Inverse Trigonomitry MCQ Suggestion HSC 2024
Inverse Trigonomitry MCQ Suggestion HSC 2024
07
wecixZ w·KvYwgwZK dvskb I w·KvYwgwZK mgxKiY
Inverse Trigonometric Functions and
Trigonometric Equations
3
†evW© cixÿvi Rb¨ ¸iæZ¡c~Y© eûwbe©vPwb cÖkœ 5. sin cot–1 tan cos–1
4
= KZ? [Xv. †ev. Õ22]
2. f(x) = cos–1x dvsk‡bi †iÄ KZ? [Kz. †ev. Õ23] 6. sin2 cos–1
1
– cos2 sin–1
3
Gi gvbÑ [P. †ev. Õ22]
2 2
– –
2 2 2 2 –1 –
1
2
(0, ) [0, ]
1
DËi: [0, ] 2
1
1
3. tan–1x Gi †Wv‡gbÑ [w`. †ev. Õ23] DËi:
2
– [– 1, 1] e¨vL¨v: Using Calculator
2 2
[– 2, 2]
tan tan–1 + tan–1 Gi gvb KZ?
1 1
DËi: 7. [e. †ev. Õ22]
3 2
2 1
4. cos cos – = KZ?
–1
[e. †ev. Õ23] 3 5
3
DËi: 1
– e¨vL¨v: Using Calculator
3 3
2 2
–
4 cos–1 + tan–1 = KZ?
3 3 2 1
8. [iv. †ev. Õ23]
5 3
DËi: 3
1 4 2
cos–1cos – = cos–1 =
e¨vL¨v:
3 2 3 2
nd
2 Higher Math 2 Paper Chapter-7
DËi: 2
DËi: 3
e¨vL¨v: 4 cos–1 + tan–1
2 1
5 3 e¨vL¨v: Using Calculator
= 4 tan–1 + tan–1
1 1
2 3 2 21
13. sin–1 + sin–1 Gi gvb KZ? [h. †ev. Õ21]
= 4tan–11 [Using Calculator] 5 5
=
2
arc tan sin arc cos
2
9. Gi gvb KZ? [e. †ev. Õ22] 2
4
3
DËi: 2
2 3
e¨vL¨v: Using Calculator
4 6
14. cosec2 tan–1 – sec2 (cot–1 3) Gi gvb wb‡Pi †KvbwU?
1
DËi: 6 2
e¨vL¨v: arc gv‡b Inverse [wm. †ev. Õ23]
11 13
2
tan–1 sin cos–1 = [Using Calculator] 3 3
3 6
35 37
9 9
2 –1 3
10. tan cos
2
Gi gvb KZ? [iv. †ev. Õ21] 11
DËi: 3
3 2
e¨vL¨v: cosec2 tan–12 – sec2 (cot–1 3)
1
2 3
1 1 1 1 11
3 3 = – = [Using Calculator]
2 –11 2 –1 1 3
sin tan cos tan
DËi: 3
1 2 3
24. tansec–1
e¨vL¨v: cos(sin–1x) a
b
Gi gvbÑ [w`. †ev. Õ23]
2 1
1–x x
= cos cos–1 b 2 – a2 a
1
a b – a2
2
= 1 – x2 1 – x2 a2 – b 2 b2
b a – b2
2
20. sin – cos–1x = KZ? [wm. †ev. Õ22] a2 – b 2
2 DËi:
sinx x b
e¨vL¨v: tantan–1
1–x 1+x a2 – b2 a2 – b 2 a
=
DËi: x b b 2 2
a –b
e¨vL¨v: sin 2 – cos–1x = cos(cos–1x) = x
b
Note: sin – = cos
2
25. tan–1p + tan–1q = n‡jÑ [h. †ev. Õ23]
4
1 2 pq = 1 p+q=0
21. sin–1 = tan–1 n‡j, x = KZ? [iv. †ev. Õ23]
x 3 p + q – pq = 1 p + q + pq = 1
2 3 DËi: p + q + pq = 1
3 2
13 13 e¨vL¨v: tan–1p + tan–1q = 4
3 2 p+q
= tan = 1
13 1 – pq 4
DËi: 2 p + q + pq = 1
nd
4 Higher Math 2 Paper Chapter-7
26. x = sin cos–1y n‡j, x2 + y2 Gi gvb n‡eÑ [Xv. †ev. Õ21] AwZfzR 1
e¨vL¨v: sec = f~wg = 1
1 1 – q2 q
–1 0
DËi: 1
1 – q2
e¨vL¨v: x = sin cos–1y
sin–1x = cos–1y
31. sin–1x + cos–1x = n‡j, sin = Gi gvb KZ? [w`. †ev. Õ21]
sin–1x = sin–1 1 – y2 0 1
x2 = 1 – y2
x2 + y2 = 1 2x 2x 1 – x2
DËi: 1
2
2a 1 – b
27. sin–1 + cot–1 = 2tan–1x n‡j, x Gi gvbÑ e¨vL¨v: sin–1x + cos–1x = 2
1 + a2 2b
[wm. †ev. Õ23]
a+b a–b =
2
a–b a+b
1 + ab 1 – ab sin = sin = 1
2
a+b
DËi: 1 – ab
32. cos2 sin–1 + cos–1 = p n‡j, p Gi gvb KZ?
