Ryan FR Fireball
FR-1 Fireball w locie | |
Dane podstawowe | |
Państwo | |
---|---|
Producent | |
Typ | |
Konstrukcja |
dolnopłat o konstrukcji metalowej, podwozie klasyczne – wciągane w locie |
Załoga |
1 |
Historia | |
Data oblotu |
25 czerwca 1944 |
Lata produkcji |
1944–1945 |
Wycofanie ze służby |
1947 |
Dane techniczne | |
Napęd |
1 silnik tłokowy Wright R-1820-72W i 1 silnik odrzutowy General Electric J31 |
Moc |
1425 KM (1060 kW) (silnik tłokowy) |
Ciąg |
7,1 kN (silnik odrzutowy) |
Wymiary | |
Rozpiętość |
12,19 m |
Długość |
9,86 m |
Wysokość |
4,15 m |
Powierzchnia nośna |
25,55 m² |
Masa | |
Własna |
3590 kg |
Startowa |
4806 kg |
Osiągi | |
Prędkość maks. |
650 km/h |
Pułap |
13 100 m |
Zasięg |
1658 km |
Dane operacyjne | |
Uzbrojenie | |
4 karabiny maszynowe kal. 12,7 mm 2 bomby o wadze 450 kg 4 rakiety | |
Użytkownicy | |
Stany Zjednoczone | |
Rzuty | |
Ryan FR-1 Fireball – amerykański samolot myśliwski o mieszanym napędzie tłokowo-odrzutowym, zaprojektowany dla potrzeb US Navy w czasie II wojny światowej. Samoloty te weszły do służby przed końcem wojny, ale nie zostały użyte bojowo. Był to pierwszy samolot amerykańskiej marynarki wojennej o napędzie odrzutowym.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Projekt samolotu powstał w 1943 roku. Wczesne silniki odrzutowe miały stosunkowo niski ciąg i nie zapewniały wystarczającego przyspieszenia potrzebnego do startu z lotniskowca, zdecydowano więc, że głównym silnikiem powstającego samolotu będzie tradycyjny silnik tłokowy, a dodatkowy silnik odrzutowy będzie używany już w locie, do przyspieszenia wznoszenia oraz uzyskania większej prędkości przy pościgu za celem[1]. Pozwalało to także na zwiększenie ekonomiki paliwa podczas przelotu na silniku tłokowym oraz zwiększało bezpieczeństwa w razie awarii któregoś z silników[1]. Koncepcja myśliwca z napędem mieszanym została zaakceptowana przez Biuro Lotnictwa (BuAer) Marynarki USA już w grudniu 1942 roku, po czym rozesłano specyfikację do dziewięciu wytwórni lotniczych[1]. Kontrakt na budowę trzech prototypów pod oznaczeniem XFR-1 przyznano 11 lutego 1943 roku wytwórni Ryan, która dotąd nie zajmowała się myśliwcami ani samolotami pokładowymi, specjalizując się w lekkich samolotach szkolnych[1]. Samolot otrzymał oznaczenie fabryczne Model 28, a następnie także nazwę Fireball (kula ognista), zaakceptowaną przez US Navy[2].
Pierwszy lot pierwszego prototypu odbył się 25 czerwca 1944 roku w San Diego, jeszcze bez silnika odrzutowego, z którym loty rozpoczęto w lipcu[3]. Ten sam samolot rozbił się w czasie prób 13 października tego roku, przy czym zginął oblatywacz Robert Kerlinger[3]. Prawdopodobną przyczyną było osiągnięcie zbyt dużej prędkości w nurkowaniu i rozpadnięcie się z powodu drgań, przy słabo jeszcze poznanych zjawiskach towarzyszących lotom z prędkością okołodźwiękową[3]. W samolotach seryjnych wzmocniono pokrycie skrzydeł, zwiększając liczbę nitów[4]. Na przełomie 1944 i 1945 roku prowadzono pierwsze próby operacji na lotniskowcu eskortowym USS „Charger” na Zatoce Chasepeake[5]. W toku dalszych prób rozbiły się dwa kolejne prototypy (25 marca 1945 roku samolot nie wyszedł z lotu nurkowego, a 5 kwietnia 1945 roku doszło do oderwania dolnego poszycia skrzydeł, przy czym pilot uratował się na spadochronie)[5].
