Fáni Færeyja

Hlutföll: 16:22

Upprunalegi færeyski fáninn er varðveittur í kirkjunni í þorpinu Fámjin, en þaðan var einn hönnuða hans, Jens Olivur Lisberg, sem jafnframt varð fyrstur til að draga hann að húni.

Færeyski fáninn (færeyska: Merkið) var fyrst notaður árið 1919 en var fyrst viðurkenndur sem þjóðfáni Færeyinga af breska hersetuliðinu í seinni heimstyrjöldinni.

Saga

Það voru færeysku stúdentarnir Jens Olivur Lisberg, Janus Øssursson og Pauli Dahl sem hönnuðu fánann og er talið að hann hafi fyrst verið dreginn að húni eftir guðsþjónustu í Fámjins-kirkju 22. júní 1919. Farið var að nota hann á þriðja áratugnum og þó enn frekar á þeim fjórða, þótt hann væri ekki ríkisfáni og ólöglegt væri að flagga honum. Þetta leiddi til fánadeilu í Færeyska lögþinginu og á milli Færeyinga, ekki síst sjómanna, og danskra stjórnvalda.

Þann 9. apríl 1940, daginn sem Þjóðverjar hernámu Danmörku, var færeyski fáninn dreginn að húni á skipinu Eysturoggin, enda gátu færeysk skip ekki siglt undir dönskum fána á meðan Danmörk var hersetin af þýska hernum. Að kvöldi 13. apríl 1940 komu tveir vopnaðir breskir togarar og herskipið Suffolk á Havnarvág og ein herdeild var flutt í land. Þar með hófst hernám Breta í Færeyjum. Færeyingar tóku á móti Bretum sem vinum. Lögþingið mótmælti þó hernáminu til málamynda. Þann 25. sama mánaðar viðurkenndu Bretar færeyska fánann sem réttmætan þjóðfána.

Margir þýskir kafbátar voru á hafsvæðinu umhverfis Færeyjar og margar þýskar sprengjuflugvélar gerðu árásir á skipalestir Bandamanna frá flugvöllum í Noregi. Bretar gerðu fyrsta og eina flugvöll eyjanna og reistu við hann flugskýli, auk þess sem þeir komu upp sjóflughöfn til að auðvelda varnir eyjanna og komu fyrir loftvarnabyssum og lögðu tundurduflagirðingar í sundum og fjörðum. Hafsvæðið kringum eyjarnar var því mjög hættulegt en færeyskir sjómenn áttu ekki annars kost en að sigla áfram. Skortur var á fiski í Bretlandi og færeysk fiskiskip veiddu á heimamiðum og fluttu einnig fisk frá Íslandi á breska markaðinn. Á þessum siglingum urðu öll færeysk skip að flagga færeyskum fána og hafa orðin Faroes og Føroyar máluð á síðuna.

Síðan 1947 hefur 25. apríl verið fánadagur í Færeyjum. Í tengslum við að heimastjórnin var sett á stofn 1948 viðurkenndu dönsk yfirvöld fánann sem þjóðfána Færeyinga.

Úr lögum um færeyska fánann

Færeyski fáninn er krossfáni. Hann er hvítur, fagurrauður (PMS 032) og blár (PMS 300). Rauði krossinn er 1/8 af breidd fánans og blái krossinn 1/2 af rauða krossinum. Hvítu reitirnir eru ferhyrndir. Þeir sem eru næst stönginni eru jafnhliða en hinir tvisvar sinnum lengri. Hlutfallið á milli breiddar og lengdar fánans er 8-11.

Heimildir

• Fyrirmynd greinarinnar var „Merkið“ á færeysku útgáfu Wikipedia. Sótt 5. apríl 2011.