3x 3x
1 – b2
2
2a
e¨vL¨v: sin–11 + a2 + cot–1 2b = 2tan–1x 2
[wm. †ev. Õ19]
2tan–1a + 2tan–1b = 2tan–1x
0 1
a+b
2tan–1 = 2tan–1x
1 – ab –1
2
a+b
x= DËi: –1
1 – ab
e¨vL¨v: cos 2 × 2 = cos = –1 sin–1x + cos–1x = 2
28. †Kvb m¤úK©wU mwVK? [Kz. †ev. Õ21]
–1 –1 2x
2tan x = sin DÏxcKwUi Av‡jv‡K 33 I 34 bs cÖ‡kœi DËi `vI:
1 – x2
3
x – 3x 3
3tan–1x = tan–1 y = sin–1 + cos–1x mgxKiYÑ
1 – 3x2 2
2cos–1x = cos–1(1 – 2x2) 33. y = 90 n‡j, x Gi gvb †KvbwU? [w`. †ev. Õ17]
3sin–1x = sin–1(3x – 4x3) 1 1
DËi: 3sin–1x = sin–1(3x – 4x3) 2 2
e¨vL¨v: m~Î g‡b †i‡Lv| 3 2
2 3
29. wb‡Pi †KvbwU sin(2sin–1x) Gi gvb? [P. †ev. Õ21]
3
2x x2 – 1 2x 1 – x2 DËi: 2
2x 2x
1 – x2 1 + x2 3
e¨vL¨v: 90 = sin–1 2 + cos–1x
2
DËi: 2x 1 – x
cos–1x = 90 – 60 = 30
e¨vL¨v: 2sin1x = sin–1 (2x 1 – x2) 3
sin(2sin–1x) = 2x 1 – x2 x = cos30 =
2
1
A_ev, x = 2 a‡i K¨vjKz‡jUi w`‡q Option Test K‡iv|
3 3
34. x = n‡j, y-Gi gvb †KvbwU? [w`. †ev. Õ17]
31
30. p = cos Ges q = sin n‡j, sec Gi gvb †KvbwU? [Kz. †ev. Õ21]
5 3 11
1
1 – q2 tan–1 tan–1
2 –7 3
1–q
1 – 3 7
q2 – 1 tan–1 tan–1
2
q –1 11 5 3
1 11
DËi: DËi: tan–1
1 – q2 3
wecixZ w·KvYwgwZK dvskb I w·KvYwgwZK mgxKiY Higher Math MCQ Suggestion HSC 2024 5
3 3 3
e¨vL¨v: y = sin–1 2 + cos–1 = 1.414 DËi: (4n + 1)4
31
11 e¨vL¨v: sin2 = 1
Ackb tan–1 = 1.414 [Using Calculator]
3 2 = (4n + 1)
2
1 1
35. ABC Gi A = sin–1 , B = cos–1 Ges C †Kv‡Yi ewnt¯’ = (4n + 1) ; n ℤ
2 2 4
†KvY n‡j, 2sin – sinC Gi gvb †KvbwU? [mw¤§wjZ. †ev. Õ18]
1 1
39. n c~Y©msL¨v n‡j, cos3 = mgxKi‡Yi mgvavb †KvbwU?
