Ivan Pavlov: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
tNo edit summary |
||
| (erabiltzaileak berak tartean egindako 3 berrikuspen ez dira erakusten) | |||
| 1. lerroa: | 1. lerroa: | ||
{{Biografia_infotaula_automatikoa}} |
{{Biografia_infotaula_automatikoa}} |
||
'''Ivan Petrovitx Pavlov''' ({{lang-ru|Ива́н Петро́вич Па́влов |
'''Ivan Petrovitx Pavlov'''<ref>{{erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0156.pdf|izenburua=156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema|argitaratze-data=2009-02-27|argitaratze-lekua=Gasteiz|sartze-data=2024-05-08|argitaletxea=[[Euskaltzaindia]]|hizkuntza=eu}}</ref> ({{lang-ru|Ива́н Петро́вич Па́влов}}; [[Riazan]], [[1849]]ko [[irailaren 26]]a<sup>[[Gregoriotar egutegia|greg.]]</sup>/irailaren 14a<sup>[[juliotar egutegi|jul.]]</sup> – [[San Petersburgo|Leningrado]], [[1936]]ko [[otsailaren 27]]a) [[errusiar Inperioa|errusiar]] [[mediku]], [[fisiologia|fisiologo]] eta [[psikologia|psikologoa]] izan zen. [[Medikuntzako Nobel Saria|Medikuntzako Nobel saria]] erdietsi zuen [[1904]]an. |
||
== Biografia == |
== Biografia == |
||
| 22. lerroa: | 22. lerroa: | ||
Aurkikuntza horren ondorioz, fisiologoak esperimentu-sail bat bururatu zitzaion: kanpaia bat jotzea txakurrei janaria eman baino lehen, eta horrela, listu jariatua neurtzea. Pavlovek ohartu zuen txakurrak kanpai-hotsa janariarekin lotzeko entrenatuak izaten zirenean, listua jariatu behar zutela nahiz eta janaririk ez egon. Hau da, kanpai-hotsak listua eragiten zuela, janaria aurrean izan balute bezala. Esperimentuak frogatu zuen txakurren erantzun fisiologikoa (alegia, listu-jariaketa), kanpai-hotsaren estimuluari lotuta zegoela. |
Aurkikuntza horren ondorioz, fisiologoak esperimentu-sail bat bururatu zitzaion: kanpaia bat jotzea txakurrei janaria eman baino lehen, eta horrela, listu jariatua neurtzea. Pavlovek ohartu zuen txakurrak kanpai-hotsa janariarekin lotzeko entrenatuak izaten zirenean, listua jariatu behar zutela nahiz eta janaririk ez egon. Hau da, kanpai-hotsak listua eragiten zuela, janaria aurrean izan balute bezala. Esperimentuak frogatu zuen txakurren erantzun fisiologikoa (alegia, listu-jariaketa), kanpai-hotsaren estimuluari lotuta zegoela. |
||
== Irudi galeria == |
|||
<gallery> |
|||
Fitxategi:Портрет. Павлов И.П. и его будущая супруга С.В. Карчевская. Июль1880г(c)А.Ясвоин. (pavlovs museum).jpg|Ivan Pavlov eta haren emaztegaia Serafima Kartxevskaia (1880) |
|||
Fitxategi:Nesterov-Pavlov.jpg|[[Mikhail Nesterov]]. ''Ivan Pavloven erretratua'' (1935) |
|||
Fitxategi:Pavlov House Ryazan.JPG|Pavloven etxea ([[Riazan]]), gaur egun museoa |
|||
Fitxategi:One of Pavlov's dogs.jpg|Pavloven txakurretako bat, museoan gordea |
|||
</gallery> |
|||
== Erreferentziak == |
== Erreferentziak == |
||
| 28. lerroa: | 36. lerroa: | ||
== Kanpo estekak == |
== Kanpo estekak == |
||
{{bizialdia|1849ko|1936ko|Pavlov, Ivan}} |
{{bizialdia|1849ko|1936ko|Pavlov, Ivan}} |
||
{{Medikuntzako Nobel Saridunak}} |
{{Medikuntzako Nobel Saridunak}} |
||
| 36. lerroa: | 42. lerroa: | ||
[[Kategoria:Medikuntzako Nobel Saridunak]] |
[[Kategoria:Medikuntzako Nobel Saridunak]] |
||
[[Kategoria:Copley Domina]] |
[[Kategoria:Copley Domina]] |
||
[[Kategoria: |
[[Kategoria:Errusiako ateoak]] |
||
[[Kategoria:San Petersburgon hildakoak]] |
[[Kategoria:San Petersburgon hildakoak]] |
||
Hauxe da oraingo bertsioa, 21:39, 8 maiatza 2024 data duena
Ivan Petrovitx Pavlov[1] (errusieraz: Ива́н Петро́вич Па́влов; Riazan, 1849ko irailaren 26agreg./irailaren 14ajul. – Leningrado, 1936ko otsailaren 27a) errusiar mediku, fisiologo eta psikologoa izan zen. Medikuntzako Nobel saria erdietsi zuen 1904an.
