Stanisław Dobrzycki

Stanisław Dobrzycki
	; Stanisław Dobrzycki przed 1929 rokiem
Data i miejsce urodzenia	30 marca 1875 ; Krzęcin
Data i miejsce śmierci	15 lipca 1931 ; Poznań
	Profesor nauk historycznych
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Profesura	1919
	rektor
Uczelnia	Uniwersytet Poznański
Okres spraw.	1924–1925
Poprzednik	Zygmunt Lisowski
Następca	Ludwik Sitowski
	Odznaczenia

Stanisław Dobrzycki (ur. 30 marca 1875 w Krzęcinie k. Skawiny, zm. 15 lipca 1931 w Poznaniu) – polski historyk literatury, rektor Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1924–1925, slawista.

Życiorys

Syn Marcina (organisty) i Heleny z Podoskich. Uczęszczał do gimnazjum Św. Anny w Krakowie (1885–1893), następnie studiował filologię na Uniwersytecie Jagiellońskim (1893–1897), m.in. pod kierunkiem Jana Baudouina de Courtenay (opiekuna pracy doktorskiej) i Stanisława Tarnowskiego, a później jeszcze przez rok na uniwersytecie praskim (1897–1898)^[1].

Kariera naukowa

Stanisław Dobrzycki jako rektor Uniwersytetu Poznańskiego

W 1898 obronił doktorat na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy O mowie ludowej we wsi Krzęcinie wydanej drukiem tego samego roku^[2]. W latach 1899–1901 pracował jako nauczyciel języka polskiego w Krakowie i Bochni. W 1901 wyjechał do Szwajcarii, gdzie został profesorem nadzwyczajnym oraz kierownikiem Katedry Języków i Literatur Słowiańskich na Uniwersytecie we Fryburgu. W 1906 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego, a w roku akademickim 1911–1912 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego. W 1909 bez powodzenia ubiegał się o Katedrę Historii Literatury Polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim (po Stanisławie Tarnowskim).

Podczas I wojny światowej członek Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce^[3].

W 1919, po powrocie do Polski został profesorem Uniwersytetu Poznańskiego i kierował I Katedrą Historii Literatury Polskiej. W latach 1920–1921 był dziekanem Wydziału Filozoficznego, w roku akademickim 1924–1925 pełnił funkcję rektora, rok później – prorektora. Prowadził wykłady z historii literatury staropolskiej. W 1926 został wybrany na członka korespondenta PAU, należał także do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1920: członek zwyczajny, 1923–1926: sekretarz generalny). W listopadzie 1925 wyróżniono go jednogłośnym wyborem na przedstawiciela uniwersytetów europejskich na obchodach półwiecza Institut Catholique w Paryżu. 30-lecie pracy naukowej Dobrzyckiego uhonorowano wydaniem Księgi pamiątkowej ku uczczeniu 30-letniej pracy naukowej i nauczycielskiej Stanisława Dobrzyckiego (1928) i uroczystym jubileuszem na Uniwersytecie Poznańskim. Był kuratorem i filistrem honorowym Korporacji Chrobria^[4].

W pracy naukowej zajmował się historią literatury polskiego średniowiecza i Odrodzenia, literaturą ludową oraz metodologią badań literackich. Uważał, że na zjawiska literackie duży wpływ mają czynniki socjologiczne oraz warunki topograficzne. Zainicjował szerokie badania nad twórczością Kochanowskiego, m.in. pod kątem językowym; dokonał szczegółowej analizy hymnu Czego chcesz od nas, Panie. Analizował również twórczość innych autorów, zwłaszcza Mickiewicza; przygotował wydanie Żywota Adama Mickiewicza autorstwa syna poety Władysława (1929–1931, 2 tomy). Zajmował się badaniem kolęd staropolskich i ich związkami z kolędami czeskimi. W czasie pracy w Szwajcarii współpracował z wydawaną tamże Encyklopedią Polską (1915–1919). W gronie jego uczniów byli m.in. Tytus Benni i Ludwik Bronarski.

Śmierć

Zmarł po długiej i ciężkiej chorobie 15 lipca 1931 roku w Poznaniu. Pogrzeb odbył się w sobotę 18 lipca 1931 roku. Pochód żałobny przeszedł z domu żałoby przy ul. Matejki 53, przed Aulą Uniwersytecką, gdzie nastąpiło pożegnanie zmarłego, aż do miejsca pochówku na cmentarzu parafialnym św. Marcina w Poznaniu przy ul. Bukowskiej^[5], który po wojnie zlikwidowano, rozbudowując tereny Międzynarodowych Targów Poznańskich.

Jego pamięć Uniwersytet Poznański uczcił 25 lutego 1932 roku akademią żałobną, połączoną z uchwałą Senatu, ustanawiającą (pochodzące z odsetek, ze składek ofiarowanych przez społeczność uniwersytecką – kolegów z wszystkich wydziałów) „Stypendium prof. Stanisława Dobrzyckiego”, przyznawane corocznie w dniu 8 maja studentowi polonistyki za najlepszą pracę^[6].