2
2 3
[wm. †ev. Õ23]
DËi: 1
2 2
e¨vL¨v: C Gi ewnt¯’ †KvY = DCB B n – n+
3 9 3 9
wÎfz‡Ri ewnt¯’ †KvY AšÍt¯’ 2 3
wecixZ †KvY؇qi mgwói mgvb| A 3
n
9 2
n
9
D
C
2
DCB = CBA + BAC DËi: 3 n 9
1 1
= cos–1 + sin–1 = 1
2 2 2 e¨vL¨v: cos3 = 2
Avevi,
A + B + C = cos3 = cos
3
C=
2 3 = 2n
3
GLv‡b, 2
2sin – sinC = n ; n ℤ
3 9
= 2sin – sin
2 2
=2–1=1 40. hw` sec = – 2 Ges < < nq, Z‡e Gi gvb KZ?
2
[iv. †ev. Õ22]
36. sin = sin n‡j, Gi gvb KZ? (†hLv‡b GKwU aªæeK †KvY) 2 2
[e. †ev. Õ23] –
3 3
n + (– 1)n , n ℤ –
n (– 1)n , n ℤ DËi:
2
3
n + , n ℤ
2
n – (– 1)n , n ℤ e¨vL¨v: ïaygvÎ 3
GB AckbUvB 2 < < GB †i‡Ä Av‡Q|
DËi: n + (– 1)n , n ℤ myZivs GwUB mwVK DËi|
e¨vL¨v: sin = sin
A_ev, sec = – 2
= n + (– 1)n ; n ℤ
sec = – sec
3
37. tan = 0 n‡j, Gi mvaviY mgvavbÑ [Xv. †ev. Õ23]
(2n + 1) sec = sec –
n 3
0 2
DËi: n =
3
e¨vL¨v: tan = 0
= n; n ℤ DÏxcKwUi Av‡jv‡K 41 I 42 bs cÖ‡kœi DËi `vI:
cot = k mgxKiYwUi mgvavb = n +
38. n GKwU c~Y©msL¨v n‡j, sin2 = 1 mgxKi‡Yi mvaviY mgvavb 1
41. k = n‡j, = KZ? [wm. †ev. Õ22]
†KvbwU? [Kz. †ev. Õ23] 3
(4n + 1) (4n – 1) 6 4
4 4
(2n + 1) (2n – 1) 3 2
2 2
nd
6 Higher Math 2 Paper Chapter-7
DËi: 3 DËi: 2n– 2
e¨vL¨v: cot(n + ) = k – –
e¨vL¨v: Option Test: sin 2 + cosec 2
n = 0, 1, 2 ... BZ¨vw` gvb ewm‡q Option Test Ki| †hgb n = 0
ewm‡q, cot = k =–1–1=–2
A_ev,
cot = cot 1
3 sinx + =–2
sinx
= sin2x + 1 + 2sinx = 0
3
(sinx + 1)2 = 0
sinx = – 1
42. k = 1 Ges < < 2 n‡j, Gi gvb KZ? [w`. †ev. Õ22]
4
x = (4n – 1)
3 5 2
2 4
= 2n– ; n ℤ
3 2
4 2
5 46. sin2 + 3sin = 0 n‡j, Gi gvb †KvbwU? [Kz. †ev. Õ22]
DËi: 4
(2n + 1) (4n + 1)
2 2
e¨vL¨v: cot = 1 tan = 1
(2n + 1) n
tan= tan DËi: n
4
e¨vL¨v: sin2 + 3sin = 0
= n + ; n ℤ 2sincos + 3sin = 0
