus RCūr *#mānīs auxilium neābant
āvus RQuia *#mānī Kostēs erant +ritann#rum atue mān#
exercitū bellum erēbant contrā patriam nostram )o cum
56
parentibus meīs Kabitābam in parvā dom# prope mānam silvam

in uā exercitus +ritann#rum sē occultābat Subit# mīlitēs *#mānī
domum nostram intrāvērunt ac patrem meum interroāre
coepērunt Ille vēr# cīvēs su#s, uī patriam suam ab Kostibus
dēfendēbant, fallere n#lēbat neue ūllum verbum fēcit dē exercitū
+ritann#rum uī in silvīs occultābātur Meīs oculīs vīdī patrem et
mātrem ā saevīs mīlitibus occīdī Ipse puer uīndecim ann#rum
cum cēterīs +ritannīs captīs *#mam missus sum et servus factus
(ater Iūliī mē sescentīs sēstertiīs ēmit
67.- 6n%āns reperus @cap ..'

SEra et ēlia ancillae $ūsculum eunt, uia in oppid# variās rēs
necessāriās emere dēbent Anteuam forum intrant, per viam
anustam obscūramue ambulant Ancillae timidae circum sē
spectant neue ūllum Kominem in viā obscūrā c#nspiciunt, sed
ēlia exiu#s son#s audit R'ā vā vā et SEram interroat
RAudīsne ill#s son#s, SEra RQu#s son#s inuit SEra, R)o niKil
audi#H sed vide# aliuid in mediā viā iacēre Quidnam est
Ancillae īre perunt et mox ante saccum c#nsistunt in u# cūnae
īnsunt cum parvul# īnfanteO ēlia iam intelleit sonum uem
audīvit v#cem īnfantis vāientis fuisse 'estīmenta īnfantis sordida
et ūmida sunt, neue māter neue nūtrīx adest SEra īnfantem
tollit et complectiturH īnfāns ancillam timidē spectat oculīs
mīrantibus, tum vāīre perit SEra mīrātur mātrem īnfantem suum
ita in viā dēseruisse, atue iam c#nstituit eum portāre ad nūtrīcem
uae eum alere et cūrāre poterit um Kaec sēcum c#itat, subit#
mulier in viam exit multīs cum lacrimīs clāmāns R%ūlla fēmina mē
miserior vīvitO Melius erat mē mortuam esse uam sine īnfante
me# vīvereO ēlia eam interroat RQuid tibi est et mulier Jēns
respondet R'ir meus improbissimus mē dēseruit (ostuam mē
pulsāvit ac paene necāvit, īnfantem nostrum preKendit atue miKi
dīxit Wsē eum in Jūmen iactūrum esseOX $um saccum in u# erant
cūnae cum īnfante sēcum tulit Quis miKi īnfantem reddet
Fortasse iam mortuus estO
0oc audiēns SEra miserae mulierī īnfantem ostendit uem Win
mediā viā in sacc# inventum esseX nārrat Māter statim īnfantem ut
fīlium suum con#scit eumue complectitur atue #sculātur
!acrimās dēteret atue laeta cum īnfante su# discēdit
SEra trīstis est neue umuam eius parvulī īnfantis oblīvīscētur
68.- Somnus urbāus @cap ..'

Intrā pauc#s mēnsēs Aemilia rūrsus parvulum īnfantem Kabēbit
Iūlius iam laetātur uod iterum fīliolum aut fīliolam suam prīm#s
57
radūs et prīma verba docēbit )tiam cēterī līberī laetābuntur cum

novum īnfantem in cūnīs vidēbunt
%ox est, lūna lūcet in cael# serēn# inter stēllās min#rēs In vīllā
omnia silent, nec tamen Aemilia bene dormitH somnus eius valdē
turbātus est In somnīs enim foedam nūtrīcem vidēbat, cui novum
īnfantem suum dederatH sed illa nūtrīx parvulum īnfantem male
cūrābat neue enim īnfantem sordidum lavābat aut vestem eius
mūtābat neue satis lactis eī dabatH itaue īnfāns semper vāiēbat
neue dormīre poterat %ūtrīx vēr# īnfantem vāientem sordidīs
manibus preKendit atue rīdēns RNnfantem tuum in Jūmen iaciamO
inuit mātrī miserrimae, uae eam retinēre c#nābātur
0īc Aemilia Iūliā pl#rante ē somn# excitātur )tsī rēbus uās in
somnīs vīdit territa est, statim surit atue ad fīliam suam accurrit
RQuid pl#rās, Iūlia inuit, et Iūlia respondet R(l#r# uia in parvā
īnsulā s#la relicta sum ubi nēm# mē amat - v#s omnēs meam
parvulam sor#rem tantum amātis RQuae Kaec est fābula
inuit Aemilia, R$ibi soror n#n est %#lī rēbus falsīs uās in somnīs
vidēs terrērīO Lmnēs tē amāmus, Iūlia )cce statim ad tē veni#,
uia tē pl#rāre audīvī 0īs verbīs Aemilia fīliam suam territam
c#ns#lātur, neue vēr# dīcit Wsē ipsam rem terribilem in somnīs
vīdisseX
69.- Improbus servus Mārcō suāde u %u/ia @cap ...