Wybrane prace

Studia nad średniowiecznym piśmiennictwem polskim, 1901
Spis literackich artykułów i rozpraw Mochnackiego, 1903
Samogłoski nosowe w gwarze kilkunastu wsi góralskich w powiecie myślenickim i limanowskim, 1905
Kochanowski w „Roxolankach”, 1906
Pieśni Kochanowskiego, 1906
„Nie-boska komedia”, 1907
Z dziejów literatury polskiej, 1907
Psałterz Kochanowskiego (1910)
Sebastian Grabowiecki i jego „Rymy duchowne”, 1910
Notatki do dziejów języka polskiego literackiego, 1911
La letteratura polacca, 1916
O kolędach, 1923
Historia literatury polskiej, 1927
Ze studiów o Kochanowskim, 1929

Ordery i odznaczenia

Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 1925)

Życie prywatne

Od 1903 był żonaty z Marcjanną Świerczewską^[7]. Miał sześcioro dzieci w tym trzech synów: Stanisława – juniora (ur. 1905), profesora matematyki na Politechnice Lubelskiej, Jana (ur. 1917), profesora cukrownictwa Politechniki Łódzkiej i Jerzego (ur. 1927), profesora historii nauki w Instytucie Historii Nauki, Oświaty i Techniki PAN oraz trzy córki: Irenę (ur. 1909), profesora literatury angielskiej na Uniwersytecie Warszawskim, Annę (ur. 1920), historyka sztuki w Poznaniu i Marię (ur. 1906), romanistkę, żonę Stanisława Kolbuszewskiego^[8].

Przypisy

↑ Julian Krzyżanowski, Neoromantyzm polski, 1890–1918, Ossolineum, 1980
↑ Stanisław Dobrzycki 1898 ↓.
↑ Jerzy Holzer, Jan Molenda, Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa 1967, s. 355
↑ Korporacja Akademicka "Chrobria" w Poznaniu
↑ Orędownik Ostrowski: pismo na miasto i powiaty Ostrowski i Odolanowski oraz miast Ostrowa, Odolanowa, Sulmierzyc i Raszkowa 1931.07.17 R.80 Nr 57, Dziennik Ostrowski, 1931.07.17.
↑ Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za rok szkolny 1931/32 za Rektoratu Prof. Dr. Jana Sajdaka i otwarcie roku szkolnego 1932/33 przez nowego Rektora Prof. Dr. Stanisława Pawłowskiego w dniu 23 października 1932 roku, Poznań, 1932
↑ Bożena Knopek, Maria Zielińska, Wielkopolski Słownik Biograficzny Polskie towarzystwo historyczne, Państwowe Wydawn. Nauk., 1981, ISBN 83-01-02722-3, 9788301027223
↑ Magdalena Bajer, Humanistyka z przyrodoznawstwem i osmoza między nimi, otwartość na przyrodę i na sztukę – pojawiają się w historii tych dwu rodzin co najmniej przez trzy pokolenia

Bibliografia

Stanisław Dobrzycki: O mowie ludowej we wsi Krzęcinie. Kraków: Akademia Umiejętności, 1898.
Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1983.

Linki zewnętrzne

Poczet Rektorów UAM: Stanisław Dobrzycki. amu.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-20)].
Prace Stanisława Dobrzyckiego w bibliotece Polona

[1] Julian Krzyżanowski, Neoromantyzm polski, 1890–1918, Ossolineum, 1980

[CITEREFStanisław_Dobrzycki1898-2] Stanisław Dobrzycki 1898 ↓.

[3] Jerzy Holzer, Jan Molenda, Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa 1967, s. 355

[4] Korporacja Akademicka "Chrobria" w Poznaniu

[5] Orędownik Ostrowski: pismo na miasto i powiaty Ostrowski i Odolanowski oraz miast Ostrowa, Odolanowa, Sulmierzyc i Raszkowa 1931.07.17 R.80 Nr 57, Dziennik Ostrowski, 1931.07.17.

[6] Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za rok szkolny 1931/32 za Rektoratu Prof. Dr. Jana Sajdaka i otwarcie roku szkolnego 1932/33 przez nowego Rektora Prof. Dr. Stanisława Pawłowskiego w dniu 23 października 1932 roku, Poznań, 1932

[7] Bożena Knopek, Maria Zielińska, Wielkopolski Słownik Biograficzny Polskie towarzystwo historyczne, Państwowe Wydawn. Nauk., 1981, ISBN 83-01-02722-3, 9788301027223

[8] Magdalena Bajer, Humanistyka z przyrodoznawstwem i osmoza między nimi, otwartość na przyrodę i na sztukę – pojawiają się w historii tych dwu rodzin co najmniej przez trzy pokolenia

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Rektorzy Uniwersytetu Poznańskiego (1919–1939)	Heliodor Święcicki (1919–1923) Zygmunt Lisowski (1923–1924) Stanisław Dobrzycki (1924–1925) Ludwik Sitowski (1925–1926) Jan Gabriel Grochmalicki (1926–1928) Edward Feliks Lubicz-Niezabitowski (1928–1929) Stanisław Wincenty Kasznica (1929–1931) Jan Sajdak (1931–1932) Stanisław Pawłowski (1932–1933) Stanisław Runge (1933–1936) Antoni Peretiatkowicz (1936–1939)
Rektorzy tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich (1940–1945)	Ludwik Jaxa-Bykowski (1941–1943) Roman Pollak (1943–1945)
Rektorzy Uniwersytetu Poznańskiego (1945–1955)	Stefan Tytus Dąbrowski (1945–1946) Stefan Błachowski (1946–1948) Kazimierz Ajdukiewicz (1948–1952) Jerzy Suszko (1952–1955)
Rektorzy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (od 1955)	Jerzy Suszko (1955–1956) Alfons Klafkowski (1956–1962) Gerard Labuda (1962–1965) Czesław Łuczak (1965–1972) Benon Miśkiewicz (1972–1981) Janusz Ziółkowski (1981–1982) Zbigniew Radwański (1982–1984) Franciszek Kaczmarek (1984–1985) Jacek Fisiak (1985–1988) Bogdan Marciniec (1988–1990) Jerzy Fedorowski (1990–1996) Stefan Jurga (1996–2002) Stanisław Lorenc (2002–2008) Bronisław Marciniak (2008–2016) Andrzej Lesicki (2016–2020) Bogumiła Kaniewska (od 2020)