Posłowie do Krajowej Rady Narodowej

Skład Krajowej Rady Narodowej ulegał ciągłym zmianom. Jego większość stanowili działacze komunistyczni i pozyskani przez nich działacze lewicowi. Wśród nich wielu było też agentów NKWD. Znaczną część składu stanowili działacze ludowi, zarówno sympatyzujący z rządem komunistycznym jak i skupieni przy byłym premierze Mikołajczyku. W celu podniesienia prestiżu KRN pozyskano też przedwojennych parlamentarzystów, którzy przetrwali wojnę oraz grupę wybitnych osobistości. Specyficzną grupę stanowili posłowie zgłoszeni przez Związek Patriotów Polskich – niektórzy nie uczestniczyli w pracach KRN lub zachowało się o ich działalności niewiele informacji. Aby zdobyć poparcie społeczne zachowano system wielopartyjny, jednak wszystkie partie polityczne infiltrowane były przez komunistów. Nowi posłowie obejmowali mandat poprzez dokooptowanie po zgłoszeniu przez różne partie lub środowiska, pozyskane do współpracy z władzami komunistycznymi. Powodami opuszczenia szeregów KRN było: śmierć posła, zrzeczenie się mandatu, aresztowanie przez bezpiekę lub odwołanie na wniosek zgłaszającego.

KRN powstała w konspiracji w noc sylwestrową z 31 grudnia 1943 na 1 stycznia 1944 roku, z inicjatywy Polskiej Partii Robotniczej w lokalu znajdującym się w nieistniejącej kamienicy przy ul. Twardej 22^[1] w Warszawie. W zebraniu założycielskim wzięli udział prawie wyłącznie członkowie PPR (14 na 19 uczestników)^[2], organizatorzy zdołali pozyskać tylko dwóch działaczy socjalistycznych (Edward Osóbka-Morawski i Jan Haneman). W charakterze gości i obserwatorów zaproszono dwóch innych działaczy (Antoni Korzycki i Franciszek Litwin), którzy zaczęli występować jako reprezentanci ruchów ludowych dopiero na przełomie lutego i marca 1944, po przejęciu przez PPR jednego z mniejszych ugrupowań o tym charakterze^[3]. W posiedzeniu wzięła też udział przedstawicielka Żydowskiego Związku Robotniczego Pola Elster^[4].

W skład Prezydium KRN weszli: Bolesław Bierut (przewodniczący, od 31 grudnia 1944 – Prezydent KRN), Edward Osóbka-Morawski (wiceprzewodniczący), Władysław Kowalski (członek), Michał Rola-Żymierski (członek) i Kazimierz Mijal (sekretarz). W skład KRN na pierwszym posiedzeniu weszli również m.in. Władysław Gomułka, Ignacy Loga-Sowiński, Franciszek Jóźwiak, Zenon Kliszko, Stanisław Szwalbe, Stanisław Tołwiński^[5].

Dekretem z 28 czerwca 1945 r. KRN powołała Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. W konsekwencji konferencji moskiewskiej w czerwcu 1945, skład KRN został poszerzony o kilkunastu, a później kilkudziesięciu przedstawicieli grupy Stanisława Mikołajczyka. 28 czerwca 1945 roku do składu Prezydium KRN dokooptowano schorowanego już Wincentego Witosa (PSL) (faktycznie nie wykonywał funkcji) i Stanisława Grabskiego (bezpartyjny, przed wojną związany z endecją) oraz jednocześnie przedstawiciela lubelskiej PPS Stanisława Szwalbego. Zostali oni wiceprezydentami KRN.

W lipcu 1945 KRN składała się z 273 posłów (PPR – 97, PPS – 77, SL (lubelskie) – 56, SD – 17, niezrzeszeni – 26), w grudniu 288 (w tym 55 z PSL i 15 ze Stronnictwa Pracy), w październiku 1946, po „otworzeniu się na nowe środowiska” do KRN zaczęli dołączać działacze innych ugrupowań (głównie środowisk mikołajczykowskiego PSL). Ostatecznie KRN liczyła 444 członków (tyle ile polski Sejm przedwojenny) w tym: PPR – 135, PPS – 111, SL – 62, PSL – 57, SD – 37, SP – 14, mniejszość żydowska (po jednym reprezentancie „Bundu”, komunistów i syjonistów – 3), niezrzeszeni 26. Oprócz komunistów z PPR zasiadali w niej członkowie RPPS, GL, ZWM, SL (lubelskiego), SD, SP, działacze „niezależni” (np. wywodzący się z PPR i rzekomo reprezentujący Komitet Inicjatywy Narodowej) oraz niewielka grupa posłów żydowskich.