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ivan Pavlov Ryazanen, Errusian, jaio zen. Aita, Peter Dmitrievich Pavlov, herriko apaiza zen, eta ama, Varvara Ivanovna, etxeko andre. Txikitan, Pavlov mutiko gogotsua zen eta lorategian orduak eta orduak pasatzea eta bizikletaz ibiltzea asko gustatzen zitzaion. Betidanik buru bitxia izan zuen, eta natura eta animaliekin kontaktuan egotea gustuko zuen. Ez omen zitzaion inporta etxeko lanak egitea edota bere 11 anai-arrebak zaintzea.
Handitzen zuen heinean, apaiz bihurtu eta teologia karrera ikastea planteatu zuen, baina nerabezaroan, Pavlovek Charles Darwinen eta Ivan Sechenoven obrekin interesatzen hasi zen. Horrek natur zientziak ikastera motibatu zion.
1870ean San Petersburgoko unibertsitatean matrikulatu zen, fisika, matematikak eta natur zientziak ikasteko. Unibertsitate urteetan zehar, bere fisiologia irakasleak eragin handia izan zuen berarengan, eta bere bizitzan hartu nahi zuen bidea hori izango zela erabaki zuen. Pavlovek beti ikasle bikain bat izan zen. 1875ean graduatu egin zen eta bere doktorego ikasketekin jarraitu zuen medikuntza kirurgikoko akademian fisiologia ikasten jarraitzeko. 1883an fisiologian doktoratu zen San Petersburgoko Unibertsitatean. 1891-1936 bitartean San Petersburgoko Medikuntza Institutuko Fisiologia departamentua zuzendu zuen. 1895etik 1925era Fisiologiako katedraren ardura izan zuen Osasun Akademia Militarrean[2].
Erreflexu ikasiaren edo erantzunaren gaia aztertu zuelako da ezaguna batez ere. Hain zuzen ere, zakur gosetu batekin egin zituen saioek eman zioten ospea. Animaliak janaria ikusi eta txirrina entzuten zuen, eta horren ondorioz, listua jariatzen zuen. Ariketa bera askotan errepikatu ondoren, zakurrak txirrina entzutean listua isurtzen zuen, baita janaririk ez zuenean ere. Hortik abiatuta giza jokaeraren eta nerbio sistemaren arteko harremanak aztertu zituen.
Fisiologiako lehenengo azterketak 1888tik 1890era arte egin zituen; odol-presioa eta bihotzaren fisiologia aztertu zituen batez ere. 1898tik 1930era arte digestio sistema (listu guruinaren jarioa) aztertu zuen, eta baldintzapeko erantzunaren eta bizkarrezurraren erantzunaren arteko harremanak finkatu zituen.
1904an Medikuntzako Nobel saria eman zioten, digestio guruinei buruz egin zituen azterketengatik.
Txakurren esperimentua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ivan Pavlov txakurrekin egin zituen esperimentuengatik ezaguna da. Nahiz eta gaur egun psikologia eta hezkuntzaren pertsona ospetsuenetariko bat izan, bere lehenengo asmoa ez zen ikaskuntza aztertzea, txakurren listu jariaketa baizik.
Bere esperimentuak egiten zituen bitartean, arreta deitu zion esperimentua behin eta berriz errepikatu ondoren, txakurrei lerdea zeriela Pavlov ikusten zutenean. Hori gertatzen zen, animaliek Pavlov atetik sartzen zen bakoitzean, edozein momentutan janaria jaso behar zutela ikasi zutelako.
Aurkikuntza horren ondorioz, fisiologoak esperimentu-sail bat bururatu zitzaion: kanpaia bat jotzea txakurrei janaria eman baino lehen, eta horrela, listu jariatua neurtzea. Pavlovek ohartu zuen txakurrak kanpai-hotsa janariarekin lotzeko entrenatuak izaten zirenean, listua jariatu behar zutela nahiz eta janaririk ez egon. Hau da, kanpai-hotsak listua eragiten zuela, janaria aurrean izan balute bezala. Esperimentuak frogatu zuen txakurren erantzun fisiologikoa (alegia, listu-jariaketa), kanpai-hotsaren estimuluari lotuta zegoela.
Irudi galeria
[aldatu | aldatu iturburu kodea]-
Ivan Pavlov eta haren emaztegaia Serafima Kartxevskaia (1880) -
Mikhail Nesterov. Ivan Pavloven erretratua (1935) -
Pavloven etxea (Riazan), gaur egun museoa -
Pavloven txakurretako bat, museoan gordea
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014/06/17 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ 156. Alfabeto zirilikoz idatzitako izenak euskarara aldatzeko transkripzio-sistema. Gasteiz: Euskaltzaindia (argitaratze data: 2009-02-27) (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
- ↑ Ivan Pavlov Nobelprize.org
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q42985
Multimedia: Ivan Pavlov / Q42985