Mārcus iterum puer ita improbus fuit, ut n#n s#lum Iūliam sor#rem
pulsāret, sed etiam in viā cum aliīs puerīs punāret (ater eius tam
īrātus erat, ut eum bacul# verberāre velletH at māter, cum fīlium
pallentem propter tim#rem vidēret, marītum #rāvit, nē tam sevērē
improbum puerum pūnīretH eī suāsit ut in cubicul# du#s trēsve diēs
eum inclūdī iubēret Mārcus, uamuam audēbat patrem eum
n#n pulsāvisse, tamen n#n laetābātur uod eī necesse erat in
cubicul# parv# obscūr#ue tam lonum tempus iacēre Strepitū
māxim# diū clāmāvit, et forem manibus pedibusue percutiēbat,
uia eam e]rinere c#nābātur $andem fessus fuit pulsand# et
clāmand#H dum in lect# recumbit et dormīre paulisper c#nātur,
uīdam nēuam servus patris cubiculum intrāvit ut eī cibum ferret
Statim puer ē lect# surrēxit et ex iānuā cubiculī apertā fuere
c#nātus est, at servus eum preKendit ac tenuit RSine mē abīreO
%#l# K#c in cubicul# obscūr# manēreO Mārcus clāmāvit $um
servus parvā v#ce R0īc extrā cubiculum pater tuus ambulat, uī
statim tē rūrsus in cubicul# cūst#dīrī iubēbit Illa via n#n patet ad
fuiendum $ū ipse per tē Kinc e]uere n#n potes, at Kodiē fēlīx
diēs est tibi, uia eo tē docēre possum fuiendī artem 'īsne mē,
fuiendī maistrum, tibi auxilium ferre 0īs verbīs audītīs Mārcus,
uī patrī oboedīre n#lēbat, neue in cubicul# manēre cupiēbat,
servum #rāvit ut omnia sibi dīceret sine morā Wsē parātum esse ad
58
omnia perīcula adeundaX dīxit $um servus ille, n#mine Fabricius,

cum in fuiend# puerum iuvāre vellet, sīc louī perrēxit R+one
puer, laetor uod tam audāx esse vidēris, uia semper audēre
n#bīs opus est atue rēs secundās ēliere, ut fēlīcitātem
c#nseuāmur %um fābulam uae dē aedal# et Ncar# nārrātur
in#rās Illī Kominēs fuērunt uī prīmī per āera volāre ausī sunt
sed cūr illīs necesse fuit volāre Dnde e]uere c#nātī sunt In
carcere inclūsī erant, sed nūll# mod# lībertātem oblīvīscī poterant
$ibi uoue ex K#c carcere exīre opus estO %ē ūnam uidem K#ram
Kīc manēre poterisO Seuere aedalī Ncarīue exemplum fueO
'idēsne illam fenestram (er eam Kinc exīre potes īt# et mox ad
oppidum perveniēsO Ae, puer audāx nēm# tē c#nseuī poteritO
Mārcus palluit c#itāns uid pater dē K#c c#nsili# fuae sentīre
posset (uer ita patrem īrātum timēbat, ut tam procul ā vīllā fuere
n#n audēret (raetereā Mārcus, uamuam saepe improbus fuit
neue
carēre patrī pāruit,
n#lēbat, tamen
neue malus
tantum puer n#n
dol#rem erat
mātrī parentibus
a]erre volēbat,ipse
ut
ipsa, ā fīli# uem valdē amābat relicta, multīs cum lacrimīs
maerēret
Subit# Iūlius cubiculum intrāvit, uī servum sevērissimē
repreKendit et RAudīvī inuit īrātus baculum ante sē tenēns Ristum
servum tibi persuādēre c#nantem ut miKi n#n pārērēs )o vēr#
cūrāb# nē uiduam contrā dominum suum iam aere audeatO
Faciam ut terum eī doleatO Servus Kumī sē pr#iēcit ad pedēs
dominī, eumue #rāvit nē sē verberāret R(recēs tibi n#n
pr#derunt, serve nēuam 'erbera multa meruistīO $ū vēr#, Mārce,
venī mēcum sci# tē bonum puerum esse, neue tē umuam
mātrem, uae tē valdē amat, relictūrum esse spēr#, etsī Kominēs
improbī tibi suādent ut Koc faciāsO Iūlius du#bus aliīs servīs
imperāvit ut Fabricium preKenderent atue in Kortum traKerent
70.- Mārcus inclūsus @cap ...

0odiē maister īrātus Mārcum verberāvit, uia malus discipulus
fuerat, atue etiam epistulam ad Mārcī patrem scrīpsit in uā dē
fīli# eius improb# uerēbātur *ediēns ē lūd# cum aliīs puerīs
punāvit et domī
crēderet eum bonumparentibus suīsfuisseO
discipulum mentītus
Sedest, ita utmaistrī
epistulā māter
acceptā pater intellēxit fīlium suum tam male fēcisse ut verbera
merēret At māter, cum fīlium ob tim#rem pallentem vidēret,
marītum #rāvit nē puerum tam sevērē pūnīret Iūlius iitur Mārcum
in cubiculum inclūdī iussit, atue ad maistrum, uī mercēdem sibi
dēbitam poscēbat, scrīpsit Wsē mercēdem solvere n#lleX
Mārcus in cubicul# obscūr# inclūsus uamuam audēbat sē n#n
iterum ā patre verberātum esse, mānā v#ce uerēbātur atue
forēs manibus pedibusue percutere coepit Cum forem lineum
59
franere n#n posset, fessus clāmand# et pulsand# in lect#

recumbēns dormīre c#nātus est (ostuam K#ram dormīvit,
excitātus est, cum clāvem cubiculī vertī audīret āvus servus, uī
puer# inclūs# cibum a]erēbat, forem cautē aperuit, et cum prīmum
Mārcus forem apertam vīdit, celerrimē ē cubicul# e]ūitO āvus
eum preKendere c#nātus est, sed cibus uem tenēbat eī ē manibus
lāpsus est, neue puerum fuientem c#nseuī potuit Fessus
currend# āvus ad dominum revertit et WMārcum per forem
apertam ē cubicul# e]ūisse atue sē frūstrā puerum fuientem
persecūtum esseX c#nfessus est RQuid ais inuit Iūlius īrātus,
R$ūne Mārcum in fuiend# iūvistī Atue eo tibi prae cēterīs
crēdēbamO et ali#s serv#s Mārcum uaerere iussit $andem puer
in triclīni# repertus est, ubi sē sub mēnsā occultābat
71.- Amīcus "(ilippae C(rīsiānus @cap ...

Aemilia in cubicul# su# sedet, dum (Kilippa ancilla capill#s
dominae ex#rnat omina speculum ante sē tenet et sē spectatH
silentium ancillae animadvertit atue in specul# eam lacrimantem
videt !acrimīs ancillae perm#ta RQuid est, (Kilippa inuit, RCūr
Jēs
RT dominaO inuit ancilla, R+revī s#la relinuar ā vir#, n#mine
(rocul#, uem ante omnēs am# Lmnium mulierum miserrima esse
miKi videorO Quid faciam Qu#modo vīvam sine e#
Aemilia RSī tē relinuere vult, Kaud probus est vir Quam saepe
virī montēs aurī fēminīs pollicentur, tum vēr#, pr#missa sua oblītī,
eās s#lās dēseruntO %#lī maerēre ob am#rem tālis virī improbī, uī
tē indīnus esse vidētur
RImm# probus, probissimus est (roculus meusO exclāmat
(Kilippa, R%#n suā causā mē dēseret ominus eius crās eum ad
mortem dūcī iubēbit
Aemilia RQuid ais, ēlia Quid fēcit iste vir 0ominemne
necāvit %eue enim ūllus dominus sine causā servum suum ita
pūnit )tsī tū dēfendis eum, uoniam eum amās, tamen dubit#
num amīcus iste tuus vir probus sit
(Kilippa
Aemilia, prae
uae bona dol#re
domina louī
est, n#n potest suīs
eam verbīs ac c#ns#lārī
lacrimārec#nātur
perit
$andem (Kilippa RT dominaO inuit, Rtibi aliuid dīcam uod aliīs
omnibus occultāre necesse est, nē eo uoue in carcerem mittar
Amīcus meus du#s iam mēnsēs in carcere inclūsus tenētur, et crās
saevissimīs ferīs vorandus dabiturO $ibi iitur Kanc rem c#n_tēbor
(roculus meus est est CKrīstiānusO
RQuid CKrīstiānus inuit Aemilia RMelius erat eum esse fūrem
nēuissimumO An nescīs CKrīstiān#s īnfantēs necāre atue e#rum
sanuinem bibere (raetereā tam stultī esse dīcuntur ut uīdam
60
e#rum asinum tamuam deum ad#rent Lblīvīscere illīus virī

improbī, uī tam turpiter vīvit, mea (KilippaO
At ancilla RQuī tālia dīcunt inuit Rmentiuntur, nec vēr#
CKrīstiān#s umuam con#vērunt MiKi crēde, dominaO $ū scīs mē
numuam tibi mentītam esse
)r# Aemilia, uae aliuid dē vītā CKrīstiān#rum audīre cupit,
ancillae suādet ut sibi plūra nārret dē Kāc rē (Kilippa vēr# roat
dominam suam ut pr#mittat Wsē auxilium lātūram esse (rocul#,X uī
in tant# perīcul# versātur
72.- "(ilippa dē C(rīsiānīs @cap ...

(Kilippa ancilla cum Aemiliā collouitur, dum eī capill#s ex#rnat
Ancilla c#nfessa est Wamīcum suum, n#mine (roculum, esse
CKrīstiānumX omina, Kāc rē conitā, prīm# tam perturbāta est ut
(Kilippae suādēret ut virum illum dēsereret, tum vēr#, cum
lacrimās ancillae vidēret eamue audīret dīcentem Wvītam
CKrīstiān#rum probam esse,X roāvit eam ut plūra dē Kāc rē sibi
nārrāret
)r# (Kilippa RMultae rēs falsae inuit Rdē CKrīstiānīs nārrantur,
omnēs vēr# uī tālia nārrant mentiuntur īcunt WCKrīstiān#s
asinum ad#rāre ac tam saev#s esse ut īnfantēs necāre e#rumue
sanuinem bibere soleantOX Quid stultius, uid falsius dīcī potest
CKrīstiānī tam probē vīvunt ut male_cia nē c#itāre uidem iīs
liceatH accūsantur Wuod n#n Kabeant templa neue ill#s de#s
ad#rent u#smale_cia
atue ravia cēterī *#mānī verenturXH
sua omnī dīcuntur c#nārīX
mod# occultāre Wlūcem Atfuere
eo,
uae e#s bene n#vī, tibi plānē dīc# We#s esse optim#s KominēsX
īlienter cavent nē per t#tam vītam scelera faciant, nē _dem
fallant, nē coniuem aliēnam cupiant Cert# diē ante lūcem
convenīre solent, ut carmen CKrīst# uasi e# canantH tum
discēdere solent, et rūrsus in eundem locum omnēs conveniunt ad
cēnam ūnus ex iīs pānem franit cēterīsue tamuam frātribus
pānem dat itemue vīnum, uod ex e#dem p#cul# omnēs bibunt
Unum ad#rant eum, WeumX dīcunt Womnium Kominum esse
ominum
terram et etmareX
in eiusicta
potestāte t#tum
et facta mundum
CKrīstī esse,
leunt ē et caelum,
libellīs, et
u#s
scrīpsērunt discipulī eius, uī ipsī suīs oculīs et auribus ominum
nostrum vīderant et audīverant (osteā iterum carmina et precēs
e# et CKrīst# canunt CKrīstus, uī in Iūdaeā vīxit, fīlius eī esse
dīciturH is mult#s aer#s s#līs verbīs suīs sānābatH faciēbat ut caecī
vidērent, surdī audīrent, mūtī louerentur, imperābat claudīs ut
surerent et ambulārent - etiam u#sdam mortu#s suscitāvitO
(ostrēm# improbī Kominēs eum terribilem in modum necāvērunt,
sed ille surrēxit ā mortuīs terti# diē et in caelum ascendit
61
R$ūne inuit Aemilia RKaec omnia vēra esse crēdis T, (KilippaO

n#n s#lum amīcus tuus, sed tū ipsa CKrīstiāna esse miKi vidēris
0aec locūta domina ancillam suam intuētur
(Kilippa prīm# pallet, tum rubet - n#n uod eam pudeat esse
CKrīstiānam, sed uia domina eam accūsāre vidētur At Aemilia,
uae ancillam suam mānī aestimat, continu# eam c#ns#lātur
R%#lī timēre, (KilippaO )o n#ndum miKi persuādēre possum Kaec
uae miKi nārrāvistī dē CKrīst# esse vēraH sed intelle# n#n omnēs
CKrīstiān#s esse tam mal#s Kominēs uam dīcuntur +on# anim#
est#O ēlectāta sum tē audiend#, neue cuiuam Kanc rem
nārrāb#
73.- Dēliae amīcus ad morem dūciur @cap ...

um ēlia capill#s dominae ex#rnat, Aemilia eam trīstem esse
animadvertit
diū dubitāvit ominae interroantī
num causam dol#ris Wuid _eretX ancilla,
suī Aemiliae dīcerepostuam
posset,
tandem c#nfessa est Wamīcum suum, n#mine (roculum, esse
CKrīstiānumH prīncipem eum ad mortem dūcī iussisseX Aemilia
iitur ēliam roāvit ut sibi dē ill# vir# nārrāret RAmīcus meus
servus erat probus, uī in vīllā dominī cum reliuā familiā Tstiae
Kabitābat
ominus eum mānī aestimābat, cum ille omnia o^cia sua
semper optimē cūrāret, neue umuam dominum fallere c#nātus
esset Ita ā domin# dīliēbātur ut cēterī servī eī valdē invidērent T
dominaO ole#, cum dē Kāc rē c#it# #lim ūnus ex servīs, uī forte
post forēs stābat, amīcum meum in cubicul# CKrīstum dominum
suum invocantem audīvit Servus ille improbus, cum putāret Kanc
esse causam ut (roculus ē vīllā pellerētur atue ad mortem cum
aliīs CKrīstiānīs mitterētur, statim ad amīcum meum accūsandum
dominum adiit, eīue rem, sīcut audīverat, nārrāvit
ominus, uamuam valdē dolēbat, tamen (roculum cūst#dīrī
iussitH dīxit Wsē diē poster# eum prīncipī trāditūrumX Amīcus meus
sciēbat uā morte moritūrus esset, nisi parātus esset ad
contemnendum CKrīstum et ad prīncipem de#sue ad#rand#sH sed,
cum id facere n#llet, is ad mortem certam mittēbātur 0aud
lonum tempus eī reliuum erat ad vīvendum At, cum iam dē vītā
dēspērāret, domina, uae eī bene volēbat, inressa carcerem, in
u# is erat inclūsus, eum ita in fuiend# iūvit ut ad portum Tstiae
tūtus pervenīret Ibi (roculus nāvem c#nscendit, cuius ubernātor
eī erat n#tusH uā vectus AeEptum petiit Spērābat enim K#c
mod# sē occultāre posse in locīs ubi nūllus Kom#, sed tantum
bēstiae ferae Kabitārent
Cum prīmum in Gfricam pervēnit, urbēs et oppida fūit, et in
locīs ab Kominibus dēsertīs trēs mēnsēs Kabitāvit, neue uiduam
62
ēsse poterat, nisi Kerbam - uae tamen rāra erat - et parvās

bēstiās, uās ipse capiēbat (ost trēs mēnsēs vēr# mīlitēs, uī per
illa loca trānsībant, eum vīdēruntH eum captum *#mam ad
prīncipem dūxēruntH ipse sine tim#re WCKrīstiānum sē esse et
servum fuitīvumX c#nfessus est (rīnceps iitur eum ad mortem
dūcī iussit ēlia prae lacrimīs et dol#re dē amīc# su# iam nārrāre
n#n potest Aemilia, uae in audiend# m#ta est, ancillam suam
c#ns#lārī c#nātur
74.- -!rannī vīa @cap ...I