Oficjalnie KRN zakończyła działalność 19 stycznia 1947 po sfałszowanych przez PPR na korzyść Bloku Demokratycznego wyborach do Sejmu Ustawodawczego.

Bund

Michał Szuldenfrei

Poalej Syjon-Lewica

Polska Partia Robotnicza

Polska Partia Socjalistyczna

Polskie Stronnictwo Ludowe

Polskie Stronnictwo Ludowe Nowe Wyzwolenie

Robotnicza Partia Polskich Socjalistów

Stronnictwo Demokratyczne

Stronnictwo Ludowe (lubelskie)

Stronnictwo Pracy

Zjednoczenie Syjonistów Demokratów Ichud

Emil Sommerstein

posłowie bezpartyjni

Przypisy

↑ Lucyna Zapałowska. Ulica Twarda. „Stolica”. 17, s. 4, 27 kwietnia 1980.
↑ Marek Łatyński: Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, ISBN 83-7095-056-6, s. 64. Por. też Władysław Gomułka, Pamiętniki, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1994, t. II, ISBN 83-7066-553-5, s. 376.
↑ ...pozostałe organizacje (...) były czystą fikcją w tym znaczeniu, że reprezentowali je członkowie PPR, którzy w okresie przedwojennym (jeszcze jako członkowie KPP-przyp. aut.) przyjmowali jakiś udział w ich działalności lub przynależeli do nich w charakterze członków. (...) „Realistyczny wydźwięk polityczny, lecz o niewielkim znaczeniu, miał podpis «grupa działaczy Stronnictwa Ludowego i Batalionów Chłopskich» z tym zastrzeżeniem, że w grupie tej w ogóle nie było działaczy BCh” – Władysław Gomułka Pamiętniki, BGW, Warszawa 1994, ISBN 83-7066-553-5, tom II, s. 327.
↑ WładysławW. Gomułka WładysławW., Pamiętniki, AndrzejA. Werblan (red.), t. II, Warszawa: BGW, 1994, s. 281, ISBN 83-7066-553-5, OCLC 749646812 .
↑ Andrzej Werblan Władysław Gomułka. Sekretarz Generalny PPR Książka i Wiedza 1988 str. 180-183 ISBN 83-05-11972-6.

[1] Lucyna Zapałowska. Ulica Twarda. „Stolica”. 17, s. 4, 27 kwietnia 1980.

[2] Marek Łatyński: Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, ISBN 83-7095-056-6, s. 64. Por. też Władysław Gomułka, Pamiętniki, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1994, t. II, ISBN 83-7066-553-5, s. 376.

[3] ...pozostałe organizacje (...) były czystą fikcją w tym znaczeniu, że reprezentowali je członkowie PPR, którzy w okresie przedwojennym (jeszcze jako członkowie KPP-przyp. aut.) przyjmowali jakiś udział w ich działalności lub przynależeli do nich w charakterze członków. (...) „Realistyczny wydźwięk polityczny, lecz o niewielkim znaczeniu, miał podpis «grupa działaczy Stronnictwa Ludowego i Batalionów Chłopskich» z tym zastrzeżeniem, że w grupie tej w ogóle nie było działaczy BCh” – Władysław Gomułka Pamiętniki, BGW, Warszawa 1994, ISBN 83-7066-553-5, tom II, s. 327.

[4] WładysławW. Gomułka WładysławW., Pamiętniki, AndrzejA. Werblan (red.), t. II, Warszawa: BGW, 1994, s. 281, ISBN 83-7066-553-5, OCLC 749646812 .

[5] Andrzej Werblan Władysław Gomułka. Sekretarz Generalny PPR Książka i Wiedza 1988 str. 180-183 ISBN 83-05-11972-6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Rzeczpospolita Polska (1919–1939)	Sejm Ustawodawczy (1919–1922) I kadencja (1922–1927) II kadencja (1928–1930) III kadencja (1930–1935) IV kadencja (1935–1938) V kadencja (1938–1939)
Rzeczpospolita Polska (1944–1952)	Krajowa Rada Narodowa (1944–1947) Sejm Ustawodawczy (1947–1952)
Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952–1989)	I kadencja (1952–1956) II kadencja (1957–1961) III kadencja (1961–1965) IV kadencja (1965–1969) V kadencja (1969–1972) VI kadencja (1972–1976) VII kadencja (1976–1980) VIII kadencja (1980–1985) IX kadencja (1985–1989) X kadencja (1989–1991)
Rzeczpospolita Polska (od 1989)	X kadencja (1989–1991) I kadencja (1991–1993) II kadencja (1993–1997) III kadencja (1997–2001) IV kadencja (2001–2005) V kadencja (2005–2007) VI kadencja (2007–2011) VII kadencja (2011–2015) VIII kadencja (2015–2019) IX kadencja (2019–2023) X kadencja (2023–2027)