12 fibberwarie

12 fibberwarie is de 43ste daag van 't jaor in de Gregoriaanse kalender. Nog 322 daag (323 daag in ein sjrikkeljaor) pès 't eindj van 't jaor.

Gebäörtenisse

Ingebruuknumming van Radio Vaticaan,
op 12 fibberwarie 1938

• 1541 - Santiago in Chili wirt gesjtich door Pedro de Valdivia.
• 1922 - Kroaning van Paus Pius XI in Roame.
• 1832 - Ecuador annexeert de Galápagoseilande.
• 1838 - Paus Gregorius XVI creëert ach nuuj kardinale.
• 1904 - In Amsterdam wirt de eësjte tentoansjtèlling van de Rijwiel- en Automobielindustrie (RAI) geäöpend.
• 1912 - China geit euver op de Gregoriaanse kalender.
• 1912 - D'r kump ein eindj aan de Mantsjoe Qing-dynastie mèt de abdicatie van de 12-jaorige keizer van China Pu-Yi.
• 1931 - Ingebruuknumming van Radio Vaticana door Paus Pius XI. De zendinsjtallatie is óntwórpe door Guglielmo Marconi.
• 1957 - Bisjopswiejing van Wilhelmus Marinus Bekkers, Nederlandse bisjop-coadjutor van Bisdóm 's-Hertogenbosch.
• 1962 - De Deense euverheid lègk besjlaag op ein van de zèndjsjepe van zeëzender Radio Mercur.
• 1967 - Kees Verkerk wirt in Oslo waereldkampioen hardrieje op de sjaats.
• 1985 - Minister Elco Brinkman weigert de P.C. Hooft-pries oet te reike aan Hugo Brandt Corstius.
• 1993 - Gruwelike maord op James Bulger. Tweë jónges van 10 jaor awt óntveure, martele en vermaorde eine peuter van drie jaor.
• 1994 - Bisjhopswiejing van Ad van Luyn, bisjop van 't Bisdóm Rotterdam
• 2006 - Ireen Wüst wint goud op de 3000 m biej de Olympische Sjpele in Turijn.
• 2006 - Renate Groenewold wint zilver op de 3000 m biej de Olympische Sjpele in Turijn.
• 2005 - De nuje Ariane 5 ECA wirt succesvol gelanceerd, mèt aan baord de Sloshsat-FLEVO satelliet.
• 2009 - 't DNA-profiel van de Neanderthaler is in kaart gebrach.
• 2019 - In Sjpanje begintj 't perces taege de Catalaanse regioregering die in 2017 de ónaafhenkelikheid oetreep. De politici waere verdach van misbroek van euverheidsgeld en rebellie. In 't landj weurt gekald van 't 'perces van d'n iew'.
• 2019 - Macedonië verangert ziene naam officieel nao Rippubliek Noord-Macedonië. Hiemit weurt e lankjäörig dispuut mit Griekelandj opgelos.

