Przejdź do zawartości

1 Dywizjon Artylerii Ciężkiej (1939)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
1 Dywizjon Artylerii Ciężkiej
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1939

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

3 pułk artylerii ciężkiej

Dowódcy
Pierwszy

mjr Justyn Mokrzecki[1]

Ostatni

mjr Władysław Świderski

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych

Wojska lądowe

Rodzaj wojsk

artyleria

Podległość

1 Dywizja Piechoty Legionów

Jubileusz 25-lecia 1. DP Leg. w Wilnie - uroczystości na placu Łukiskim - widoczna 155 mm haubica wz. 1917; sierpień 1939

1 Dywizjon Artylerii Ciężkiej (1 dac) – oddział artylerii ciężkiej Wojska Polskiego.

Dywizjon nie występował w pokojowej organizacji wojska. Został sformowany w sierpniu 1939 roku, w Wilnie, przez 3 pułk artylerii ciężkiej z przeznaczeniem dla 1 Dywizji Piechoty Legionów.

W jego skład weszły dwie trzydziałowe baterie: armat 105 mm por. Konstantego Margusza i haubic 155 mm por. Eugeniusza Szulca[2].

1 dac w kampanii wrześniowej

[edytuj | edytuj kod]

Mobilizację 1 dac rozpoczęto w ramach mobilizacji alarmowej w grupie czerwonej w dniu 24 sierpnia 1939 roku. Dywizjon osiągnął gotowość 28 sierpnia 1939 roku. 29 sierpnia został załadowany do transportów kolejowych w Wilnie i poprzez Grodno i Białystok został przetransportowany do Małkini. Następnie po wyładunku 30 sierpnia pomaszerował do uroczyska Glina w pobliżu Broku. 1 września wieczorem pomaszerował w kierunku frontu. Rejon koncentracji w widłach Narwi i Bugu w pobliżu miejscowości Nagoszewo osiągnął rano 2 września. Nocnym marszem 4/5 września 1 dac maszerował w kierunku na Różan i następnej nocy z powrotem do Pułtuska. Na skutek marszu uległy zużyciu wozy amunicyjne. W trakcie marszu był atakowany przez lotnictwo nieprzyjaciela. Rano 6 września dywizjon osiągnął rejon na wschód od Pułtuska i do godzin południowych zajął stanowiska ogniowe w pobliżu Popław. Od godz. 15.00 prowadził ostrzał artyleryjski nadciągającego niemieckiego 151 pułku piechoty 61 DP. W późnych godzinach popołudniowych, prowadził ogień na oddziały niemieckie 11 i 61 DP atakujące Pułtusk. W trakcie prowadzonych pojedynków artyleryjskich uszkodzeniu uległy linie łączności z punktami obserwacyjnymi, dywizjon atakowany był przez lotnictwo wroga. Z uwagi na to, zmienił stanowiska ogniowe[3].

7 września 1 dac wspierał obronę przyczółka mostowego w Pułtusku, jednak problemy z łącznością zmniejszyły efektywność strzelań dywizjonu. W godzinach popołudniowych i nocą 7/8 września przemieścił się do rejonu na lewym brzegu Bugu, kilka kilometrów od Wyszkowa z zadaniem obrony Bugu. 8 września po zajęciu stanowisk ogniowych dywizjon od godz. 17.00 kolejno bateriami ostrzeliwał ogniem nękającym szosę Pułtusk-Wyszków. Tego dnia nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy dywizjonu objął je mjr J. Mokrzecki. 9 września 1 dac toczył mało intensywny pojedynek z artylerią niemieckiej 61 DP. 10 września rano dywizjon osłaniał odwrót macierzystej 1 DPLeg. Po czym przemaszerował do rejonu Kęt i po odpoczynku nocą 10/11 września maszerował do rejonu Jakubowa. Ponownie w kolumnie 1 DPLeg. dotarł do Kuflewa. W tym rejonie w godzinach południowych był atakowany przez lotnictwo niemieckie, bez większych strat. Nocą 12/13 września 1 dac samodzielnie maszerował w kierunku miejscowości Wodyń, maszerując szosą przez Latowicze, Oleksiankę i Żelechów. W czasie marszu odłączyła się 2 bateria haubic. W trakcie marszu w rejonie Miastkowa Kościelnego kolumna dywizjonu natknęła się na biwakujące oddziały niemieckiej Dywizji Pancernej "Kempf". Nie mogąc odprzodkować armat mjr Mokrzecki spieszył artylerzystów i nocnym atakiem wyparł wroga z miejscowości zdobył broń maszynową i 2 czołgi, które spalił. Dywizjon następnie przedarł się do miejsca koncentracji dywizji. W boju poległ mjr Mokrzecki i kilku kanonierów, a kilku zostało rannych.

