İZBAN
İzmir Banliyö Sistemi ya da kısaca İZBAN, diğer adıyla Egeray,[9] Türkiye'nin İzmir ilinde hizmet veren banliyö treni sistemidir. Selçuk – Aliağa arasındaki 136 kilometre (85 mi) uzunluğundaki banliyö hattında 41 istasyon bulunmaktadır. İzmir Büyükşehir Belediyesi ile TCDD ortaklığında hayata geçirilen sistem, Türkiye'nin en uzun şehir içi banliyö hattıdır. İZBAN'da yolcu taşımacılığına 30 Ağustos 2010'da başlanmış, hattaki son genişletme ise 8 Nisan 2019'da tamamlanmıştır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İZBAN'ın geçmişi, 2005'te İzmir Büyükşehir Belediyesi ile TCDD arasında imzalanan protokole dayanmaktadır.[5] Temeli 3 Mart 2006'da atılan hattın işletmeciliğini yapacak olan İZBAN A.Ş. 2007'de kuruldu.[5] Deneme seferleri 1 Temmuz 2010'da başlayan Cumaovası - Halkapınar arasındaki kısım, 30 Ağustos 2010'da hizmete girdi.[10][11] 29 Ekim 2010'da ise Halkapınar - Aliağa arasında yolcusuz seferler başladı.[10][11] 5 Aralık 2010'da Cumaovası - Çiğli, 30 Ocak 2011'de de Cumaovası - Aliağa arasında yolcu taşınmasına başlandı.[4] 6 Mart 2011'de otuz bir istasyonu bulunan 80 kilometrelik hattın resmî açılışı yapıldı.[5] Mayıs 2013'te Uluslararası Toplu Taşımacılar Birliği, İZBAN'a "En İyi İş Birliği" kategorisinde birincilik ödülü verdi.[12] 4 Ağustos 2013'te hattın güneyinden İzmir Metrosu'na aktarma yapılabilmesini sağlamak için Hilal Tren İstasyonu istasyonu açıldı ve istasyon sayısı otuz ikiye yükseldi.[13]
İZBAN'ın güneyde Cumaovası'ndan Tepeköy'e uzatılması için 14 Mart 2011'de taraflar arasında protokol imzalandı ve 7 Ekim 2011'de temel atıldı.[5] 30 kilometre uzunluğunda olan ve altı istasyonu bulunan bu hattın 6 Şubat 2016'da hizmete girmesiyle İZBAN'ın toplam uzunluğu 110 kilometre, istasyon sayısı ise otuz sekize yükseldi.[1][14] Tepeköy'den Selçuk'a uzatılan hat ise 8 Eylül 2017'de hizmete girdi.[15] 8 Nisan 2019'da hattın güneyinde yer alan Belevi istasyonu açıldı.[16] Son genişletme ile uzunluğu 136 kilometreye ve istasyon sayısı kırk bire çıkan İZBAN, Türkiye'nin en uzun şehir içi banliyö hattı konumundadır.[14] Hattın kuzeyde Bergama'ya kadar 50 km daha uzatılması ve yedi yeni istasyon yapılması için çalışmalar 11 Haziran 2018'de başladı.[17] 2030'a kadar hattın güneyde Tire, Ödemiş ve Bayındır'a uzatılması planlanmaktadır.[18]
Güzergâh
[değiştir | kaynağı değiştir]Aliağa ile Selçuk arasındaki 136 kilometrelik hat üzerinde hizmet veren İZBAN,[6] 1858'de hizmete giren ve Anadolu'daki ilk demiryolu hattı olan İzmir-Alsancak – Aydın demiryolu ile 1865'te hizmete giren İzmir-Basmane – Kasaba demiryolu hatlarının üzerinde inşa edildi.[19][20] Selçuk – Cumaovası arası güney aksı, Cumaovası – Menemen arası merkez aksı ve Menemen – Aliağa arası ise kuzey aksı olarak nitelendirilmektedir.[21][not 1] Hat üzerinde 3.260 metre uzunluğundaki Karşıyaka Tüneli ve 2.000 metre uzunluğundaki Şirinyer Tüneli yer almaktadır.[21] Hattın geçtiği ilçeler güneyden kuzeye sırasıyla Selçuk, Torbalı, Menderes, Gaziemir, Buca, Konak, Bayraklı, Karşıyaka, Çiğli, Menemen ve Aliağa'dır.[23]
Hizmetler
[değiştir | kaynağı değiştir]Sistem haftanın her günü Aliağa istasyonundan sabah 5.40'ta kalkan ilk trenden gece 00.04'te kalkan son trene kadar ve Tepeköy istasyonundan sabah 5.31'de kalkan ilk trenden gece 00.19'da kalkan son trene kadar hizmet vermektedir.[1][5] Tepeköy – Selçuk arasında ise günde 14 sefer düzenlenmektedir.[24] Cumaovası, Menemen ve Tepeköy istasyonları akslar arasındaki aktarma merkezleridir. Aliağa – Tepeköy arasında günlük 300.000'den fazla yolcu taşınmaktadır.[1] 2017'de taşınan yolcu sayısı 98 milyon olarak gerçekleşti.[2]
İZBAN, İzmirim Kart ile biniş yapılan diğer toplu taşıma sistemleriyle entegre durumdadır.[25] Yolcular bir kez ücret ödedikten sonra 90 dakika boyunca tüm toplu ulaşım araçlarına aktarma yapabilmektedir.[26] Ayrıca yolcular günün her saatinde bisikletleri ile trenlere binebilmektedir.[27] 15 Şubat 2018'den itibaren yolcular, gittikleri mesafenin ücretini ödemektedir.[28] Eylül 2023'te trenlerin seçilen istasyona kaç dakika sonra geleceğini gösteren bir mobil uygulama yayımlandı.[29]
İZBAN'ın Çiğli'de bulunan 77.000 m² büyüklüğündeki depo ve bakım atölyesi, Türkiye'nin bu alandaki en büyük tesisidir. Tesiste İZBAN trenlerine ek olarak ülkedeki diğer trenlerin de bakımı yapılmaktadır.[6]
İstasyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]136 kilometrelik İZBAN hattı üzerinde tamamı engelli erişimine sahip kırk bir istasyon bulunmaktadır. Güneyden kuzeye sırasıyla Selçuk, Belevi, Sağlık, Tepeköy, Torbalı, Kuşçuburun, Pancar, Tekeli, Develi, Cumaovası, Adnan Menderes Havalimanı, Sarnıç, Gaziemir, ESBAŞ, Semt Garajı, İnkılap, Koşu, Şirinyer, Kemer, Hilal, Alsancak, Halkapınar, Salhane, Bayraklı, Turan, Naldöken, Alaybey, Karşıyaka, Nergiz, Demirköprü, Şemikler, Mavişehir, Çiğli, Ata Sanayi, Egekent, Ulukent, Egekent 2, Menemen, Hatundere, Biçerova ve Aliağa istasyonları hizmet vermektedir.[30] Alaybey, Karşıyaka, Nergiz ve Şirinyer istasyonları yer altında, diğer istasyonlar yer üstündedir.[21]
Halkapınar ve Hilal istasyonlarından İzmir Metrosu'na; Çiğli, Alaybey, Halkapınar ve Alsancak istasyonlarından İzmir Tramvayı'na; Aliağa, Biçerova, Hatundere, Menemen, Ulukent, Egekent, Çiğli, Mavişehir, Turan, Bayraklı, Salhane, Halkapınar, Alsancak, Kemer, Şirinyer, Koşu, İnkılap, Semt Garajı, Esbaş, Gaziemir, Sarnıç, Adnan Menderes Havalimanı, Cumaovası, Tekeli, Pancar, Kuşçuburun, Torbalı, Tepeköy, Sağlık ve Belevi istasyonlarından ESHOT ve İZULAŞ otobüslerine aktarma yapılabilmektedir. Adnan Menderes Havalimanı'na hattın güneyindeki aynı adlı istasyondan ulaşılabilmektedir.[30] Selçuk, Sağlık, Tepeköy, Torbalı, Pancar, Cumaovası, Adnan Menderes Havalimanı, Gaziemir, Çiğli ve Menemen istasyonlarından ise TCDD Taşımacılık tarafından işletilen anahat trenleri ve bölgesel trenlere aktarma imkânı vardır.
2014 verilerine göre İZBAN'ın en yoğun istasyonları sırasıyla Halkapınar (9,5 milyon), Şirinyer (8,1 milyon), Karşıyaka (5,6 milyon), Çiğli (4,3 milyon) ve Hilal (4,2 milyon) oldu.[31]
Uzatmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Devam eden uzatmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]B1: Gürçeşme
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürçeşme Tren İstasyonu, Şirinyer – Kemer arasında inşası devam etmekte olan istasyondur.[32]
B1: Kâtip Çelebi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kâtip Çelebi Tren İstasyonu, Egekent – Ulukent arasında inşası devam etmekte olan istasyondur.[33]
B1: Aliağa - Bergama hattı
[değiştir | kaynağı değiştir]B1 hattının kuzeyde Aliağa'dan Bergama'ya uzatılan kısmıdır. Hat, 50 kilometre uzunluğunda olacak ve Aliağa OSB, Yenişakran, Zeytindağ, Yenikent, Bozköy, Bergama Otogarı ve Bergama olmak üzere 7 istasyondan oluşmaktadır. Hattın tamamlanmasıyla birlikle hattın mevcut uzunluğu 136 kilometreden 186 kilometreye ve istasyon sayısı 41'den 48'e yükselecektir. Hattın temeli 10 Haziran 2018'de atılmıştır.[34] Bu uzatmayla iki antik kent olan Efes ve Bergama'nın birleştirilmesi planlanmıştır.
Bu hattın yapımıyla beraber Egekent – Ulukent ile Egekent 2 – Menemen istasyonları arasına ikişer istasyon daha inşa edilecek ve B1 hattındaki istasyon sayısı 52'ye yükselecektir.[35]
Planlanan uzatmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]B2: Ödemiş – Bayındır – Torbalı hattı
[değiştir | kaynağı değiştir]Güneyde diğer hatlardan bağımsız olarak yapılması planlanan hatlardan ilkidir. Hattın, Ödemiş Merkez'den başlaması ve Ödemiş OSB, Beytiköy, İlkkurşun, Doyranlı, Derebaşı, Çatal, Yakaköy, Bayındır MYO, Bayındır ilçe merkezi, Furunlu, Elifli, Karpuzlu, Arıkbaşı, Taşkesik ve Gürgür yerleşim yerlerinden geçerek Torbalı'ya ulaşması ve mevcut demiryolunu takip ederek Halkapınar'da sona ermesi planlanmaktadır.[35]
B3: Tire – Bayındır – Torbalı hattı
[değiştir | kaynağı değiştir]Güneyde diğer hatlardan bağımsız olarak yapılması planlanan hatlardan ikincisidir. Hattın, Tire ilçe merkezinden başlaması ve Tire OSB'den geçerek Çatal'da B2 hattı ile birleşmesi ve Torbalı'ya ulaşması ve mevcut demiryolunu takip ederek Halkapınar'da sona ermesi planlanmaktadır.[35]
Torbalı – Tire – Ödemiş bağlantısı için birbirinden bağımsız iki ayrı hat yerine alternatif olarak Ödemiş, Tire, Belevi ve Torbalı arasında bir hat inşa edilmesi de düşünülmektedir.[35]
Trenler
[değiştir | kaynağı değiştir]Model | Görsel | Kod | Üretim tarihi | Türü | Güç | Üretici |
---|---|---|---|---|---|---|
E22000 | 22001 – 22033 | 2010 – 2011 | EMU | 25 kV 50 Hz AA katener | CAF | |
E22100 | 22101 – 22140 | 2012 – 2015 | EMU | 25 kV 50 Hz AA katener | Hyundai Rotem |
Mart 2008'de yapılan otuz üç adet EMU tren seti ihalesini İspanyol CAF firması kazanmıştır.[36] Tren setleri Nisan 2010'da Türkiye'ye gelmeye başlamıştır.[7] İZBAN, 30 Ağustos 2010'da hizmete girdiğinde yirmi dört vagonu bulunmaktaydı.[37] Ağustos 2011'de TCDD'den geçici bir süre için on adet E23000 tren seti kiralanmıştır.[38][39] Mart 2012'de Güney Koreli Hyundai Rotem firmasından kırk adet EMU tren seti satın alınmıştır.[40] Üç yıl içinde teslim edileceği açıklanan bu trenlerin tasarımını İzmirliler belirlemiştir.[41] İZBAN'ın şu andaki set sayısı 73, vagon sayısı ise 219'dur.[4][5] İZBAN tren setleri üç vagondan oluşmaktadır, 2.250 kişi kapasitelidir ve saatte maksimum 140 kilometre hıza çıkabilmektedir.[7][8] Tren setlerinin uzunluğu 70 metre, genişliği 2,95 metre, yüksekliği ise 3,85 metredir.[42][43] Seferler ikili veya üçlü setlerle yapıldığı için trenlerin uzunluğu en az 140, en çok 210 metreyi bulmaktadır.[43][44]
Güzergâh şeması
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "İZBAN Torbalı seferleri yarın başlıyor". izmir.bel.tr. 5 Şubat 2016. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2016.
- ^ a b "İZBAN, 2017'yi rekorlarla kapattı". Hürriyet. 2 Ocak 2018. 18 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.
- ^ "İZBAN'da genel müdür değişti". Hürriyet. 1 Nisan 2017. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ a b c "İZBAN, 5 yaşında". izban.com.tr. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2016.
- ^ a b c d e f g Demirci, Elif (3 Şubat 2016). "İZBAN açılışına yurt dışı rötarı". Hürriyet. İzmir. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2016.
- ^ a b c "Hakkımızda". izban.com.tr. 12 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2015.
- ^ a b c "Trenler İzmir'e geldi". Hürriyet. 30 Mayıs 2010. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ a b Oğuz, Mustafa (10 Temmuz 2010). "İzmir'e lüks banliyö treni". Hürriyet. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "İZBAN". TCDD. 12 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.
- ^ a b Sipahi, Deniz (31 Ağustos 2010). "İktidar ve muhalefet bir araya gelebilirmiş". Hürriyet. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2016.