ion"sius, Siculus tErannus, uamuam māximās Kabēbat
dīvitiās manamue rērum omnium c#piam possidēbat, n#n
putābat sē esse beātum Tlim vēr# amoclēs, ūnus ex Kominibus
uī eum valdē admīrābantur, in serm#ne, eius dīvitiās, vāsa
arentea, vestēs preti#sās, mani_cam domum ita laudāvit, ut
neāret umuam Kominem beāti#rem fuisseH cui tālia dīcentī
R'īsne iitur, inuit ion"sius, Ruoniam Kaec vīta tē dēlectāre
vidētur, ipse eandem ustāre, ut con#scās uālis sit fortūna
mea Statim ille sē id māximē cupere respondit
$um tErannus Kominem in aure# lect# mani_cīs imāinibus
#rnāt# p#nī iussit, uem imperāvit ut servī preti#sissimā veste
sternerentH mēnsāsue plūrimās apposuit ex#rnātās J#ribus inter
vāsa et p#cula ex aur# et arent# facta sparsīsH uae vāsa erant
optim#rum cib#rum et dulcissim#rum vīn#rum plēna einde ad
mēnsam puer#s f#rm#sissim#s iussit c#nsistere, eīsue imperāvit
ut amoclī omnibus in rēbus dīlienter servīrent $ībīcinēs
_dicinēsue tam pulcKrē carmina canēbant, ut niKil pulcKrius ill#
cantū c#itārī posset amoclēs iitur sibi fēlīx esse vidēbātur
um tamen Kaec omnia mani_cē _unt, suprā sē manum
perīculum impositum esse c#nspexit nam tErannus lūcentem
ladium, fīl# māximē tenuī vīnctum, ex alt# supra eius caput
dēmittī iussit, ut impendēret illīus beātī coll# Itaue nec pulcKr#s
ill#s ministr#s iam aspiciēbat amoclēs, nec vāsa arentea summā
arte c#nfectaH nec manum extendēbat in mēnsam, sed ūnum illum
ladium aspiciēbat, u# ita terrēbātur, ut dē cēterīs omnibus
rēbus, uamuam pulcKerrimae erant, nūll# mod# cūrāret
ēniue #rāvit tErannum ut sibi abīre licēret nam tantum erat
perīculum, ut tālī mod# sibi n#n iam beātus esse vidērētur
ion"sius iitur K#c mod# dēm#nstrāvit n#n esse dīcendum
beātum illum, cui semper aliuī metus impendeat
Pdē8mittereH im8pendēre Y suprā stāre
75.- Marīus ēbrius @cap ...'
63
$rEpK# est tabernārius *#mānus uī n#n s#lum libr#s, sed etiam
tabulās, cKartam, stil#s, calam#s, cētera vēndit %ec mānum
lucrum facit, uia paucī sunt Kominēs uī litterīs student atue
libr#s emunt
0odiē autem uīdam vir doctus trēs libr#s preti#s#s ab e# ēmit
Itaue $rEpK#, uī audet sē bonum lucrum fēcisse, postuam
vesperī tabernam suam clausit, n#n ad ux#rem et līber#s su#s
ascendit, ut solet, sed tabernam petit, ubi optimus cibus couitur
(ostuam cocum salūtāvit, in lect# accumbit et carnem porcī cum
Koleribus atue vīnum auamue frīidam sibi apportārī iubet
R%#lī vēr# coc# inuit Rnimium salis carnī addereO R%ē timuerisO
respondet cocus, R%e#tium meum bene sci# Minister vīnum et
auam apportat, neue enim $rEpK# vīnum merum bibit, sed
auam vīn# miscet +revī car# porcī ā ministr# in mēnsā app#nitur
um $rEpK# vīnum et cibum ustat atue optimum cocum
laudat, duo eius amīcī adulēscentēs tabernam intrant et
$rEpK#nem salūtant Qu#s $rEpK#, etsī inexspectātī veniunt, ad
mēnsam suam recipit Illī statim vīnum merum cum melle ā
ministr# petunt RMiKi placet vīnum dulce, n#n acerbum ait alter
ex amīcīs, et vīn# mel miscet $rEpK# autem, ut solet, auam su#
vīn# miscēre vult, cum alter amīcus R%#lī inuit Rauam cum bon#
vīn# miscēre, $rEpK#O Quīn vīnum merum bibis n#bīscum
Iam n#n modo adulēscentēs, sed etiam $rEpK# merum p#tat
Lmnēs p#cula exKauriunt $rEpK#, uī paulum bibere solet,
p#culum suum vacuum in mēnsā p#nit et R%ecesse est inuit Rmē
redīre, nam domī
adulēscentibus uxorux#rem
RItane mē exspectat Surere
tuam verēris vult,R%ē
inuit, sed alter sīs
oblītus ex
n#s amīc#s esse tu#sO %um n#bīs alterum vīnī p#culum neāre vīs
Cum amīcīs p#tāre oportetO
$rEpK# iitur alterum vīnī p#culum postulat, atue minister
iterum merum in p#cula e#rum fundit 0īc, p#culum tollēns,
adulēscēns exclāmat R+ibāmus iitur et audeāmusO %unc est
bibendumO et p#culum suum exKaurit $rEpK#, uī amīcīs larus
vidērī cupit, alterum atue alterum p#culum vīnī roat Ita cum
amīcīs suīs tot p#cula merī p#tat ut vix s#lus ambulāre possit
Amīcī
incertīsvēr#, etsī ipsī
radibus maleredit
domum ambulant, eum sustinēre c#nantur dum
omī $rEpK# ux#rem suam, uae marītum impatienter
exspectat, v#ce inconditā salūtat, neue eam #sculātur, sed statim
lectum petit Dxor vēr#, cum marītum suum ēbrium esse sentiat,
īrāta est baculumue sūmit ut eum verberet $rEpK# eam roat ut
sibi in#scat et sē excūsāre c#nātur RIn#sce m8miKi, m8mea
cārissima uxorO Ipse m8merum b8bibere n#lēbam, semper enim
auam vīn# m8misce#, sed amīcī m8meī m8mē m8merum bibere
coēērunt Ad Kaec uxor RAinX tū vēr# Ab amīcīs tuīs c#eris
64
merum p#tāre inuit, Rdum ux#rem tuam auam bibere c#isO

'īnum cārissimum larīris amīcīs nēuissimīs, dum miKi, tuae ux#rī
WcārissimaeX, vix satis pecūniae dās ad lac emendum līberīs nostrīsO
%#nne tē pudet ita ux#rem et līber#s neleere
$rEpK# niKil ad Kaec respondet, nam iam dormit Dxor īrāta eum
stertere audit RSsst8rrrcKO Ssst8rrcKO
76.- In (eārō @cap ...'

Aemilia, uae fābulīs spectandīs valdē dēlectātur, vir# su# suāsit ut
sē et du#s fīli#s sēcum dūceret ad lūd#s scaenic#s, uī in tKeātr#
$ūsculān# fīunt Aitur enim fābula mīrābilis dē adulēscente
fortissim#, uī per sē sine auxili# mānum Kostium numerum vīcit
atue in fuam vertit
Aemilia RCertē inuit fīliīs suīs Rdēlectābiminī illam fābulam
spectand#,
causā aiturneue
fābulas#lum dēlectandī causā, sed etiam monendī
$ūsculī ante tKeātrī #stium clāmat aliuis R(roperāte, virī et
fēminaeO (roperāte, puerīO 'enīte fābulam spectātumO Quīntus
frātrem et parentēs Kortātur ut uam celerrimē ad tKeātrum
properent, nē tardē veniant, sed māna Kominum turba simul per
#stium tKeātrī intrāre vult $andem omnēs in tKeātr# sunt ac loc#s
uaerunt ad sedendum !ocīs prope scaenam inventīs, Iūlius et
Aemilia cum fīliīs suīs silentēs ac spectandī cupidī initium fābulae
opperiuntur
Subit#fact#,
silenti# vir mānā
veste #rnātā indūtus
v#ce clāmat in scaenam
RSalvēre pr#cēdit
v#s iube#, atue,
spectāt#rēsO
Iam, dīs faventibus, incipiet fābula nostra Spērāmus Kāc fābulā
v#s dēlectātum īrīO
(ost Kaec verba statim fābula aī incipit in scaenam pr#reditur
mīles adulēscēns uī circum Kostium castra per noctem obscūram
versātur, cum omnia extrā vāllum et in ipsīs castrīs tranuilla esse
videantur Subit# ā dextrā mīlitēs appārent, uī adulēscentem
ladiīs petuntH post brevem punam eum captum ab oculīs
spectāt#rum traKunt, ita ut omnēs sē interroent utrum vīvat an ab
Kostibus
Quīntus,interfectus
uī Kaecsit
omnia attentus spectāvit, iam ocul#s claudit,
uia valdē fessus est, postuam diū cum aliīs puerīs lūsit Mox puer
dormīre incipit atue in somnīs sibi vidētur īdem mīles esse uem
paul# ante in scaenā spectāvit in carcere inclūsus c#nsilium fuae
exc#itat, nē ab Kostibus crūdēlibus inter_ciātur Fenestrā ruptā ē
carcere e]uit et in media Kostium castra pervenit Illīc,
complūribus mīlitibus interfectīs, in ducem ipsum impetum facit
*ēte, uod Kumī iacēbat, tollit et in ducem iacit ita ut is, retī
implicitus, sē dēfendere n#n possit $um eum ladi# petit
65
0īc Quīntus spectāt#ribus plaudentibus ē somn# excitātur In

scaenā ducem morientem videt ` uem ipse in somnīs sibi
vidēbātur inter_cereO
77.- "līnius dē more avunculī @cap ...'