4
5 sin(2cos + 3) = 0
< < 2 Gi Rb¨ n = 1 ewm‡q, = + = 3
4 4 4 nq, sin = 0 A_ev, cos = – 2 [MÖnY‡hvM¨ bq]
= n ; n ℤ
43. sinx –
3
= 0, n ℤ Gi mgvavb †KvbwU? [P. †ev. Õ23]
2
3 3 47. cos + sin = 2 n‡j, Gi gvbÑ [wm. †ev. Õ22]
2n + 2n – 2n (2n + 1)
2 2
3 3
n – n + 2n + (2n – 1)
2 2 4
3
DËi: n + 2 DËi: 2n + 4
e¨vL¨v: n = 0, 1, 2 ... BZ¨vw` gvb ewm‡q Option Test Ki|
e¨vL¨v: sinx – 2 = sinn
3
†hgb n = 0 n‡j Ack‡b = 4
3
x– = n
2
cos + sin = 2
3 4 4
x = n + ;nℤ
2
48. sin2 – cos2 = 0 mgxKi‡Yi mvaviY mgvavbÑ [P. †ev. Õ23]
n n
44. = (2n + 1) , n ℤ hw`Ñ [Kz. †ev. Õ21] + –
2 2 4 2 4
cot = 0 cos + 1 = 1 n n
– +
sin = 1 cos = 1 2 8 2 8
DËi: cos + 1 = 1 n
DËi: +
2 8
e¨vL¨v: cos = 0 n‡j, =(2n + 1) 2 ; n ℤ e¨vL¨v: sin2 = cos2
tan2 = 1 = tan
45. sinx + cosecx = – 2 Ges n ℤ n‡j, x Gi gvb KZ? 4
[h. †ev. Õ23]
2 = n +
4
2n + 2n– n
2 2 = + ;nℤ
2n 2n – 2 8
wecixZ w·KvYwgwZK dvskb I w·KvYwgwZK mgxKiY Higher Math MCQ Suggestion HSC 2024 7
49. cosec + cot = 3 (0 < < ) n‡j, Gi gvb KZ? DËi: (2n + 1)
[Kz. †ev. Õ23] 1
e¨vL¨v: cosx + 2 + cosx = 0
6 4 cos2x + 2cosx + 1 = 0
2 (cosx + 1)2 = 0
3 3 cosx = – 1 = cos
DËi: 3 x = (2n + 1); n ℤ
e¨vL¨v: Option test: = 3 n‡j, 53. cos2x + 2sinx = 2 mgxKi‡Yi mvaviY mgvavb †KvbwU?
(hLb n ℤ)
cosec + cot
[g. †ev. Õ23]
3 3
2 1 3 (4n – 1) n
= + = 2
3 3 3
(4n + 1) (2n + 1)
= 3 2
50. sin3 + sincos2 = – 1 n‡j, wb‡Pi †KvbwU mZ¨? DËi: (4n + 1) 2
[wm. †ev. Õ21]
e¨vL¨v: 1 – sin2x + 2sinx = 2
= n = (2n + 1)
sin2x – 2sinx + 1 = 0
= (4n – 1) = (4n + 1) (sinx – 1)2 = 0
2 2
DËi: = (4n – 1) 2 sinx = sin
2
e¨vL¨v: sin + sin (1 – sin ) = – 1
3 2
x = (4n + 1) ; n ℤ
2
sin = – 1
= (4n – 1) ; n ℤ 54. 2(3cos – 4cos3) = – 1 Gi mgvavb wb‡Pi †KvbwU?
