Sifilis

Sifilis, raja singa, otabâ abilah peringgi iyâ arèya infeksi nolar seksual sè èsabâbaghi dâri bakteri spiroset Treponema pallidum sub-spesies pallidum. Jhâlân otama nolarra lèbât kontak seksual; infeksi riya jhugân dâri ebhu dhâ' janin pas ngandung otabâ saat rembhi', sè adhâddhiaghi sifilis kongenita. Lalaran laèn sè èsabâbaghi Treponema pallidium, frambusia otabâ patek (subspesies partenue), pinta (sub-spesies carateum), bân bejel (sub-spesies endemicum).

Tandhâ bân gejala sifilis bânnya' macemma aghântong dhâ' fase sè lalaran kasebbhut angghâl (primer, sekunder, laten, bân tersier). Fase primer umumma ètandhai kalabân angghâlla chancre tunggal (ulserasi ghâli, ta' aselbhu' rassa sakè', ta' ghâtel è kolè'), sifilis sekunder ètandhai kalabân ruam sè nyèrcèr sè segghut angghâl è dhâpa' tanang bân tombet soko, sifilis laten biasana ta' andhi' otabâ ghun atodhuaghi sâkonni' gejala, bân sifilis tersier kalabân gejala gumma, neurologis, otabâ jhântong. Namong, lalaran rèya ella ekennal menangka "peniru ulung" pola angghâla ètandhai kalabân gejala sè ta' padhâ. Diagnosis biasana ètemmo lebhât tes dârâ; namong, bakteri jughân bisa èjhâlling lebhât mikroskop. Sifilis bisa ètambhâi kalabân efektif angghuy antibiotik, khusus kalabân suntikan penisilin G (sè èsuntikaghi ka'anghuy neurosifilis), otabâ seftriakson, bân dhâ' pasien sè andhi' alergi berrâ' kè penisilin, doksisiklin otabâ azitromisin bisa èberri' kalabân oral.

Sifilis yâkènaghi ella ainfeksi 12 juta orèng è dhunnya è taon 1999, kalabân lebbi dâri 90% kasus è neghârâ akembâng. Samarèna jumla kasus mènoron dramatis sejjhek bâdâna penicilin è dhunnya è 1940an, angka infeksi mèningkat sejjhek ghântè milenium è bannya' neghârâ, kadhâng angghâl bhâreng kalabân human immunodeficiency virus (HIV). Angka rèya èsabhâbaghi sabâgiyân sareng praktik seks sè ta' aman bân panoronan aghuna'aghi proteksi saat ahubungan seks.