$acitus, vir doctissimus uī mult#s libr#s dē rēbus estīs
*#mān#rum scrīpsit, ā C (līni# amīc# su# petīvit ut sibi epistulam
scrīberet dē avunculī suī exitū %amue avunculus C (līniī, vir
doctissimus, e# diē mortuus erat u# inibus ē monte 'esuvi#
ēruptīs multa Campāniae oppida, in iīs (ompeiī, 0erculāneum,
Stabiae, dēlēta sunt
(līnius $acit# interroantī Kanc ferē epistulam scrīpsit
RAvunculus meus erat Mīsēnī, ubi classī *#mānae praeerat Ante
diem n#num
nūntiāvit >alendās Septembrēs,
eī Wappārēre nūbem mīrāK#rā ferē septimā,
mānitūdine māter mea
et f#rmāX Ille
cibum ustāverat iacēns, et litterīs studēbat (oscit calce#s,
ascendit locum ex u# māximē rēs illa mīrābilis c#nspicī poterat
Lriēbātur nūbēs @incertum erat ex u# monte - posteā 'esuvium
fuisse conitum est, cuius f#rma uasi pīnus vidēbāturH nam velut
lonissim# trunc# in altum tollēbātur, tum uibusdam rāmīs
extendēbātur, candida interdum, interdum sordida Avuncul# me#,
ut doctissim# vir#, Koc mānum vīsum est propiusue n#scendum
Iubet nāviculam parārī, miKi permīsit ut sēcum venīremH respondī
Wmē litterīs studēre mālleX - et forte ipse miKi dederat uod
scrīberem
Zrediēbātur dom#, cum epistulam accēpit *ectīnae, fēminae
sibi n#tae, uae imminentī perīcul# perterrita erat @nam vīlla eius
sub monte iacēbat neue ūll# mod# fuere poterat nisi nāvibusH
#rābat Wut sē ex tant# perīcul# ēriperetX 'ertit ille c#nsilium
nāvem lonam c#nscendit ut auxilium ferret n#n *ēctīnae modo,
sed multīs @erant enim freuentēs incolae illīus #rae
amoenissimae (roperat illūc unde aliī fuiunt rēctumue cursum
in perīculum illud tenet sine metūO
Iam cinis in nāvēs cadēbat, iam etiam nirī lapidēs ine frāctī
ubitāns
ubernāt#rī,paulum
uī euman monēbat
cursum Jecteret ac reverterētur,
ut ita faceret, mox
RFortēs inuit
Rfortūna iuvat (omp#niānum peteO Stabiīs erat illeH ibi omnēs rēs
suās in nāvēs tulerat parātus ad fuam sī contrārius ventus
cecidisset Qu# tunc avunculus meus secundissim# vent# vectus,
complectitur amīcum perterritum, c#ns#lātur, Kortātur, utue
tim#rem eius suā tranuillitāte minueret, sē in balneum dūcī iubetH
lautus accubat, cēnat
Iam ē 'esuvi# monte plūribus locīs inēs lūcēbant Ille dīcēbat
Wvīllās ab aricolīs dēsertās ārdēreX $um uiēvit - vērissim# uidem
66
somn#O Sed mox excitātus est, cum ob cinerem extrā cubiculī

iānuam cadentem vix exīre posset Lmnēs dubitābant utrum sub
tēct# manērent an sub cael# versārentur %am tremente terrā tēcta
Kūc illūc movērī vidēbantur, at sub cael# lapidēs cādentēs
metuēbātur Iam illīc nox fuit omnibus noctibus nirior In lītus
ēredī c#nstituērunt, ut aspicerent num mare nāvēs admitteret,
sed adKūc mare turbidum ventusue adversus erat Ibi, super
strātam vestem cubāns semel atue iterum avunculus meus
auam poposcit exKausitue Cum duo servī eum sustinērent,
surrēxit, et statim cecidit, āēr enim tam crassus factus erat, ut
spīrāre n#n posset Māne corpus eius mortuum inventum est
interum et opertum veste uā indūtus fuerat
Interim eo et māter Mīsēnī erāmus - sed Koc niKil ad remH nec
tū aliud uam dē exitū eius scīre voluistī Fīnem er# faciam 'alēO
exitus
mors @ē vītā Y oppidum
Campāniae sordēs uae ine
relinuuntur
(ompēiī 8#rum m 'l maritimum ārdēre Y ine
Stabiae 8ārum f 'l lapis 8idis m c#nsūmī
Mīsēnum 8ī n Y cinis 8eris m Y
78.- Androclus e leō @cap ...'
In Circ# Māxim# māna puna Kominum et bēstiārum popul#
dabātur Multae ibi saevae ferae erant, sed praeter aliās omnēs
ūnus le# inēns ac terribilis anim#s ocul#sue omnium in sēsē
converterat Inter cēter#s Kominēs ad punam bēstiārum dat#s
erat servus virī n#bilisH eī serv# Androclus n#men fuit 0unc cum
prīmum ille le# procul vīdit, repente uasi admīrāns stetit ac
deinde tranuillē ad Kominem tamuam sibi n#tum accessit $um
caudam m#re canum clēmenter rnovet Kominisue sē corporī
adiunit crūraue eius et manūs linuā lambit 0om# Androclus,
uī prope iam mortuus erat metū, ocul#s ad intuendum le#nern
refert $um uasi sē recon#scentēs populus laet#s et rāt#s vīdit
Kominem et le#nemO
)ā rē tam mīrābilī clām#rēs populī excitātī sunt, atue Androclus
ab ips# $iberi# Caesare interroātus est Wuam ob causam illī ūnī
fer#cissimus le# pepercissetX Ibi Androclus rem mīrābilem nārrat
RCum pr#vinciae Gfricae meus dominus praeesset, eo ibi
iniūstīs eius verberibus ad fuam sum coāctus et, ut tūtus essem ā
domin# sevērissim#, in camp#s dēsert#s cessī, ubi sī deesset cibus
c#nsilium fuit mortem aliu# mod# uaerere $um merīdiē umbram
petēns in uendam specum intrāvī ibiue latuī %eue mult# post
ad eundem specum vēnit Kic le#, dēbilī et cruent# pede, ob
dol#rem emēns ac pl#rāns (rīm# c#nspectū advenientis le#nis
territus sum, sed postuam le# in specum uasi domum suam
intrāvit et vīdit mē ibi latentem, mītis ad mē accessit et sublātum
pedem miKi ostendit uasi auxilium petēns $um eo spīnam
67
inentem ex pede eius extrāxī et cru#re dēters# vulnus dīlienter

