Pałac w Sobieszowie

Pałac w Sobieszowie
	nr rej. 900/J z 14.08.1987
	; Pałac w Sobieszowie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Jelenia Góra (Sobieszów)
Typ budynku	pałac
Inwestor	Johann Anton von Schaffgotsch (1675-1742)
Rozpoczęcie budowy	1705
Ukończenie budowy	1712
Pierwszy właściciel	Johann Anton von Schaffgotsch (1675-1742)
	Położenie na mapie Jeleniej Góry Pałac w Sobieszowie
	Położenie na mapie Polski Pałac w Sobieszowie
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Pałac w Sobieszowie
	50°50′47″N 15°38′21″E/50,846389 15,639167
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac w Sobieszowie – zabytkowy^[2] pałac^[3] w Jeleniej Górze, w województwie dolnośląskim.

Zespół zabudowy położony jest w środkowej części Sobieszowa (aktualnie dzielnicy Jeleniej Góry), pomiędzy ulicami Karkonoską a Cieplicką. Pałac stoi na krawędzi skarpy, przy drodze do Piechowic.

Historia

Po pożarze w roku 1675 zamku Chojnik, rodowego gniazda Schaffgotschów, jego właściciele zmuszeni byli do wzniesienia nowej siedziby. Budowę rozpoczęto w 1705 r. na zlecenie Johanna Antona von Schaffgotsch(inne języki) (1675-1742), żonatego z Marią Franciszką Serényi von Kis-Serény (1679–1707)^[4]. Kierował nią mistrz budowlany Eliasz Scholze z Bolesławca. Zakończenie prac budowlanych nastąpiło w 1712 r. Pałac początkowo był główną siedzibą rodu. Po przeprowadzce Schaffgotschów do pałacu w Cieplicach stał się ich rezydencją letnią. Pod koniec XVIII w. Schaffgotschowie przekazali budynek zarządcy dóbr i sądowi ziemskiemu. Wnętrza przebudowane po 1945 r. Do roku 2012 mieściła się tu siedziba Zespołu Szkół Rolniczych i Agroturystycznych^[5]. 14 sierpnia 2013 budynek został przekazany Karkonoskiemu Parkowi Narodowemu w celu utworzenia centrum edukacyjnego^[6]. W 2023 roku gmach otwarto pracach konserwatorskich^[7].

Opis obiektu

Pałac o planie prostokątnym położono na obudowanych kamieniami skarpach z szerokimi schodami od frontu. Obiekt trzykondygnacyjny, o elewacji frontowej 11-osiowej z trzyosiowymi ryzalitami wejściowymi na osi, wieńczonymi prostymi tympanonami. Pod okapem przebiega fryz ornamentowy o motywie akantu. Pośrodku, na osi elewacji, fryz przerywa maszkaron. W elewacji ogrodowej zachował się kamienny, prostokątny portal zwieńczony frontonem typu entrecoupé (z przerwą)^[8], w której znajduje się kartusz z bujnymi labrami wychodzącymi z przerwy, zawierający pierwotnie hrabiowski (graf) herb Schaffgotschów^[9]. Bryłę nakrywa dach czterospadowy. W przyziemiu zachował się dwutraktowy układ wnętrz z holem i klatką schodową pośrodku, w części północno-wschodniej – wnętrza w układzie trzytraktowym. Poniżej pałacu został zaplanowany szeroki dziedziniec gospodarczy, otoczony zabudowaniami dawnego folwarku z XVIII i XIX w. Na majdan składają się oficyny i budynki gospodarcze, wydzielające pośrodku czworoboczny dziedziniec. W części obiektów przetrwały kamienne portale, sklepienia kolebkowe i sklepienia baldachimowe wsparte na filarach.

Ryzalit z kartuszem
Herby Schaffgotsch, Serényi v. Kis-Serény
Herb hr. Schaffgotsch
Herb Serényi von Kis-Serény
Mapa Doliny Pałaców

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. [dostęp 2013-03-31 s.44]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .
↑ NID: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, woj. dolnośląskie. nid.pl, 2023-06-30. [dostęp 2023-07-19]. (pol.).
↑ Maria Franziska Serényi de Kisserény. [dostęp 2024-06-03].
↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 223
↑ Co z pałacem w Sobieszowie?
↑ "Pałac w Sobieszowie" jak nowy [online], Jelonka.com, 28 września 2023 [dostęp 2024-02-27] (pol.).
↑ Fronton. [dostęp 2024-01-18]. (fr.).
↑ Portal elewacji ogrodowej. polska-org.pl. [dostęp 2023-07-29]. (pol.).

Bibliografia

Wojciech Kapałczyński, Piotr Napierała: Zamki, pałace i dwory Kotliny Jeleniogórskiej. Wrocław: Fundacja Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej, 2005, s. 34-36. ISBN 83-92292-21-9.
Zabytki sztuki w Polsce : Śląsk. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2006., 2005, s. 363. ISBN 83-92290-61-5.
A. Kuzio-Podrucki, Schaffgotschowie. Dzieje wielkiego rodu z Europy Środkowej, Katowice 2024, ISBN 978-8367152-61-7

[Rejestr_zabytków_nieruchomych-1] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. [dostęp 2013-03-31 s.44]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

[2] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 .