Gebore

Charles Darwin,
gebaore 12 fibberwarie 1809

Abraham Lincoln
gebaore 12 fibberwarie 1809

• 1584 - Barlaeus, Nederlandse dichter (gesjtorve 1648)
• 1637 - Jan Swammerdam, Nederlandse natuurweitesjapper (gesjtorve 1680)
• 1728 - Étienne-Louis Boullée, Fransen arsjitek (gesjtorve 1799)
• 1768 - Keizer Franse II van Oasteriek van Habsburg, lètste keizer van 't Heilige Roamse Riek (gesjtorve 1835)
• 1777 - Friedrich de la Motte-Fouqué, Duutsje sjriever (gesjtorve 1843)
• 1791 - Jan David Zocher, Nederlandse architect en sjtedeboewkundige (gesjtorve 1870)
• 1800 - John Edward Gray, Britse zoöloog (gesjtorve 1875)
• 1809 - Charles Darwin, Èngelsje bioloog (gesjtorve 1882)
• 1809 - Abraham Lincoln, Amerikaanse president (gesjtorve 1865)
• 1851 - Hendrik van Bourbon-Parma, hertog van Bardi (gesjtorve 1905)
• 1869 - Kien Phuc, regerend keizer van Vietnam (gesjtorve 1884)
• 1877 - Louis Renault, autofabrikant (gesjtorve 1944)
• 1893 - Marcel Minnaert, Belzje bioloog, astrofysicus, didacticus, flamingant en marxist (gesjtorve 1970)
• 1893 - Steingrímur Steinþórsson, Ieslandse politicus (gesjtorve 1966)
• 1900 - Pink Anderson, Amerikaanse bluesmuzikant (gesjtorve 1974)
• 1906 - Jan Broeksz, Nederlandse journalist, ómrooppionier, politicus en radiopresentator (gesjtorve 1980)
• 1910 - Bernard Slicher van Bath, Nederlandse landjboewhistoricus (gesjtorve 2004)
• 1911 - Charles Mathiesen, Noorse sjaatser (gesjtorve 1994)
• 1913 - Tony Bell, Vlaamse zenger en acteur (gesjtorve 2006)
• 1914 - Nello Celio, Zjwitserse politicus (gesjtorve 1995)
• 1914 - Jacob Kraal, Nederlandse verzètssjtriejer (gesjtorve 1944)
• 1915 - Lorne Greene, Canadese acteur oet 'Bonanza' (gesjtorve 1987)
• 1921 - Walter Goddijn, Nederlandse theoloog (gesjtorve 2007)
• 1923 - Nand Buyl, Vlaamse acteur en regisseur (gesjtorve 2009)
• 1931 - Janwillem van de Wetering, Nederlandse sjriever, zakeman en avontureer (gesjtorve 2008)
• 1933 - Vladimir Suchanek, Tsjechische grafische kunstenaer
• 1939 - Ray Manzarek, Amerikaanse toetsenist
• 1942 - Ehud Barak, Israëlische generaal en premier (1999-2001)
• 1945 - Luc Dupanloup, Belzje teikenaer (gesjtorve 2000)
• 1945 - David Friedman, Amerikaanse econoom
• 1946 - Ever Meulen, Belzje illustrator
• 1947 - Jaap Dekker, Nederlandse componist en pianist
• 1949 - John Blankenstein, Nederlandse voetbalsjeidsrechter (gesjtorve 2006)
• 1950 - Angelo Branduardi, Italiaanse musicus en componist
• 1950 - Steve Hackett, Britse musicus (o.a. Genesis)
• 1952 - Michael McDonald, Amerikaans zanger
• 1956 - Ad Melkert, Nederlandse politicus en bewèndjveurder biej 't IMF
• 1957 - Willie Smits, Nederlandse bosjboewkundige, dererechteactivist en natuurbesjermer
• 1958 - Mary Chapin Carpenter, Amerikaanse singer-songwriter en countryzangeres
• 1961 - Tonnie Dirks, Nederlandse langeaafsjtandsluiper
• 1970 - Brian Roy, Nederlandse voetballer
• 1971 - Sanne Wallis de Vries, Nederlandse cabaretière
• 1973 - Gianni Romme, Nederlandse sjaatser

Gesjtorve

Immanuel Kant,
gesjtorve 12 fibberwarie 1804

• 1554 - Jane Grey (16), keuningin van Èngelandj
• 1689 - Marie Louise van Orléans (26), keuningin van Sjpanje
• 1692 - Hendrik Hamel (62), Nederlandse zeëvaarder en VOC-bookhawwer
• 1798 - Stanislaus II August Poniatowski (66), lètste keuning van ein zelfsjtendig Pole
• 1804 - Immanuel Kant (79), Duutsje filosoof
• 1916 - Richard Dedekind (84), Duutsje wiskundige
• 1929 - Lillie Langtry (75), Brits actrice
• 1935 - Auguste Escoffier (88), Franse chef-kok
• 1938 - Maurits Sabbe (65), Vlaamse sjriever
• 1945 - Walraven van Hall (39), Nederlandse bankeer en verzètssjtriejer
• 1947 - Kurt Lewin (56), Duutsje psycholoog
• 1952 - Rudolf Strnisko (71), Tsjechische beerbroewer
• 1959 - George Antheil (58), Amerikaanse componist
• 1976 - Sal Mineo (37), Amerikaanse acteur
• 1977 - Herman Dooyeweerd (82), Nederlandse filosoof
• 1978 - Cecilia Callebert (93), Vlaamse pianiste en componiste
• 1983 - Jan Klaassens (51), Nederlandse voetballer
• 1984 - Julio Cortázar (70), Argentijnse sjriever
• 1989 - Thomas Bernhard (58), Oastenriekse sjriever
• 1999 - Michel Seuphor (97), Belzje kunstenaer
• 2005 - Marinus van der Goes van Naters (104), Nederlandse politicus
• 2007 - Dé Stoop (87), Nederlandse sportbestuurder
• 2017 - Al Jarreau (76), Amerikaansen jazzzenger

Viering/herdènking

• VS - verjaordaag van Abraham Lincoln
• Chili - Ónaafhankelikheidsdaag (1818)
• 2002 - Chinees Nuujjaor
• 2009 - 200 jaor Darwin
• Roams-Katholieke kalender:
• Heilige Benedictus van Aniane († 821) (bisdóm Aoke & Sjtraatsburg)
• Heilige Alexis van Moskou († 1378)
• Heilige Damianus van Alexandrië