2
A_ev, n Gi gvb 1 a‡i Option Test K‡iv| [h. †ev. Õ23]
2n
2n
51. – 2(cos2x – sin2x) = 1 Gi mgvavb wb‡Pi †KvbwU? [wm. †ev. Õ21] 3 3 9
2n
n ± n ± 2n
3 6 6 3 18
2n
2n ± 2n ± DËi:
3 6 3 9
e¨vL¨v: 2(3cos – 4cos3) = – 1
DËi: n ± 3
1
e¨vL¨v: n = 1 a‡i Option Test K‡iv| 4cos3 – 3cos =
2
A_ev, – 2(cos2x – sin2x) = 1
cos3 = cos
– 2cos2x = 1 3
2
1
cos 2x = – = cos 3 = 2n
2 3 3
2n
2x = 2n
2 = ;nℤ
3 3 9
x = n ;nℤ 55. tan5tan4 = 1 mgxKi‡Yi mvaviY mgvavb †KvbwU? [Kz. †ev. Õ22]
3
(2n + 1) (2n – 1)
52. cosx + 2 + secx = 0 mgxKi‡Yi mvaviY mgvavb KZ? 9 9
[w`. †ev. Õ23]
(2n + 1) (2n – 1)
2n (2n + 1) 18 18
(2n + 1)
2
(2n + 1)
4 DËi: (2n + 1)
18
nd
8 Higher Math 2 Paper Chapter-7
e¨vL¨v: tan5tan4 = 1 e¨vL¨v: asin + bcos Gi e„nËg gvb = a + b 2 2
sin5 . sin4 = 12 + 12
=1
cos5 cos4 = 2
sin5sin4 = cos5cos4
Note: asin + bcos Gi e„nËg gvb = a2 + b2
cos5cos4 – sin5sin4 = 0
cos9 = 0 asin + bcos Gi ÿz`ªZg gvb = – a2 + b2
9 = (2n + 1) 59. hw` tan–1x + cot–1x = nq, Z‡eÑ [wm. †ev. Õ21]
2 2
(i) x ≤ –1
= (2n + 1) ;nℤ
18 (ii) x = 0
(iii) x > 0
56. cot.cot2 = 1 mgxKi‡Yi mgvavbÑ [e. †ev. Õ21] wb‡Pi †KvbwU mwVK?
i I ii i I iii
2n (2n + 1)
3 ii I iii i, ii I iii
2n DËi: ii I iii
(2n – 1)
3 3
e¨vL¨v: tan–1x + cot–1x = 2 [hLb x 0]
DËi: mwVK DËi †bB
e¨vL¨v: cot.cot2 = 1
60. wecixZ e„Ëxq dvsk‡bi †ÿ‡ÎÑ [wm. †ev. Õ22]
1 1
=1 (i) sin–1x + sin–1y = sin–1{x 1 – y2 + y 1– x2}
tan tan2
†hLv‡b –1 ≤ x, y ≤ 1 Ges x2 + y2 ≤ 1
tan tan2 = 1
2tan (ii) cos–1x + cos–1y = cos–1{xy – (1 – x2) (1 – y2)}
tan. =1 †hLv‡b –1 ≤ x, y ≤ 1 Ges x + y ≥ 0
1 – tan2
x+y
1 (iii) tan–1x + tan–1y = tan–1 †hLv‡b x > 0, y > 0
tan = = tan 1 – xy
3 6
Ges 0 ≤ xy ≤ 1
wb‡Pi †KvbwU mwVK?
= n ; n ℤ
6 i I ii i I iii
ii I iii i, ii I iii
1
57. sinx cosx = n‡j x Gi gvb KZ? [e. †ev. Õ19] DËi: i, ii I iii
4
n n n
+ (–1) 2n + (–1) 61. wb‡Pi †KvbwU mwVK? [Xv. †ev. Õ23]
2 12 12
n n –1 –1
n (i) sin x + cos x =
+ (–1) n + (–1) 2
2 6 6
(ii) tan–1x + cot–1x =
n n
DËi: + (–1)
2 12 (iii) sec–1x + cosec–1x =
2
1 wb‡Pi †KvbwU mwVK?
e¨vL¨v: sinx cosx = 4
i ii
1
2sinx cosx = i I ii i I iii
2
DËi: i I iii
sin2x = sin
6 e¨vL¨v: (ii) tan–1x + cot–1x = 2
n
2x = n + (–1)
6
n
62. (i) cosec–1x + sec–1x = [Xv. †ev. Õ19]
n 2
x= + (–1) ;nℤ 2
2 12 x – 1
(ii) 2cot–1x = cot–1
2x
58. sin + cos Gi e„nËg gvb KZ? [e. †ev. Õ23] x
(iii) cos–1x = tan–1
2+1 2 1 – x2
1 2 wb‡Pi †KvbwU mwVK?