Jeszcze przed oblotem, 2 grudnia 1943 roku lotnictwo Marynarki zamówiło 100 samolotów seryjnych pod oznaczeniem FR-1, a następnie 31 stycznia 1945 roku dalsze 600, w zmodyfikowanej wersji FR-2 różniącej się mocniejszym silnikiem tłokowym R-1820-74W o mocy startowej 1470 KM[4]. Do zakończenia II wojny światowej wyprodukowano tylko 66 samolotów FR-1, po czym dalsze kontrakty anulowano[4].
Wersja FR-2 ostatecznie nie została zbudowana. Dwa samoloty seryjne FR-1 natomiast wykorzystano w latach 1944-45 do budowy prototypów: XFR-4 z mocniejszym silnikiem odrzutowym (zapewniającym wzrost prędkości maksymalnej o ok. 160 km/h) i XF2R-1 z silnikiem turbośmigłowym[6].
Służba
[edytuj | edytuj kod]Pomimo katastrof prototypów, kontynuowano produkcję, uznając samolot za szczególnie przydatny do walki z japońskimi rakietowymi samolotami samobójczymi Ohka[4]. Pierwsze samoloty seryjne dostarczono w styczniu 1945 roku[4]. Został w nie wyposażony w marcu dywizjon VF-66 Firebirds, który rozpoczął na nich trening i próby kwalifikacyjne na lotniskowcu USS „Ranger”, ale nie zdążył wziąć udziału w żadnych lotach bojowych[7]. Po zakończeniu II wojny światowej, 18 października 1945 roku dywizjon VF-66 przeformowano w dywizjon VF-41, a rok później, 15 listopada 1946 roku, w VF-1E[7]. 5 listopada 1945 roku dywizjon VF-41 zaokrętowano na lotniskowcu eskortowym USS „Wake Island” (CVE-65) dla odbycia pierwszego rejsu operacyjnego[7]. 6 listopada, na skutek awarii silnika, jeden z samolotów po raz pierwszy w historii US Navy lądował na lotniskowcu tylko na silniku odrzutowym[7]. 4 marca 1946 roku dywizjon wyruszył w kolejny rejs operacyjny na lotniskowcu eskortowym USS „Bairoko”[7]. W marcu 1947 roku dywizjon VF-1E, bazując na lądzie, prowadził próby startów i lądowań na lotniskowcu eskortowym USS „Badoeng Strait”, po czym 21 czerwca wyruszył w rejs operacyjny na lotniskowcu eskortowym USS „Rendova”[7]. 25 czerwca jeden z samolotów przełamał się po twardym lądowaniu na lotniskowcu, po czym loty na tym typie wstrzymano, a wskutek odkrycia oznak zmęczeniowych, 1 sierpnia 1947 roku wycofano samoloty ze służby operacyjnej[7].
Oprócz bycia pierwszym samolotem Marynarki USA z napędem odrzutowym, Fireball był pierwszym z trójkołowym podwoziem przednim i laminarnym obrysem skrzydeł[8]. Był także jedynym amerykańskim samolotem z napędem mieszanym, jaki wszedł do służby operacyjnej[8]. Przynajmniej kilkanaście samolotów zostało całkowicie rozbitych w wypadkach, lecz samolot był lubiany przez pilotów, którzy wskazywali na łatwy pilotaż i bardzo dobre własności lotne oraz widoczność z kabiny[8]. Oprócz wysokiej prędkości, oceniano, że Fireball miał najlepszą zwrotność spośród używanych wówczas myśliwców US Navy[8]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Porównywalne samoloty:
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Wieliczko 2013 ↓, s. 64-65.
- ↑ Wieliczko 2013 ↓, s. 66, 72.
- ↑ a b c Wieliczko 2013 ↓, s. 66.
- ↑ a b c d e Wieliczko 2013 ↓, s. 68.
- ↑ a b Wieliczko 2013 ↓, s. 67.
- ↑ Wieliczko 2013 ↓, s. 71-74.
- ↑ a b c d e f g Wieliczko 2013 ↓, s. 68-69.
- ↑ a b c d Wieliczko 2013 ↓, s. 70.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Leszek Wieliczko. Pierwsze odrzutowe myśliwce US Navy. Część 1. Myśliwce z kombinowanym napędem. „Nowa Technika Wojskowa: Historia”. Nr specjalny 5/2013(11), 2013. Warszawa: Magnum X. ISSN 2080-9743.