Zawidnyj (1903)

Zawidnyj
Завидный

Klasa	niszczyciel
Typ	Bojkij
Historia
Stocznia	Nawal, Nikołajew
Położenie stępki	1902
Wodowanie	wiosna 1903
Rosyjska Carska MW
Nazwa	„Karp” → „Zawidnyj” (od 1902)
Wejście do służby	koniec 1903
Wycofanie ze służby	18 kwietnia?/1 maja 1918
Kaiserliche Marine
Nazwa	R 13
Flota Czerwona
Nazwa	„Marti”
Los okrętu	złomowany w 1923
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	350 ton
Długość	64 metry
Szerokość	6,4 metra
Zanurzenie	2,59 metra
Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 4 kotły, moc 5700 KM, 2 śruby
Prędkość	26 węzłów
Zasięg	1200 Mm przy prędkości 12 węzłów
Uzbrojenie
1 działo kal. 75 mm 5 dział kal. 47 mm (5 × I) 6 torped, 12–18 min
Wyrzutnie torpedowe	3 × 381 mm (3 × I)
Załoga	62–69

Zawidnyj (ros. Завидный), wcześniej Karp, później R 13 i Marti – rosyjski niszczyciel z początku XX wieku, jedna z 22 zbudowanych jednostek typu Bojkij. Okręt został zwodowany wiosną 1903 roku w krajowej stoczni Nawal w Nikołajewie, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego został wcielony pod koniec 1903 roku, z przydziałem do Floty Czarnomorskiej. „Zawidnyj” wziął udział w I wojnie światowej. W maju 1918 roku został zdobyty przez Niemców, a w listopadzie 1918 roku przejęli go Brytyjczycy i następnie porzucili. W 1920 roku nazwę niszczyciela zmieniono na „Marti”, jednak nie powrócił już do służby i złomowano go w 1923 roku.

Projekt i budowa

Okręt był jednym z 22 niszczycieli typu Bojkij zbudowanych w krajowych stoczniach, będących ulepszoną i powiększoną wersją zaprojektowanych w brytyjskiej stoczni Yarrow jednostek typu Sokoł . Zbudowany został w stoczni Nawal w Nikołajewie . Stępkę okrętu pod nazwą „Karp” („ros. Карп”) położono w 1902 roku, a zwodowany został jako „Zawidnyj” („Завидный”) wiosną 1903 roku 

Dane taktyczno-techniczne

„Zawidnyj” był niewielkim, czterokominowym niszczycielem, klasyfikowanym do 1907 roku jako torpedowiec . Długość całkowita wynosiła 64 metry, szerokość 6,4 metra i maksymalne zanurzenie 2,59 metra. Wyporność jednostki wynosiła 350 ton. Okręt napędzany był przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5700 KM, do której parę dostarczały cztery kotły Normand . Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26 węzłów . Okręt mógł zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1200 Mm przy prędkości 12 węzłów .

Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowiły: umieszczone na nadbudówce dziobowej pojedyncze działo kalibru 75 mm Canet L/48 oraz pięć pojedynczych dział trzyfuntowych kalibru 47 mm Hotchkiss M1885 L/40 . Jednostka wyposażona była w jedną dziobową stałą i dwie pojedyncze obracalne pokładowe wyrzutnie torpedowe kalibru 381 mm, z łącznym zapasem sześciu torped . Ponadto okręt mógł zabrać na pokład 12–18 min .

Załoga okrętu liczyła 62–69 oficerów, podoficerów i marynarzy .

Służba

„Zawidnyj” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w końcu 1903 roku . Jednostka weszła w skład Floty Czarnomorskiej. W 1914 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano wszystkie wyrzutnie torped kalibru 381 mm i wszystkie działka kalibru 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm oraz drugą armatę kalibru 75 mm Canet i sześć pojedynczych karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm .

W trakcie I wojny światowej „Zawidnyj” wchodził w skład Floty Czarnomorskiej. W styczniu 1915 roku 5 dywizjon niszczycieli („Zawidnyj”, „Zawietnyj”, „Zorkij” i „Zwonkij”) przybył do Batumi w celu atakowania tureckiej żeglugi przybrzeżnej. 17 marca^?/30 marca 1915 roku krążownik „Kaguł” oraz niszczyciele „Zawidnyj”, „Żutkij” i „Żywuczij” ostrzelały rejon Kilimli w prowincji Zonguldak, powodując nieznaczne straty.

18 kwietnia^?/1 maja 1918 roku „Zawidnyj” został zdobyty w Sewastopolu przez Niemców, którzy nadali mu oznaczenie R 13, jednak nie został wcielony do służby . W listopadzie 1918 roku okręt przejęli Brytyjczycy, którzy wycofując się w kwietniu 1919 roku uszkodzili go w Sewastopolu. W 1920 roku nazwa jednostki została zmieniona na „Marti” („Марти”), na cześć André Marty′ego. Jednostka nie weszła już do służby i została złomowana w 1923 roku.

Bibliografia

• Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Ivan Gogin: BOYKIY torpedo boats (1902 – 1907). Navypedia. [dostęp 2024-05-17]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Piotr Olender: Wojna rosyjsko-japońska 1904–1905. Działania na morzu. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2021. ISBN 978-83-8178-686-7.
• The Naval Annual, 1906. J. Leyland, T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1906. (ang.).
• The Naval Annual, 1915. T.A. Brassey (red.). London: William Cloves and Sons, 1915. (ang.).