[3] NID: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, woj. dolnośląskie. nid.pl, 2023-06-30. [dostęp 2023-07-19]. (pol.).

[4] Maria Franziska Serényi de Kisserény. [dostęp 2024-06-03].

[dolnyslask-5] Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 223

[6] Co z pałacem w Sobieszowie?

[7] "Pałac w Sobieszowie" jak nowy [online], Jelonka.com, 28 września 2023 [dostęp 2024-02-27] (pol.).

[8] Fronton. [dostęp 2024-01-18]. (fr.).

[9] Portal elewacji ogrodowej. polska-org.pl. [dostęp 2023-07-29]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

dolnośląskie	Duszniki-Zdrój (Młyn Papiernictwa) Jawor (Kościół Pokoju) Krzeszów (Opactwo Cystersów) Legnickie Pole (bazylika i dawny klasztor) Srebrna Góra (Twierdza srebrnogórska) Strzegom (bazylika) Świdnica (katedra) Świdnica (Kościół Pokoju) Trzebnica (bazylika) Kamieniec Ząbkowicki (opactwo Cystersów oraz pałac) Wrocław (zespół historycznego centrum miasta) Wrocław Hala Stulecia Pawilon Czterech Kopuł Pergola Iglica Pałace i parki krajobrazowe Kotliny Jeleniogórskiej Bobrów Bolczów Bukowiec Chojnik Cieplice Ciszyca Dąbrowica Grabarów Janowice Wielkie Jelenia Góra (Dwór Czarne) Jelenia Góra (Pałac Paulinum) Jelenia Góra (Sobieszów) Karpniki (pałac) Karpniki (zamek) Kowary (dwór) Kowary (pałac) Łomnica (dwór) Łomnica (pałac) Zamek Henryka Miłków Mniszków Mysłakowice Pakoszów Radomierz Rybnica Siedlęcin Sokolec Staniszów (dwór) Staniszów (pałac) Staniszów (Pałac na Wodzie) Wojanów Ziębice (kościół św. Jerzego) Żórawina (kościół pod wezwaniem Trójcy Świętej wraz z dziełem budownictwa obronnego)
kujawsko-pomorskie	Biskupin (rezerwat archeologiczny) Chełmno (Stare Miasto) Ciechocinek (zespół tężni i warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym) Grudziądz (zespół spichlerzy nad Wisłą) Lubostroń (zespół pałacowo-parkowy) Strzelno (zespół dawnego klasztoru Norbertanek wraz z kościołem pod wezwaniem Świętej Trójcy i NMP oraz rotundą św. Prokopa) Toruń (zespół staromiejski) Włocławek (katedra)
lubelskie	Kazimierz Dolny (zespół staromiejski) Kozłówka (zespół pałacowo-parkowy) Lublin (historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny) Wygoda (stadnina koni) Zamość (historyczny zespół miasta)
lubuskie	Gościkowo-Paradyż (pocysterski zespół klasztorny) Klępsk (kościół Nawiedzenia NMP) Międzyrzecz (zamek piastowski z zespołem dworsko-parkowym) Łęknica (Park Mużakowski) Rokitno (sanktuarium Matki Bożej Rokitniańskiej) Żagań (kościół Wniebowzięcia NMP)
łódzkie	Łowicz (katedra) Łódź (wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego) Nieborów i Arkadia (zespół pałacowo ogrodowy i ogród sentymentalno-romantyczny) Sulejów (opactwo Cystersów) Tum (archikolegiata)
małopolskie	Bochnia (kopalnia soli) Kalwaria Zebrzydowska (sanktuarium pasyjno-maryjne) Kraków (historyczny zespół miasta) Kraków (opactwo Benedyktynów) Kraków (opactwo Cystersów) Kraków (Kopiec Kościuszki z otoczeniem) Kraków (zespół zespół architektoniczny i urbanistyczny dzielnicy Nowa Huta) Racławice (historyczny teren bitwy) Stary Sącz (zespół staromiejski wraz z klasztorem klarysek) Szalowa (kościół św. Michała Archanioła) Wieliczka (kopalnia soli)
mazowieckie	Płock (Wzgórze Tumskie) Radom (zespół klasztorny Bernardynów) Warszawa (historyczny zespół miasta (zob. Stare Miasto, Nowe Miasto) z Traktem Królewskim i Wilanowem Warszawa (Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego) Warszawa (zespół Stacji Filtrów Williama Lindleya) Warszawa (zespół zabytkowych cmentarzy wyznaniowych na Powązkach) Żyrardów (XIX-wieczna osada fabryczna)
opolskie	Brzeg (zespół Zamku Piastów Śląskich) Małujowice (kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła) Nysa (zespół bazyliki św. Jakuba i św. Agnieszki) Olesno (kościół odpustowy św. Anny) Ozimek (most wiszący) Paczków (zespół staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji) Góra Świętej Anny (komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy Góry Świętej Anny)
podkarpackie	Bóbrka (kopalnia ropy naftowej) Krasiczyn (zespół zamkowo-parkowy) Leżajsk (zespół klasztorny Bernardynów) Łańcut (zespół pałacowo-parkowy) Przemyśl (zespół staromiejski) Radruż (zespół cerkiewny)
podlaskie	Białystok (zespół bazyliki Chrystusa Króla i św. Rocha) Kanał Augustowski Meczety i mizary w Bohonikach i Kruszynianach Jabłeczna (prawosławny klasztor św. Onufrego) Supraśl (klasztor Męski Zwiastowania Najświętszej Marii Panny)
pomorskie	Gdańsk (miasto w zasięgu obwarowań z XVII wieku) Gdańsk (pole bitwy na Westerplatte) Gdańsk (Zespół pocystersko-katedralny w Gdańsku Oliwie) Gdańsk (Twierdza Wisłoujście) Gdańsk (Stocznia) Gdynia (historyczny układ urbanistyczny śródmieścia) Kwidzyn (zespół zamkowo-katedralny) Malbork (zespół zamku krzyżackiego) Pelplin (zespół katedralny)
śląskie	Częstochowa (Jasna Góra) Gliwice (radiostacja) Katowice (osiedle Nikiszowiec) Katowice (Gmach Województwa i Sejmu Śląskiego oraz zespół katedralny) Tarnowskie Góry (podziemia Zabytkowej Kopalnia Srebra oraz Sztolni Czarnego Pstrąga)
świętokrzyskie	Kielce (dawny pałac biskupów i katedra) Oblęgorek (pałac Henryka Sienkiewicza wraz z parkiem i Aleją Lipową) Opatów (zespół kolegiaty pod wezwaniem św. Marcina Biskupa) Rytwiany (Pustelnia Złotego Lasu) Sandomierz (Historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy) Sudół (Krzemionki – kopalnie krzemienia z okresu neolitu) Święty Krzyż (pobenedyktyński zespół klasztorny) oraz przedchrześcijańskie obwałowania kamienne na Łysej Górze Ujazd ruiny zamku Krzyżtopór Wąchock (opactwo Cystersów) Wiślica (zespół bazyliki kolegiackiej, relikty kościoła św. Mikołaja oraz grodzisko)
warmińsko-mazurskie	Frombork (zespół archikatedralny) Grunwald (pole bitwy) Lidzbark Warmiński (zamek biskupów warmińskich) Olsztyn (zamek Kapituły Warmińskiej) Kanał Elbląski Stoczek Klasztorny (Sanktuarium Matki Pokoju) Święta Lipka (zespół sanktuarium pielgrzymkowego)
wielkopolskie	Dobrzyca (zespół pałacowo-parkowy) Gniezno (archikatedra) Głogówko (bazylika i oratorium) Kórnik (zespół zamkowo-parkowy oraz kościół Wszystkich Świętych) Koszuty (zespół dworsko-parkowy) Ląd (dawne opactwo Cystersów) Lednogóra (wyspa Ostrów Lednicki) Lubiń (zespół opactwa Benedyktynów) Poznań (historyczny zespół miasta) Rogalin (zespół pałacowy z ogrodem i parkiem) Rydzyna (zamek)
zachodniopomorskie	Kamień Pomorski (zespół konkatedry) Kołbacz (zespół opactwa Cystersów) Stargard (zespół kolegiaty oraz mury obronne)