i I ii i I iii
DËi: 2
ii I iii i, ii I iii
wecixZ w·KvYwgwZK dvskb I w·KvYwgwZK mgxKiY Higher Math MCQ Suggestion HSC 2024 9
DËi: i I ii
66. wecixZ e„Ëxq dvsk‡bi †ÿ‡ÎÑ [h. †ev. Õ21]
e¨vL¨v: (i) m~Î (ii) m~Î
1 1
(i) sin–1 Gi c~iK †KvY cos–1
2 2
1 1 1
–1 –1 1 – x2 1 – x2 (ii) cosec–1 = sec–1
(iii) cos x = tan
x
x 1 – x2
x+y
x (iii) tan–1x + tan–1y = tan–1 hLb xy > 1
1 – xy
63. wecixZ e„Ëxq dvsk‡bi †ÿ‡ÎÑ [e. †ev. Õ23] wb‡Pi †KvbwU mwVK?
(i) sin–1(– x) = – sin–1x(– 1 x 1) i I ii i I iii
ii I iii i, ii I iii
(ii) sin–1sin =
3 3
4 4 DËi: i I ii
(iii) sec (– x) = – sec–1x (|x| 1)
–1
e¨vL¨v: (i) `yBwU †Kv‡Yi †hvMdj hw` 2 nq Zvn‡j G‡`i‡K ci¯ú‡ii
wb‡Pi †KvbwU mwVK?
c~iK †KvY e‡j|
i I ii i I iii
1 1
ii I iii i, ii I iii sin–1 + cos–1 = 1
2 2 2 x
DËi: i I iii 1 1
e¨vL¨v: (i) sin–1(– x) = – sin–1x (ii) cosec–1 = sec–1 1 – x2
x 1 – x2
1
(ii) sin–1sin
3 x+y
= sin– = (iii) tan–1x + tan–1y = tan–1 [kZ© xy ≤ 1]
4 2 4 1 – xy
–1 –1
(iii) sec (– x) = – sec x (|x| 1)
67. hw` f(x) = tan–1x n‡jÑ [w`. †ev. Õ21]
–1 2x
64. 2tan 2 = n‡jÑ [Xv. †ev. Õ21] (i) 2f(x) = tan–1
1– x2
2x
(i) tan = 2 (ii) 2f(x) = sin–1
2 1– x2
1 1 – x2
(ii) cot = – (iii) 2f(x) = cos–1
2 2 1 + x2
2 2 wb‡Pi †KvbwU mwVK?
(iii) sin =
3 i I ii i I iii
wb‡Pi †KvbwU mwVK? ii I iii i, ii I iii
i I ii ii I iii DËi: i I iii
i I iii i, ii I iii 2x
e¨vL¨v: 2tan–1x = tan–1 1– x2
DËi: i, ii I iii
2x
e¨vL¨v: Using Calculator; Gi gvb †ei K‡i Option Test K‡iv| 2tan–1x = sin–1
1+ x2
1 – x2
65. (i) tan–1x + cot–1x = 2tan–1x = cos–1
[Xv. †ev. Õ22] 1 + x2
x 1
(ii) tan–1 = sec–1 68. AevšÍi g~j w·KvYwgwZK mgxKiY‡KÑ [g. †ev. Õ22]
1 – x2 1 – x2
–1 –1 –1
(iii) cos x + cos y = cos {xy – (1– y )(1– x )} 2 2 (i) wm× K‡i bv
wb‡Pi †KvbwU mwVK? (ii) eM© Ki‡j cvIqv hvq
(iii) eM©g~j Ki‡j cvIqv hvq
i I ii i I iii
wb‡Pi †KvbwU mwVK?
ii I iii i, ii I iii
i I ii i I iii
DËi: ii I iii
ii I iii i, ii I iii
DËi: i I ii
e¨vL¨v: (i) tan–1x + cot–1x = 2 1
x e¨vL¨v: GKUv mgxKiY Gi Dfqcÿ‡K eM© Ki‡j GK ev GKvwaK g~j
x 1
(ii) tan–1 2 = sec
–1
cvIqv hvq, wKš‘ me g~j Øviv mgxKiY wm× nq bv, H mKj g~j‡K
1–x 1 – x2 AevšÍi g~j e‡j|
1 – x2
(iii) GUv m~Î| eM©g~j Ki‡j cvIqv hvq bv eM© Ki‡j cvIqv hvq|
-----