cūrāvī
!e#, meā operā dol#re solūtus, pede in manibus meīs posit#,
recubuit et uiēvit, atue ex e# diē trēs ann#s eo et le# in e#dem
specū et e#dem cib# vīximusH nam le# eārum bēstiārum uās
occīderat optimam carnem miKi a]erēbat Sed cum iam satis
Kabērem inter bēstiās vīvere, le#ne absente relīuī specum et,
post8uam trēs diēs errāvī, ā mīlitibus vīsus captusue sum et ad
dominum ex Gfricā *#mam ductus ominus mē statim ad bēstiās
darī iussit Intelle# autem Kunc uoue le#nem tunc in Gfricā
captum esse atue rātiam miKi nunc pr# bene_ci# referre
0aec cum Androclus nārrāvisset, cūnctīs petentibus dīmissus est
et poena solūtus, le#ue illī d#nātus (osteā *#mānī vidēbant
Androclum et le#nem, līneā tenuī vīnctum, per urbem t#tam circum
tabernās īre, et dīcēbant R0ic est le# Kospes Kominis, Kic est Kom#
medicus le#nis
lambere Y linuā tanere dol#rem

parcere pepercisse mītis 8e ↔ fer#x
specus 8ūs m spīna 8ae f
emere Y raviter spīrāre ob ex8traKere
68

Llpsi - Fabellae Latinae I-Xxxv

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Llpsi - Fabellae Latinae I-Xxxv

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Llpsi - Fabellae Latinae I-Xxxv

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

How did Androclus and the lion meet?

How did Androclus and the lion meet?

What happened to Androclus after being captured?

What happened to Androclus after being captured?

5/20/2018 FabellaeLatinaeiXxxv-slidepdf.

!I%&'A !A$I%A ()* S) I!!'S$*A$A

<B8 Ā māne ad ves'erum @cap .' 36

B9 euter rec!dere vult @cap ..'

6<8 D!liae amīcus ad mortem dūcitur @cap ...

2.- "rōvinciae $ōmānae II @cap I

3.- Līberī e librī @cap II

4.- Gāiī %amilia @cap II

Aemilia Iūlium n#n videt, sed audit RSsst8rrrcK, ssst8rrrcKO Iūlius

6.- &nulus Iūliae @cap III

8.- Mēdus servus bonus nōn es @cap '

9.- Liber novus @cap '

&raec#s Kabet Cornēlius est dominus uī libr#s et litterās amat

10.- "uella in (orō @cap '

11.- Dāvus bonus servus es @cap '

Aemilia cum SErā ancillā in ātri# est āvus ex perist"l# venit

12.- Mēdus e Cornēlius @cap 'I

Cornēlius @ad euum suum R)cce servus uī s#lus *#mam

13.- )*uus e servus @cap 'II

14.- Speculum Aemiliae @cap 'II

ēlia RSed speculum tuum Kīc n#n est

15.- +rnāmena dominae @cap 'III

ēlia ānulum sūmit et ante ocul#s su#s tenetH emmam ānulī

16.- Dominī e e*uī @cap I.

)uus Cornēliī, uī lupum audit, rūrsus Kinnit R0iKiKīO )uus

17.- 'ōn servī, sed amīcī @cap I.

cubicul# su#, et servīs manam pecūniam dat, uia probī sunt

18.- "aer abes, ades māer @cap .

19.- "uer e canis @cap .

20.- -abernāriī Iūliī @cap .

tabernāri#s su#s adit, uia pecūniam Kabēre vult *īdet Drsus,

21.- "aer reveni @cap .

%#nne tē dēlectant rosae uibus fenestrae vīllae #rnantur %eue

22.- Asinus *uī curri @cap .

23.- "uer in silvā @cap .

um pater ovēs aspicit et numerat, Quīntus in camp# cum

24.- Servī dormiun @cap .I

26.- "uer armāus @cap .II

Mārcus RSed exercituī necesse est arcūs et saittās Kabēre, neue

27.- Ancillae nōn bene pāren @cap .II

28.- Canis sulus @cap .III

edunt 'iae, uae per campum ad oppidum dūcunt, sunt plēnae

29.- .alendārium $ōmānum @cap .III

cael# iēs et K#rae loni#rēs sunt aestāte uam Kieme et

30.- Asinus currēns @cap .I'

31.- Foris mīles $ōmānus @cap .I'

fuere vultH sed *#mānus, post eum currēns et sinistrā manū

32.- Servī e ancillae @cap .'

33.- "uer ae/er @cap .'

34.- & māne ad vesperum @cap .'

et Quīntus surunt, et servus iīs auam a]ert (uerī manūs et

35.- 0esīmena e arma @cap .'

36.- Discipulī ae/rī @cap .'

37.- "uer ae/er e medicus @cap .'