Dwory	Janowice Wielkie Jelenia Góra Kowary Łomnica Mniszków Podgórzyn Radomierz Staniszów
Mauzoleum	Bukowiec
Pałace	Bobrów Bukowiec Cieplice Ciszyca Dąbrowica Grabarów Jelenia Góra Jelenia Góra (Sobieszów) Karpniki Kowary Łomnica Miłków Mysłakowice Pakoszów Staniszów (1) Staniszów (2) Wojanów
Wieże rycerskie	Siedlęcin
Zamki	Bolczów Chojnik Karpniki Rybnica Sokolec Staniszów

Dwory	Janowice Wielkie Jelenia Góra Kowary Mniszków Podgórzyn Radomierz
Mauzoleum	Bukowiec
Pałace	Barcinek Bobrów Bukowiec Cieplice (1) Cieplice (2) Czernica Ciszyca Dąbrowica Dziwiszów Jelenia Góra Jelenia Góra (2) Jelenia Góra (Sobieszów) Pałac Dębowy w Karpnikach Komarno Kowary (1) Kowary (2) Łomnica Miłków Mysłakowice Pakoszów Staniszów (1) Staniszów (2) Wojanów
Zamki	Bolczów Chojnik Karpniki Rybnica Staniszów Stara Kamienica

Historia

Opis obiektu

Przypisy

Bibliografia

pFad - (p)hone/(F)rame/(a)nonymizer/(d)eclutterfier! Saves Data!