Jan Gabriel Grochmalicki

Jan Gabriel Grochmalicki
Data i miejsce urodzenia	24 marca 1883 ; Błażowa
Data i miejsce śmierci	15 kwietnia 1936 ; Poznań
	Profesor nauk przyrodniczych
	Specjalność: zoolog
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski
Doktorat	1908
Profesura	1921
	rektor Wszechnicy Piastowskiej dzisiejszego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Uczelnia	Uniwersytet Poznański
Okres spraw.	1926–1928
Poprzednik	Ludwik Sitowski
Następca	Edward Feliks Lubicz-Niezabitowski

Jan Gabriel Grochmalicki (ur. 24 marca 1883 w Błażowej, zm. 15 kwietnia 1936 w Poznaniu) – polski naukowiec, zoolog. W latach 1926–1928 rektor Uniwersytetu Poznańskiego.

Życiorys

Urodził się 24 marca 1883 r. w Błażowej, woj. lwowskim^[1], w wielodzietnej rodzinie organisty i rolnika Franciszka oraz jego żony Teresy z Bernharndów. Grochmaliccy byli organistami w Błażowej, od co najmniej 1805 r., kiedy to organistą był Michał Grochmalicki. Później byli nimi kolejni potomkowie tego rodu Jan, Konstanty, Maciej. Swoją edukację Jan Gabriel Grochmalicki rozpoczął w szkole ludowej w Błażowej, a następnie kontynuował w gimnazjum w Rzeszowie, które ukończył w 1902 r.

Kariera naukowa

W latach 1902–1906 studiował nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jana Kazimierza, tam też w 31 marca 1908 r. uzyskał doktorat filozofii w zakresie zoologii, a w roku 1914 habilitował się z zoologii i embriologii. W latach 1906–1914 pełnił funkcję asystenta w Katedrze Zoologii u prof. Józefa Nusbauma-Hilarowicza. W latach 1910–1914 był także nauczycielem gimnazjum IV we Lwowie, 27 października 1913 r. złożył egzamin nauczyciela szkół średnich^[1]. W latach 1913–1917 był sekretarzem w Muzeum im. Dzieduszyckich. Od 1908 r. był członkiem^[1], a w latach 1914–1918 pełnił funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika w Krakowie^[2].

W czasie I wojny światowej służył w Legionie Wschodnim, a następnie w armii austriackiej, jako bakteriolog.

Do Poznania Jan Gabriel Grochmalicki przeniósł się wraz z żoną lwowianką Eleonorą z Witkiewiczów, gdzie na Uniwersytecie Poznańskim objął funkcję kierownika katedry antropologii. Od 1 kwietnia 1919 r. był profesorem nadzwyczajnym. Ogłosił szereg prac z zakresu zoologii eksperymentalnej, fauny wodnej (głównie skorupiaki), o mięczakach bajkalskich i Świtezi, opisując wiele nowych gatunków i form. 1 października 1921 r. został mianowany profesorem zwyczajnym zoologii Uniwersytetu Poznańskiego. Od 1922 był członkiem Państwowej Rady Muzealnictwa oraz członkiem przybranym Towarzystwa Naukowego we Lwowie^[1].

W latach 1926–1928 pełnił funkcję rektora poznańskiej uczelni. Dał się poznać, jako uzdolniony organizator. W okresie jego kadencji oddano do użytku wiele nowych budynków, z powodzeniem zabiegał też o pozyskanie funduszy na rozwój uczelni. Nad Jeziorem Kierskim pod Poznaniem zorganizował Stację Hydrobiologiczną, gdzie koncentrowały się badania faunistyczne i hydrobiologiczne pracowników katedry. Od roku 1929 był członkiem PAU.

Śmierć

Zmarł 15 kwietnia 1936 w szpitalu sióstr Elżbietanek w Poznaniu, po zachorowaniu na różę^[3]. Został pochowany na Cmentarzu parafii św. Wojciecha w Poznaniu.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 96. [dostęp 2021-07-23].
↑ Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika w Krakowie. [dostęp 2013-05-16].
↑ Zgon ś .p. prof. Grochmalickiego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 88 z 17 kwietnia 1936.

Bibliografia

Gabriel Brzęk, Grochmalicki Jan Gabriel (1882–1936), profesor zoologii, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom VIII (przewodniczący Komitetu Redakcyjnego Kazimierz Lepszy), Wrocław–Kraków–Warszawa 1959–1960, s. 582–583 (tu data urodzenia: 23 marca 1882).
Andrzej Dzięczkowski, Grochmalicki Jan Gabriel (1883–1936), zoolog, działacz ochrony przyrody, prof. UP, [w:] Wielkopolski słownik biograficzny (przewodniczący Komitetu Redakcyjnego Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski), Warszawa–Poznań 1983, s. 230.
Aleksander Wróblewski, Grochmalicki Jan Gabriel (1883–1936), zoolog, [w:] Słownik biologów polskich (redaktor Stanisław Feliksiak), Warszawa 1987, s. 195.
Andrzej Śródka, Uczeni polscy XIX–XX stulecia, tom I: A–G, Warszawa 1994, s. 575–576 (z fotografią).
Małgorzata Kutrzeba, Norbert Kroemeke: Znani Błażowiacy. biblioteka.blazowa.net. [dostęp 2016-04-02].
Tomasz Schramm, Anna Marciniak, Poczet rektorów Almae Matris Posnaniensis, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, [w:] Wydawnictwo Naukowe UAM, 2004, s. 290.

Linki zewnętrzne

Poczet rektorów UAM: Jan Gabriel Grochmalicki. amu.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-10)].
Prace Jana Grochmalickiego w serwisie Polona.pl

[:0-1] Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 96. [dostęp 2021-07-23].

[2] Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika w Krakowie. [dostęp 2013-05-16].

[3] Zgon ś .p. prof. Grochmalickiego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 88 z 17 kwietnia 1936.

[1]

[2]

[3]

Rektorzy Uniwersytetu Poznańskiego (1919–1939)	Heliodor Święcicki (1919–1923) Zygmunt Lisowski (1923–1924) Stanisław Dobrzycki (1924–1925) Ludwik Sitowski (1925–1926) Jan Gabriel Grochmalicki (1926–1928) Edward Feliks Lubicz-Niezabitowski (1928–1929) Stanisław Wincenty Kasznica (1929–1931) Jan Sajdak (1931–1932) Stanisław Pawłowski (1932–1933) Stanisław Runge (1933–1936) Antoni Peretiatkowicz (1936–1939)
Rektorzy tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich (1940–1945)	Ludwik Jaxa-Bykowski (1941–1943) Roman Pollak (1943–1945)
Rektorzy Uniwersytetu Poznańskiego (1945–1955)	Stefan Tytus Dąbrowski (1945–1946) Stefan Błachowski (1946–1948) Kazimierz Ajdukiewicz (1948–1952) Jerzy Suszko (1952–1955)
Rektorzy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (od 1955)	Jerzy Suszko (1955–1956) Alfons Klafkowski (1956–1962) Gerard Labuda (1962–1965) Czesław Łuczak (1965–1972) Benon Miśkiewicz (1972–1981) Janusz Ziółkowski (1981–1982) Zbigniew Radwański (1982–1984) Franciszek Kaczmarek (1984–1985) Jacek Fisiak (1985–1988) Bogdan Marciniec (1988–1990) Jerzy Fedorowski (1990–1996) Stefan Jurga (1996–2002) Stanisław Lorenc (2002–2008) Bronisław Marciniak (2008–2016) Andrzej Lesicki (2016–2020) Bogumiła Kaniewska (od 2020)