1 bateria armat została podporządkowana dowódcy I/1 pułku artylerii lekkiej Leg. 14 września 1 bateria zajęła stanowiska ogniowe w rejonie Trzcińca, ostrzeliwała w/g mapy las Jagodno, następnie wspierała jednostki 1 DPLeg. w rejonie Róży Podgórnej. Podczas pojedynku artyleryjskiego pocisk niemiecki trafił w jaszcz 1 baterii powodując eksplozję, w jej wyniku poniosła ciężkie straty, następnie została zbombardowane przez lotnictwo wroga[4]. Poniosła ciężkie straty osobowe i w koniach, w efekcie resztki baterii pozostały z jednym działem[2]. Resztki 1 baterii dołączyły do 1 dac w rejonie Chełma Lubelskiego. Obowiązki dowódcy dywizjonu przejął mjr Świderski[2]. Dowództwo dywizjonu z rzutem kwatermistrzowskim i kolumną amunicyjną dotarło 15 września do Radzynia Podlaskiego, tu dołączyła 2 bateria haubic. 16 września dywizjon osiągnął Parczew, tu nastąpił wypoczynek i uzupełnienie kolumny amunicyjnej i dołączyła zagubiony wcześniej tabor żywnościowy. Nocą 17/18 i 18/19 września 1 dac maszerował trasą przez Sosnowice, Wolę Wereszczyńską, Urszulin, Wierzbice i Rudki w okolicach Chełma. Następnej nocy zajął rejon Wojsławic. 20/21 września dywizjon dotarł przez Grabowiec do Wożuczyna, gdzie znalazł się pod ostrzałem niemieckiej baterii dalekonośnej. 22/23 września 1 dac maszerował na Rachań, przekroczył drogę Zamość-Tomaszów i o świcie 23 września zajął s.o. pod Tarnawatką. Dywizjon ostrzeliwał stanowiska i oddziały niemieckiej 8 DP, ponadto prowadził pojedynek artyleryjski z niemieckimi bateriami. W wyniku czego w godzinach popołudniowych po nakryciu stanowisk ogniowych salwą niemiecką pozostały sprawne jedynie dwa działony haubic 155 mm. W chwilę po tym na stanowiska ogniowe uderzyła z trzech stron niemiecka broń pancerna, strzelające działony zostały zniszczone strzelając do końca. 1 dac przestał istnieć, większość żołnierzy dostała się do niemieckiej niewoli[5].

Obsada personalna dywizjonu

[edytuj | edytuj kod]
Stanowisko etatowe Stopień, imię i nazwisko Uwagi
dowództwo
dowódca dywizjonu mjr Władysław Świderski
mjr Justyn Mokrzecki od 8 IX 1939
mjr Jan Pietrzak od 12/13 IX 1939
adiutant ppor. Leonidas Szulc[6]
oficer zwiadowczy ppor. Stanisław Józef Babicki[7]
oficer łącznikowy
oficer łączności ppor. rez. Bogdan Grodzicki do 12 IX 1939
oficer obserwacyjny
oficer żywnościowy ppor. rez. Józef Binek[8] PSZ na Zachodzie[9]
oficer płatnik ppor. rez. Wiktor Stapf
lekarz dywizjonu pchor. rez. Kulewicz
lekarz weterynarii por. rez. Stanisław Wilczek
dowódca kolumny amunicyjnej ppor. rez. Jan Kirzkowski
1 bateria (armaty 105 mm wz. 13)
dowódca baterii por. Konstanty Margusz
oficer zwiadowczy ppor. rez. Leon Suchocki
oficer ogniowy por. rez. Stefan Wojciech Goldman †1940 Charków[10]
dowódca 1 plutonu
dowódca 2 plutonu
2 bateria (haubice 155 mm wz. 17)
dowódca 2 baterii por. Edward Szulc
oficer zwiadowczy pchor. rez. Józef Wierzbicki
oficer ogniowy plut. pchor. Józef Sidorkiewicz
dowódca 1 plutonu 2 baterii
dowódca 2 plutonu 2 baterii
dowódca plutonu taborowego

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. według: Piotr Zarzycki: 3 Pułk Artylerii Ciężkiej. s. 31. pierwszym dowódcą dywizjonu był mjr Władysław Świderski; według Karol Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej. s. 381. był nim mjr Justyn Mokrzecki
  2. a b c Galster 1975 ↓, s. 382.
  3. Zarzycki 1993 ↓, s. 31-32.
  4. Zarzycki 1993 ↓, s. 33-34.
  5. Zarzycki 1993 ↓, s. 35.
  6. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 75, ur. 26 sierpnia 1916.
  7. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 319, ur. 24 grudnia 1913.
  8. Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 144, 644, ur. 22 października 1899.
  9. Józef Binek. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-08-28].
  10. Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 140.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
  • Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  • Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914–1939. Londyn: 1975.
  • Roman Łoś: Artyleria polska 1914–1939. Warszawa: Bellona, 1991. ISBN 83-11-07772-X.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
  • Piotr Zarzycki: 3 Pułk Artylerii Ciężkiej im. Króla Stefana Batorego. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 28. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1993. ISBN 83-85621-25-3.
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy