Przejdź do zawartości

Podział administracyjny I Rzeczypospolitej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Podział administracyjny I RP. Stan prawny na rok 1619
Podział administracyjny w 1764
Podział administracyjny w latach 1773–1793
Szczegółowy podział na województwa i powiaty, stan prawny na rok 1619
Podział Rzeczypospolitej Obojga Narodów na prowincje
Fragment obrazu Bernarda Bellotta Elekcja Stanisława Augusta przedstawiający elekcję Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 na Woli, widoczne koło rycerskie z chorągwiami województw

Podział administracyjny I Rzeczypospolitej był pochodną skomplikowanej historii wewnętrznych zmian terytorialnych sięgających czasów rozbicia dzielnicowego w Polsce oraz zewnętrznych strat i nabytków terytorialnych Polski i Litwy.

Pojęcie Rzeczpospolita Obojga Narodów odnosi się do państwa polskiego od unii lubelskiej (1569) do ostatniego rozbioru. Rzeczpospolita składała się z dwóch części: Korony Królestwa Polskiego (potocznie – Korony) i Wielkiego Księstwa Litewskiego (potocznie – Litwy), które posiadały dużą niezależność przejawiającą się również w administracji terytorialnej.

Korona dzieliła się na dwie prowincje: wielkopolską (do której zaliczano również Mazowsze i Prusy Królewskie) oraz małopolską (z Rusią Czerwoną, Podolem, Wołyniem i Ukrainą).

Pod koniec XVI wieku Korona (bez Warmii) zajmowała obszar 180 638 km², na którym znajdowało się 24 650 miejscowości (i osad), przy średniej gęstości zaludnienia 13,6 miejscowości na 100 km².[1]

Prowincja wielkopolska

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: prowincja wielkopolska.

Wielkopolska

[edytuj | edytuj kod]

Mazowsze

[edytuj | edytuj kod]

Od 1466 do 1537 całe województwo było jednym powiatem. W 1537 zostało podzielone na dwa powiaty: powiat michałowski i powiat chełmiński. W 1764 podzielono je na 7 powiatów: chełmiński, toruński, grudziądzki, radzyński, kowalewski, brodnicki i nowomiejski, a następnie w 1767 dodano jeszcze dwa kolejne, golubski i łasiński, jednak decyzje te nigdy nie weszły w życie.

Prowincja małopolska

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: prowincja małopolska.

Małopolska

[edytuj | edytuj kod]

Podlasie

[edytuj | edytuj kod]

Prowincja litewska (Wielkie Księstwo Litewskie)

[edytuj | edytuj kod]

Inne terytoria

[edytuj | edytuj kod]

Od 1582 trzy prezydia (od 1598 nazywane województwami):

Od 1667 (faktycznie od 1620):

Domena we władaniu biskupów krakowskich, tytułujących się książętami siewierskimi, formalnie włączone do Polski w 1790.

Województwa utworzone na sejmie grodzieńskim 23 listopada 1793

[edytuj | edytuj kod]
Województwa utworzone na sejmie grodzieńskim

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ziemie polskie Korony w drugiej połowie XVI wieku. Wydanie zbiorcze, pod red. M. Słonia, cz. II: Komentarz, indeksy (Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku. Wydanie zbiorcze serii, pod red. H. Rutkowskiego i M. Słonia), Warszawa 2021, s. 740 [1]; cz. I: Mapy i plany [2]; Ziemie polskie Korony w drugiej połowie XVI w. w formie cyfrowej dostępne na: Atlas Fontium [3]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy