Ugao

Ugao
Bizkaia, Euskal Herria
Ugaoko udaletxea.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Bizkaia
Eskualdea	Nerbioi ibarra
Izen ofiziala	Ugao-Miraballes
Alkatea	Ekaitz Mentxaka (EAJ)
Posta kodea	48490
INE kodea	48065
Herritarra	ugaotar, miraballestar1
Kokapena
Koordenatuak	43°10′53″N 2°54′01″W
Azalera	5,2 km²
Garaiera	81 metro
Distantzia	12 km Bilbora
Demografia
Biztanleria	4.164 (2023) 36 (2022)
2.051 (%49,3)   (%50,5) 2.101
Dentsitatea	832,8 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)	-% 0,12
Zahartze tasa	% 15,23
Ugalkortasun tasa	‰ 32,15
Ekonomia
Jarduera tasa	% 80,41 (2011)
Genero desoreka	% 6,41 (2011)
Langabezia erregistratua	% 12,47 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 36,06 (2010)
Kaleko erabilera	%  (2016)
Etxeko erabilera	% 20.78 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera	1375. urtea
Webgunea	http://www.ugao-miraballes.net
Oharrak	1 Euskaltzaindia: 145. araua: Bizkaiko herri izendegia.

Ugao (ofizialki Ugao-Miraballes) Bizkaiko hegoaldeko udalerri bat da, Arratia-Nerbioi eskualdekoa. Bilbotik 15 kilometro hegoaldera dago, Nerbioi ibaiaren arroan. Herrigunea itsas mailatik 81 metro gorago dago; udalerriak 4,54 km² ditu guztira, eta 2016. urtean 4.088 biztanle zituen.

Geografia

Ugaoko orografia malkartsua da. Ez du tontor garairik, baina zaila da bertan toki laurik aurkitzea. Mendiz inguratutako haran batean dago. Mendebaldean udalerriko punturik altuena Artanda mendia da (547 m), eta ekialdean Pagasarri mendiaren magalek osatutako zenbait muinotxo daude. Nerbioi ibaiak hegoaldetik iparraldera zeharkatzen du udalerria. Haran estuan kokatua dago ibaia, eta ekialdetik Zeberio erreka jasotzen du ibaiadar nagusi. Udalerrian badaude Nerbioira isurtzen diren beste errekasto batzuk ere.

Udalerri mugakideak

Inguruan dituen udalerriak hauek dira: Arrigorriaga, iparraldean; Arrankudiaga, mendebalde eta hegoaldean; eta Zeberio, ekialde eta hegoaldean.

Auzoak

Herrigunea txikia da: alde zaharra kale bakarrak osatzen du, kale nagusiak alegia, eta inguruetan azken urteotan eraikitako auzo berriak daude.

Horrez gain, landa-auzo txikiak ditu Ugaok: Udiarraga, Arandia, Markio, Basakoetxe, Elosu, Astibi, Beretxa, Iturrigorrialde, Ondategui, Urkemendi, Usila, Lupardo, Leitoki eta Dimutio-Etxebarri

Demografia

Ugaoko biztanleria

Politika

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, EAJko Ekaitz Mentxaka hautatu zuten alkate. EAJk zazpi zinegotzi lortu zituen, eta Bilduk lau.

2015eko udal hauteskundeen emaitzen ondorioz, Ekaitz Mentxakak alkate postua berretsi zuen. EAJk zortzi zinegotzi lortu zituen, eta Bilduren ondorengoa zen Euskal Herria Bilduk hiru.

Ugaoko udalbatza
Alderdia		2015eko maiatzaren 24a		2011ko maiatzaren 22a
		Zinegotziak	Boto kopurua	Zinegotziak	Boto kopurua
	Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	8 / 11	1.324 (% 62,42)	7 / 11	1.198 (% 55,33)
	Euskal Herria Bildu	3 / 11	621 (% 29,28)	4 / 11	689 (% 31,82)
*2011ko hauteskundeetan Bildu gisa aurkeztu zen koalizioa.
Datuen iturria: 2015eko eta 2011ko udal hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

Alkateen zerrenda

Agintaldia	Alkatea	Alderdia
1991-2007	Jose Luis Kortajarena	EAJ
2007-2011	Izaskun Landaida Larizgoitia	EAJ
2011-	Ekaitz Mentxaka Corral	EAJ

Kultura

Monumentuak

Ugaoko San Bartolome eliza

Jane jauregia

Udiarragako Andre Mariaren ermita.

• San Bartolome eliza
• Udiarragako Gure Amaren ermita

Euskara

Herriko hizkera mendebaldeko euskararen —bizkaieraren— sartaldeko multzoan sailkatu du Koldo Zuazo hizkuntzalari ezagunak.

Euskaldun kopurua handituz joan da Ugaon azken 20 urtean.

Urtea	Euskaldunak	Ia-euskaldunak	Erdaldunak
1986	27,5	12,5	60,0
1991	27,1	24,1	48,9
1996	35,3	17,1	47,7
2001	36,5	23,2	40,3

Hala ere, kale erabileraren neurketek erakusten dute euskararen erabilera jaitsi egin dela Arratia-Nerbioi eskualdean.

Jaiak eta ospakizunak

Jai nagusia Udiarragako Ama Birjinaren omenezkoa da, irailaren 8an ospatua.

Ugaotar ospetsuak

• Jose Ramon Egia Madariaga (1823-1879), arkitektoa.
• Luis Maria Larrea (1918-2009), apezpikua.
• Jose Maria Maguregi (1934-), futbolaria eta futbol entrenatzailea.
• Pedro Maria Onaindia Borde (1935-), futbolaria.
• Maite Idirin Solatxi (1943-), euskal abeslaria
• Josu Abrisketa (1948-) etakide historikoa.
• Josu Urrutikoetxea (1950-), etakidea eta politikaria.
• Izaskun Landaida (1969-), politikaria eta enpresa administratzailea. Emakunde Emakumearen Euskal Erakundeko zuzendaria.

Ikus, gainera

• Bizkaiko udalerrien zerrenda

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Bizkaia

• Ugaoko Udalaren webgunea

• Datuak: Q1228035
• Multimedia: Ugao-Miraballes / Q1228035
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Ugao