- ^ a b Bolulu, Utku (30 Ağustos 2010). "İzmir banliyö hattında ilk yolculuk". Hürriyet. İzmir. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "İzmir'deki iş birliğine Cenevre'de uluslararası ödül". Hürriyet. 29 Mayıs 2013. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "İZBAN'da aktarma çilesi bitiyor". Hürriyet. 4 Ağustos 2013. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2016.
- ^ a b "İZBAN Torbalı'ya ulaştı". Hürriyet. İzmir. 6 Şubat 2016. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2016.
- ^ "Selçuk'un kurtuluş gününde çifte kutlama". Hürriyet. 8 Eylül 2017. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ "Torbalı'dan Belevi'ne İZBAN seferi başladı". Torbalı Güncel. 8 Nisan 2019. 3 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2019.
- ^ "Aliağa-Çandarlı-Bergama Raylı Sistemi ihracat kapısı olacak". Habertürk. 12 Haziran 2018. 17 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2018.
- ^ "İzmir'in Ulaşım Ana Planı 2030 açıklandı". Habertürk. 9 Ocak 2018. 18 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.
- ^ "Turkey's oldest train line operating again". Hürriyet (İngilizce). 19 Mart 2009. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "Torbalı hattının temeli atıldı". izban.com.tr. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2016.
- ^ a b c "İstasyonlar". izban.com.tr. 8 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2015.
- ^ "İstasyonlar". izban.com.tr. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "Coğrafi Bilgi Sistemleri". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 7 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020.
- ^ "İZBAN Selçuk'ta". izban.com.tr. 18 Eylül 2017. 18 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.
- ^ "İhale Karbil'in". Hürriyet. İzmir. 12 Aralık 2015. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "Yeni akıllı kartlar testte". Hürriyet. 4 Ekim 2015. 23 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "Bisikletlere Metro ve İZBAN ücretsiz". Yeni Asır. 13 Kasım 2015. 8 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2017.
- ^ "İzmir 'artı para' sistemine geçti". Milliyet. 15 Şubat 2018. 17 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2018.
- ^ "İZBAN'dan mobil uygulama hizmeti". Ege Telgraf. 6 Eylül 2023. 6 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2023.
- ^ a b "Ağ Haritası". izban.com.tr. 12 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "Dünya'nın çevresini 500 kez dolaştılar". Hürriyet. 29 Ocak 2015. 12 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "Vatandaş istedi yeni İZBAN durağının adı Gürçeşme oldu". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 21 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2023.
- ^ "İZBAN hattına iki yeni istasyon daha inşa ediliyor". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 19 Ağustos 2022. 9 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2022.
- ^ "Aliağa-Çandarlı-Bergama hatının temel atma töreni". Aliağa Kaymakamlığı. 12 Haziran 2018. 2 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ a b c d "UPİ2030 İzmir Ulaşım Ana Planı" (PDF). İzmir Büyükşehir Belediyesi. 26 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ Bolulu, Utku (17 Mart 2008). "Vagon ihalesi İspanyolların". Hürriyet. İzmir. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "İZBAN'ın çifte bayramı". Milliyet. 31 Ağustos 2017. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
- ^ "İZBAN'a 10 vagon". Hürriyet. 18 Ağustos 2011. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "İZBAN, 63 sete ulaştı". Hürriyet. 11 Ocak 2015. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ Taner, Burcu (17 Mart 2012). "İZBAN'ın 40 yeni treni satın alındı". Hürriyet. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "İzmir trenini seçti". Hürriyet. 14 Kasım 2012. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "İşte ilk Körfez Yunusu". izban.com.tr. 28 Kasım 2013. 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2016.
- ^ a b "İlk Yunuslar İzmir'de". Hürriyet. 19 Nisan 2014. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2016.
- ^ "İZBAN'dan 3'lü set formülü". haberekspres.com.tr. 28 Ekim 2014. 15 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2017.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- TCDD resmî sitesi 8 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TCDD Taşımacılık resmî sitesi 8 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İZBAN resmî sitesi 12 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İZBAN
- TCDD Taşımacılık Banliyö Trenleri
- İzmir banliyösü
- Aliağa'da ulaşım
- Bayraklı'da ulaşım
- Buca'da ulaşım
- Çiğli'de ulaşım
- Gaziemir'de ulaşım
- Karşıyaka'da ulaşım
- Konak'ta ulaşım
- Menderes'te ulaşım
- Menemen'de ulaşım
- Selçuk'ta ulaşım
- Torbalı'da ulaşım
- 2010'da tamamlanan ulaşım altyapısı
- 2016'da tamamlanan ulaşım altyapısı
- 2017'de tamamlanan ulaşım altyapısı
- Türkiye'deki havaalanı demiryolu bağlantıları