Tampon devlet
| Siyaset serisinin bir parçası |
| Hükûmet biçimleri |
|---|
| Hükûmet biçimleri listesi |
Tampon devlet, iki rakip veya potansiyel düşman olan büyük güç arasında coğrafi olarak yer alan bir ülkedir.[1] Bazen varlığı, onlar arasında çatışmayı önlemek amacıyla düşünülebilir. Bir tampon devlet, bazen iki büyük güç arasında anlaşmaya varılan bir bölge olup, her iki gücün askeriye ev sahipliği yapmaması anlamında silahsızlandırılmıştır (ancak genellikle kendi askerî güçleri bulunur). Çevresindeki güçlerden birinin bir tampon devleti işgal etmesi genellikle güçler arasında savaşa neden olur.
Araştırmalar, tampon devletlerin, tampon olmayan devletlere kıyasla daha yüksek bir olası fethedilme ve işgal edilme riskine sahip olduğunu göstermektedir. Çünkü "büyük güçlerin korumaya ilgi duyduğu tampon devletler, aslında ölüm riski yüksek bir gruptadır. Tampon devletleri çevreleyen bölgesel veya büyük güçler, stratejik bir zorunlulukla tampon devletleri ele geçirmeye yönelmektedir: Bu güçler, tamponu etkisiz hale getirmekte başarısız olursa, rakiplerinin onu ele geçireceğinden endişe etmektedir. Bununla birlikte, bu endişeler tampon olmayan devletler için geçerli değildir. Burada güçler, etki veya kontrol konusunda rekabetle karşılaşmadığı için böyle bir endişe taşımaz."[2]
Tampon devletler, gerçek anlamda bağımsız olduklarında genellikle tarafsız bir dış politika izler ve bu durum onları uydu devletlerden ayırır. Tampon devletlerin kavramı, 18. yüzyılda Avrupa'nın stratejik ve diplomatik düşüncesine giren bir denge gücü teorisinin parçasıdır.
Örnekleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerika
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bolivya, Gran Kolombiya tarafından Peru sorunu sırasında Peru ve Arjantin arasında bir tampon olarak oluşturulan bir ülke olarak kuruldu.[3]
Uruguay, Güney Amerika'da bağımsızlık döneminde Arjantin ve Brezilya İmparatorluğu arasında demilitarize bir tampon olarak hizmet etti.[4][5]
Paraguay, Paraguay Savaşı'nın sona ermesinden sonra, Arjantin ve Brezilya'yı ayıran bir tampon olarak kuruldu.[6]
Georgia, Büyük Britanya tarafından 1732'de kurulan bir koloni olarak, Kuzey Amerika'nın Atlantik kıyısındaki diğer kolonileri ile İspanyol Florida arasında bir tampon olarak hizmet etti.[7]
Ecuador, Ekvador olarak bilinen bölgede, daha büyük bir alan ve askerî güce sahip olan Kolombiya ve Peru arasında bir "tampon devlet" olarak hizmet etti ve 1820'lerde bir savaşa sahne oldu.[8]
Asya
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuzey Kore, Soğuk Savaş döneminde ve sonrasında, bazı analistler tarafından Çin, Sovyetler Birliği'nin askerî güçleri ile Güney Kore, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri'nin askerî güçleri arasında bir tampon devlet olarak görülmüştür.[9]
Tayland Krallığı, Tarihsel olarak Siam olarak bilinen ülke, Britanya Rajı, Britanya Malayası, Fransız Hintçini, Laos ve Kamboçya'daki rekabet eden sömürge çıkarları arasında bağımsız bir tampon devlet olarak hizmet etmiştir.[10][11]
Moğolistan, 1991'e kadar Sovyetler Birliği ile Çin arasında bir tampon görevi gören ülke, şu anda Rusya ile Çin arasında bir tampon olarak hizmet vermektedir.[12]
Lübnan, İsrail ve Suriye arasında tampon bir ülkedir.
Irak ve
Bahreyn İran ve Suudi Arabistan arasında tampon bölge görevi alır.[13][14]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "buffer state". Merriam Webster. 23 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2021.
- ^ Fazal, Tanisha M. (1 Nisan 2004). "State Death in the International System". International Organization. 58 (2): 311-344. doi:10.1017/S0020818304582048. ISSN 1531-5088.
- ^ Bolivia (1826). "Colección oficial de leyes, decretos, ordenes, resoluciones &c. Que se han expedido para el regimen de la Republica Boliviana".
- ^ "Uruguay - From Insurrection to State Organization, 1820-30". countrystudies.us. 23 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2017.
- ^ Phelps, Nicole (1 Ocak 2014). "Review of Knarr, James C., Uruguay and the United States, 1903-1929: Diplomacy in the Progressive Era". www.h-net.org (İngilizce). 3 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2017.
- ^ "Paraguay: Regional Geopolitics and a New President". Stratfor (İngilizce). Erişim tarihi: 3 Mart 2017.
- ^ "The Colonies | Georgia". www.smplanet.com. 5 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2015.
- ^ Zepeda, Beatriz (2009). Ecuador: Relaciones exteriores a la luz del bicentenario. ISBN 9789978672242.
- ^ "Getting China to Become Tough with North Korea". Cato Institute. 10 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2016.
- ^ Pholsena, Vatthana (2007). LAOS, From Buffer State to Crossroads. Silkworm Books. ISBN 978-9749480502.
- ^ Macgregor, John (1994). Through the Buffer State : Travels in Borneo, Siam, Cambodia, Malaya and Burma. White Lotus Co Ltd; 2 edition. ISBN 978-9748496252.
- ^ "Mongolia, the uncontested buffer state". Russia Direct (İngilizce). 4 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2017.
- ^ Kader, Ariz (July 2019). "Iraq: Battleground or Buffer State?". CIDOB. 4 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Bahrain as the area of Saudi‑Iranian rivalry in the second decade of the 21st century". Studia Politicae Universitatis Silesiensis.
